Temat: Alkeny – właściwości węglowodorów nienasyconych

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VIII. Związki węgla z wodorem – węglowodory. Uczeń:

6) na podstawie obserwacji opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie, przyłączanie bromu) etenu i etynu; wyszukuje informacje na temat ich zastosowań i je wymienia;

8) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia właściwości alkenów

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• jakie właściwości fizyczne mają alkeny, na przykładzie etenu;

• jakie właściwości chemiczne mają alkeny, na przykładzie etenu.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie polecenia 1 z abstraktu oraz o zapoznanie się z właściwościami fizycznymi alkenów. Inicjuje dyskusję na temat tych związków – powinna się ona zakończyć wnioskami, które uczniowie notują w zeszytach.

2. Prowadzący zajęcia zapowiada film „Badanie palności alkenów” zamieszczony w abstrakcie. Przed projekcją uczniowie mają sformułować pytanie badawcze oraz hipotezę. Nauczyciel prosi, by uczniowie zwrócili uwagę na to, jakie reakcje spalania zachodzą podczas doświadczenia. Po projekcji uczniowie zapisują obserwacje i wnioski. Następnie nauczyciel zachęca młodzież do dyskusji na temat właściwości alkanów.

3. Nauczyciel prosi chętnych uczniów do zapisania na tablicy równań reakcji spalania całkowitego i obu reakcji spalania niecałkowitego. W razie potrzeby uzupełnia informacje.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy równanie reakcji przyłączania (addycji) etenu z bromem (abstrakt) i omawia jej mechanizm. Wyjaśnia zasady tworzenia nazw nowo powstałych związków chemicznych – produktów reakcji przyłączania. Następnie prezentuje i omawia równanie reakcji uwodornienia etenu. Prosi chętnych o zapisywanie równań reakcji przyłączania na wzorach strukturalnych i utworzenie nazw produktów reakcji, np. etenu z chlorem, etenu z bromowodorem, etenu z chlorowodorem. Zachęca uczniów do wykonania modeli reakcji za pomocą plasteliny.

5. Uczniowie utrwalają zdobyte informacje na temat właściwości alkanów, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

6. Nauczyciel prosi uczniów (praca indywidualna) o wykonanie wybranych zadań i ćwiczeń interaktywnych w abstrakcie.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Alkene - properties of unsaturated hydrocarbons

The reaction of ethene with bromine in anhydrous conditions proceeds according to the equation:

CIndeks dolny 2₂HIndeks dolny 4₄ + BrIndeks dolny 2₂ → CIndeks dolny 2₂HIndeks dolny 4₄BrIndeks dolny 2₂

As a result of this reaction, the multiple bond breaks and a saturated compound dibromoethane forms (the di - prefix informs that there are two bromine atoms in the molecule). This type of reaction is called the addition reaction.

Under appropriate conditions, hydrogen may be added to alkenes. This reaction is called the hydrogenation reaction.

The reaction of ethylene with hydrogen proceeds according to the equation:

CIndeks dolny 2₂HIndeks dolny 4₄ + HIndeks dolny 2₂ → CIndeks dolny 2₂HIndeks dolny 6₆

In 1869, the Russian chemist Vladimir Markownikov proposed a rule defining the direction of the reaction of addition of elements to the double bond between carbon atoms.This principle is that, generally, in addition reactions to the -C=C- bond, occurring in many organic compounds (e.g., alkenes), lower electronegativity atoms or groups attach to it from two carbon atoms to which it was previously attached more atoms or groups with electropositive properties.

The rule is not always satisfied for all addition reactions to the -C=C- bond. Strictly speaking, it is fulfilled only when this reaction occurs through the ionic mechanism, monomolecular. When this reaction proceeds according to another mechanism, it often joins contrary to the Markownikov's rule.

• The physical properties of alkenes and alkynes are similar to the physical properties of the alkanes. They change as the number of carbon atoms in the chain increases.

• Alkenes and alkynes are chemically reactive, flammable, and undergo addition reactions.

• Alkynes are more reactive than alkenes.