Temat: Nad jeziorem

Adresat

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa IV
VI. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy. Uczeń:
12) określa warunki życia w wodzie (nasłonecznienie, zawartość tlenu, opór wody) i wskazuje przystosowania organizmów (np. ryby) do środowiska życia;
13) rozpoznaje i nazywa organizmy żyjące w wodzie.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie rozpoznają wybrane organizmy żyjące w jeziorze oraz opisują przystosowania ich budowy zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyróżniać w jeziorze strefy przybrzeżną, toni wodnej i denną;

• opisywać warunki panujące w różnych strefach jeziora;

• oceniać warunki życia w każdej ze stref jeziora;

• rozpoznawać wybrane rośliny i zwierzęta żyjące w jeziorze.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• lupy;

• arkusze szarego papieru;

• kredki;

• kolorowe pisaki;

• okazy roślin przybrzeżnych: trzciny, pałki wodnej, tataraku;

• okazy ślimaków wodnych: zatoczka i błotniarki stawowej;

• żywe oczliki i rozwielitki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Nauczyciel prosi wybranego ucznia lub uczniów o zapoznanie się z materiałem abstraktu i przygotowanie materiału ilustracyjnego do lekcji.

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

• Wybrani uczniowie prezentują przygotowany przez siebie przed lekcją materiał ilustracyjny. Nauczyciel zachęca klasę do zadawania pytań prezentującym, np.

  • Dlaczego wybrałeś takie przykłady?

  • Z czym wiąże się to zdjęcie?

  • O czym mówi ta ilustracja?

  • Dlaczego ważny jest ten schemat?

  • O czym ma nam powiedzieć ta grafika?

• Nauczyciel prosi wybranego ucznia, żeby scharakteryzował warunki panujące w wodzie, mające wpływ na życie organizmów wodnych.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi podopiecznych, żeby przeczytali fragment pt. „Rośliny i zwierzęta jezior”. Uczniowie przedstawiają różnorodność gatunkową jezior.

• Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda otrzymuje arkusz szarego papieru, kredki, kolorowe pisaki oraz podpisane okazy roślin przybrzeżnych (egzemplarze trzciny, pałki, tataraku) i ślimaków wodnych (okazy zatoczka i błotniarki stawowej lub ewentualnie ich muszle). Zadaniem uczniów jest dostrzeżenie różnic i podobieństw między gatunkami roślin oraz między gatunkami ślimaków, a następnie ich zilustrowanie na plakacie. Po wykonaniu zadania przedstawiciele grup prezentują wyniki pracy zespołowej.

• Każda grupa otrzymuje żywe okazy rozwielitek i oczlików w pojemniku z wodą oraz lupy. Uczniowie obserwują zachowanie tych organizmów, gdy zmienia się położenie zbiornika z wodą: określają, czy poddają się ruchowi wody. Wspólnie z nauczycielem definiują pojęcie planktonu.

• Nauczyciel poleca podopiecznym, żeby przeczytali fragment „Warunki życia w jeziorze”, a następnie wyświetla ilustrację interaktywną. Uczniowie omawiają poszczególne strefy wód oraz przystosowania wybranych zwierząt do życia w określonych przestrzeniach jeziora. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, koryguje ewentualne błędy.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

At the lake

A lake is an inland body of water, which is formed in a natural depression filled with surface or underground water. It is inhabited in almost its entirety by organisms. The waters of a lake can be divided into three main zones: littoral, pelagic and benthic.

The littoral zone is so shallow that sunlight reaches the bottom. Due to this, plants can grow there. The water is well oxygenated and permanently supplied with minerals, which drift down with rain water. In this zone, however, fluctuations in the lake's water levels can be most strongly felt, along with rippling and pollution reaching the lake from land. Large temperature changes occur here throughout the day and over the course of the year.

The pelagic zone denotes the open expanse of water away from the banks, which does not have contact with the bottom. It reaches such a depth that the Sun's rays still penetrate it, and so its depth is dependent on the water's transparency. Living conditions for organisms quickly worsen as the depth increases in this zone, as the amount of light and the oxygen content of the water decrease, and the water temperature falls.

The benthic zone denotes the area at the bottom of the lake, where sunlight does not reach, in addition to the water directly neighbouring the bottom, to which sunlight also does not reach. In deep lakes, the water at the bottom has a temperature of +4⁰C all year round. Here, there is very little oxygen dissolved in the water, and periodically, there may be none at all.

A lot of plants and animals live in lakes. Their distribution, however, is very uneven. The vast majority live in the littoral zone, significantly less in the pelagic zone and the least in the benthic zone.

Plants growing in the littoral zone grow out of the shallow water, and sometimes grow on the land right next to the bank in places which are flooded by waves. These are often reeds, bulrushes and calamus. Numerous animals live here, which are strongly linked to both the water and the land, such as frogs and other amphibians, marsh turtles, grass snakes and waterfowl and wading birds (for example ducks and geese, grebes, herons, storks, cormorants and many more). Plants with floating leaves grow a little further from the banks, for example the yellow water‑lily and the white nenuphar, and even further hornworts and waterweeds, as well as common duckweed, which floats on the water. Insect larvae live among the plants (for example the larvae of dragonflies and mosquitos), snails, leeches, crabs, clams and fish (for example sticklebacks, roaches, tench, perch and pike).

In the pelagic zone, plants are almost exclusively represented by plant plankton. Animals which occur include zooplankton and a few types of fish, for example bleak and zander.

Plants cannot live in the benthic zone because of the lack of light, and the animals feed on organic remains which fall from above, or smaller animals. Small annelids live here, the larvae of certain insects, clams and fish looking for food in the mud at the bottom (catfish, lavaret and carp).

• We divide a lake into three zones in relation to the conditions found there: littoral, pelagic and benthic.

• In the littoral zone, the water is the warmest, there is the most oxygen, and sunlight reaches the very bottom; the most plants and animals occur here.

• In the pelagic zone, light reaches the water, but there are few plants and little organic material; plankton and a few animals occur here.

• In the depths near the bottom, it is dark, cool and there is little oxygen; there are almost no plants here, and animals feed on remains falling from other zones, organic material or other animals.