Temat: Wody powierzchniowe w Europie

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

VII. Geografia Europy: położenie i granice kontynentu; podział polityczny Europy; główne cechy środowiska przyrodniczego Europy (...)

Cel lekcji

Uczniowie omawiają wody powierzchniowe Europy i wskazują je na mapie.

Kryteria sukcesu

• dokonasz podziału wód powierzchniowych;

• wskażesz na mapie główne rzeki i jeziora Europy;

• wyjaśnisz zróżnicowanie sieci wodnej w różnych regionach Europy;

• wymienisz zlewiska w Europie;

• rozpoznasz rzeki mające ujście deltowe i lejkowate;

• określisz miejsca występowania lodowców w Europie.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Praca z multimediami, praca z tekstem, praca z mapą, dyskusja.

Praca indywidualna oraz praca w parach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• mapa fizyczna Europy;

• mapa Europy – wody powierzchniowe;

• atlasy geograficzne.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi uczniów o podanie różnic między rzeką a jeziorem.

3. Uczniowie na tablicy interaktywnej lub tradycyjnej rysują przykładową rzekę od źródła do ujścia. Zaznaczają na niej dopływy.

Realizacyjna

1. Nauczyciel poleca swym podopiecznym, żeby przyjrzeli się sieci rzecznej Europy w atlasach geograficznych i podali jej cechy charakterystyczne. Następnie nauczyciel prezentuje mapę „Sieć rzeczna w Europie”, zamieszczoną w abstrakcie. Uczniowie wspólnie analizują rozmieszczenie rzek.

2. Nauczyciel pyta uczniów, co wpływa na gęstość sieci rzecznej. Prowadzi dyskusję, naprowadzając uczniów na prawidłowe odpowiedzi (wielkość opadu, rodzaj skał w podłożu, nachylenie terenu i typ roślinności).

3. Uczniowie, pracując w parach i korzystając z atlasów geograficznych, wymieniają główne rzeki Europy. Wzajemnie sprawdzają swoją umiejętność lokalizowania ich na mapie. Określają zlewiska tych rzek.

4. Ochotnicy na mapie ściennej Europy wskazują największe rzeki, zaczynając od źródła do ujścia.

5. Nauczyciel prezentuje mapę „Zlewiska w Europie”, zamieszczoną w abstrakcie. Uczniowie klasyfikują rzeki do odpowiednich zlewisk.

6. Uczniowie zapoznają się z infografiką pt. „Charakterystyka sieci rzecznej w wielkich regionach fizycznogeograficznych Europy”. Określają cechy rzek w Europie Północnej, Południowej, Wschodniej i Zachodniej.

7. Nauczyciel omawia rodzaje ujść rzecznych, sposób ich powstania oraz różnice między ujściem deltowym a lejkowatym. Uczniowie, posługując się mapą, klasyfikują rzeki ze względu na ujście.

8. Uczniowie na tablicy interaktywnej lub tradycyjnej rysują deltę rzeki oraz estuarium.

9. Nauczyciel ponownie prezentuje mapę „Sieć rzeczna w Europie”. Uczniowie analizują ujścia największych rzek.

10. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne: określają, czy do nazw rzek zostały dopasowane odpowiednie regiony Europy i typy ujść.

11. Uczniowie, pracując w parach, wyszukują na mapie Europy największe jeziora oraz wyjaśniają przyczyny ich występowania. Podają nazwy państw, na których terytoriach jeziora te się znajdują.

12. Ochotnicy wskazują na mapie ściennej główne jeziora Europy.

13. Nauczyciel prosi uczniów, by przypomnieli sobie informacje poznane na wcześniejszych zajęciach i wymienili warunki powstawania lodowca.

14. Uczniowie na podstawie dostępnych im źródeł ustalają miejsca występowania lodowców w Europie. Wskazują je na mapie.

Podsumowująca

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne utrwalające zdobytą wiedzę (ćwiczenia jednokrotnego wyboru oraz ćwiczenie z fiszkami).

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów w czasie zajęć, biorąc pod uwagę ich aktywność oraz indywidualne możliwości.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Surface waters in Europe

Waters are an exceptionally important component of the natural environment. Recall water circulation in nature. A part of this circulation comprises surface waters which rivers, lakes, swamps and glaciers belong to. This lesson presents variety of the river network and distribution of the Lakelands in Europe.

A mass of water, flowing in a natural channel, driven by gravitation, is called a river. According to its length and size of the drainage basin, rivers belong to one of three categories: small, medium and large. According to its gradient which affects river’s velocity, rivers belong to one of three categories: mountain rivers, highland rivers and lowland rivers. All rivers, also called watercourses, are supplied by rainwater and water coming from melting snow or glacier. These waters flow on the surface but also saturate the soil only to emerge again as sources. Watercourses are divided into permanent and periodical, with regard to their flow period.
The aforementioned classifications will serve to characterise the river network in Europe.

Disposition of the river network existing in a certain area depends on many components of the natural environment. Density of the river network is affected by: precipitation magnitude, type of rocks in the ground, land inclination and vegetation type. At the same time, flowing waters act on the other components of the natural environment. Using a map you can read that the highest total annual precipitation in Europe occurs in the mountains. These lands are inland areas for many rivers. Describing the river network of Europe, one must also indicate the catchment areas where the rivers discharge their waters.

Lakes are an important component of the water network of Europe. Most of them are located in Northern Europe and in the mountains. As you might remember, in Quaternary, European climate cooled down, and North Europe, as well as parts of West and East Europe, became covered with the ice‑sheet. Areas with large concentrations of lakes, called lakelands (or lake districts), are results of the ice‑sheet activity. The largest lakeland is the Finnish Lakeland, lying in North Europe, with more than 60,000 of post‑glacial lakes. Some European lakes with large areas are of mixed origin, tectonic and post‑glacial. These include the following: Ladoga with the area of 18,400 sq km (the largest lake in Europe) as well as Onega, Vänern and Vättern. In the Alps, there are some large lakes such as Maggiore, Garda and Como lying in Italy as well as Swiss‑French Geneva and Swiss‑German Constance. On the other hand, not far away from there, in Slovenia and Croatia, there is an abundance of small karst lakes.

Mountain glaciers also belong to surface waters. In Europe, such glaciers are found in the Arctic Isles, Iceland, Svalbard, the Scandinavian Peninsula, and the Alps, where one can find 3,200 of glaciers with total area of about 2,700 sq km. The largest one is the valley glacier, Aletsch Gletscher, in the Bernese Alps. Its length is 25 km, thickness reaches 700 m, and its area is 86 sq km. As a result of slow global warming, the area of glaciers is regularly reduced.