Lesson plan (Polish)
Temat: Rzym – od założenia miasta do powstania republiki
Adresat
Uczniowie klasy V szkoły podstawowej
Podstawa programowa
I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:
2) lokalizuje w czasie i przestrzeni (…) cywilizacje starożytnej Grecji i Rzymu;
3) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w (…) Rzymie, wyjaśnia różnicę między politeizmem a monoteizmem;
4) umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w (…) Rzymie;
5) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze.
Ogólny cel kształcenia
Uczeń dowie się, jakie były początki powstania starożytnego Rzymu.
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych;
kompetencje informatyczne;
umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:
opowiadać jak według tradycji powstał Rzym;
rozpoznawać legendy i symbole związane z Wiecznym Miastem;
charakteryzować republika rzymską;
rozpoznawać urzędy jakie funkcjonowały w republice rzymskiej.
Metody/techniki kształcenia
podające
pogadanka.
aktywizujące
dyskusja.
programowane
z użyciem komputera;
z użyciem e‑podręcznika.
praktyczne
ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‑podręcznik;
zeszyt i kredki lub pisaki;
tablica interaktywna, tablety/komputery.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Uczniowie przypominają sobie, czym była wielka kolonizacja grecka oraz czytają fragment „Latynowie i ich sąsiedzi” z e‑podręcznika.
Faza wstępna
Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Prowadzący, nawiązując do zadania domowego, prosi, by uczniowie wskazali na mapie Półwysep Apeniński oraz wymienili ludy go zamieszkujące. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1.
Faza realizacyjna
Następnie nauczyciel przybliża uczniom losy starożytnej Italii i zamieszkujące je plemienia oraz udział kolonizacji greckiej w powstaniu ośrodków miejskich na Półwyspie Apenińskim.
Prowadzący prosi uczniów, by zastanowili się, co kojarzy im się z Rzymem? Czy znają jakieś jego symbole? Uczniowie prawdopodobnie wymienią Koloseum, Juliusza Cezara, republikę, podboje itp. Nauczyciel powinien wytłumaczyć, że są to czasy o wiele późniejsze (I w. p.n.e. – I w. n.e.), a te, o których dzisiaj będą rozmawiać, dotyczą VIII‑V w. p.n.e..
Przechodząc do legendy o założeniu Rzymu, nauczyciel podkreśla, że podobnie jak w przypadku innych starożytnych miast i cywilizacji (np. Sparta, Izrael), mamy do czynienia z niepotwierdzoną naukowo tradycją, opowieściami i mitologicznymi, na w pół prawdziwymi, postaciami. I tak samo jest w tym przypadku. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2 i Ćwiczenie 3. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.
Następnie nauczyciel tłumaczy uczniom, czym jest republika i w jaki sposób powstała. Powinien wyjaśnić znaczenie słowa *republika* i *civitas*. Podaje również uczniom daty funkcjonowania republiki rzymskiej: 509‑27 p.n.e. Zaznaczając, że data przyjmowana za jej początek (obalenie monarchii) jest datą umowną.
Tłumacząc uczniom idee ustroju republikańskiego nauczyciel prosi, by uczniowie znaleźli wyszukali i wypisali urzędy republiki rzymskiej oraz obszary, którymi zarządzały. Następnie pyta uczniów czy każdy mógł zostać urzędnikiem? Uczniowie wykonują Ćwiczenie 4.
Faza podsumowująca
Powtarzając wiedzę z lekcji nauczyciel prosi, by uczniowie przypomnieli, kto sprawował rządy w starożytnym Rzymie. Uczniowie powinni wymienić królów oraz wyższe urzędy republikańskie (dyktator, konsul, pretor, cenzor).
Następnie pyta uczniów, rozpoczynając debatę, czy republikę rzymską można nazwać demokracją na wzór ateńskiej.
Praca domowa
Zadanie domowe dla uczniów chętnych: Jednym z najważniejszych urzędów w starożytnym Rzymie był senat. Na czym polegała jego wyjątkowa rola i autorytet, którym był obdarzony?.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
Wróżbiarstwo – przepowiadanie przyszłości za pomocą różnych technik, przedmiotów, wydarzeń oraz interpretacja zjawisk przyrody. Nie istnieje żaden dowód potwierdzający skuteczność wróżb.
Palatyn – jedno ze wzgórz rzymskich, prawdopodobnie miejsce powstania najstarszej osady rzymskiej. Znajduje się na nim jaskinia Lupercal, w której według tradycji wilczyca miała wykarmić Romulusa i Remusa, legendarnych założycieli miasta.
Republika – dosłownie rzecz publiczna, ustrój polityczny, w którym władza sprawowana jest przez obywateli poprzez wybory. W starożytnym Rzymie była to niemonarchiczne sprawowanie władzy przez posiadających prawa polityczne obywateli.
Konsul – w starożytnym Rzymie jeden z dwóch najwyższych urzędników w państwie zajmujący się sprawami wojskowymi i polityką zagraniczną.
Senat – instytucja polityczna w starożytnym Rzymie ustanowiona zgodnie z legendą przez Romulusa. Był obdarzony znacznym autorytetem pełnił funkcję doradczą i opiniował projekty ustaw.
Dyktator – w republice rzymskiej urząd, który skupiał pełnię władzy. Był powoływany na 6 miesięcy w okresach największego zagrożenia państwa. Nie można było odwołać się od jego decyzji.
Pretor – urzędnik posiadający władzę wojskową w republice rzymskiej. Do ich głównych obowiązków należało utrzymanie porządku w mieście. Mieli szerokie uprawnienia cywilne i sądownicze.
Edyl – urzędnik w republice rzymskiej nadzorujący dostawy zboża dla mieszkańców. Edylowie wchodzili w skład kolegium, za pośrednictwem którego nadzorowali porządek w mieście. Na swój koszt przygotowywali również igrzyska.
Kwestor – w starożytnym Rzymie urzędnik pomagający konsulom w zarządzaniu finansami. Najczęściej urząd ten sprawowali ludzie zaczynający karierę polityczną.
Trybun ludowy – urząd w republice rzymskiej, którego zadaniem była ochrona interesów obywateli. Mieli prawo weta wobec decyzji podjętych przez urzędników oraz zagwarantowaną nietykalność osobistą. Stanowiska te były zarezerwowane tylko dla plebejuszy.
Teksty i nagrania
Rome - from the foundation of the city to the establishment of the republic.
The history of ancient Rome is inextricably linked with the legend of two brothers miraculously saved by a she‑wolf - Remus and Romulus. Initially, Rome was one of the many centers of the Italic tribe - Latins - that settled in this area after arriving on the Apennine Peninsula. The reign of Romulus - „the first Roman” - opens a royal era in the history of Rome. Supposedly, he founded and populated the city, became its first leader and laid the foundations for the future greatness of the Roman Republic, creating the state's most important institution, the council of elders called the Senate. Already ancient historians tried to pinpoint the date of founding the city, usually assuming the year 753 BC. These assumptions were confirmed by archaeological excavations, thanks to which the remains of defensive walls from the 8th century BC were discovered. Initially, Rome was a small settlement, which thanks to its strategic location, copious natural resources (salt, grain, metal ores) and numerous conquests quickly became the most powerful political center on the Apennine Peninsula.
The reign of the Etruscan rulers in Rome, and thus the royal era, ended in the 6th century BC. After the expulsion of the last king, the Romans did not elect a new ruler, but as in ancient Greece they decided to rule together, creating a republic (res publica - a thing that is public, belongs to the public). The powers that earlier had been concentrated in the hand of the rulers were divided among numerous officials. The most important were the two consuls, elected annually, responsible for the conduct of politics and command of the army. They consulted with the Senate, in which eminent citizens sat. The Senate supervised and advised the people of Rome and the state officials. When Rome was in danger, the consuls were replaced by a dictator, who was appointed for 6 months. He had full power and his decisions could not be appealed. Adult men, because only such men had the right to vote, took part in assemblies, called comitia. The first one, the Centuriate Assembly, elected consuls and praetors The second one, the Tribal Assembly, passed laws and made the most important decisions concerning the state. In the ancient Rome there were also other offices: quaestors - they assisted the consuls in financial matters, censors - they were responsible for carrying out population and asset censuses and supervised the implementation of municipal projects, praetors - they dealt with judiciary matters, and finally tribunes of the plebs - they were responsible for protecting the people against those in power who would wish to abuse it.