Temat: Rozmieszczenie trzęsień Ziemi

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej

Uczeń klasy I liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa

Klasa VI szkoły podstawowej

VII. 4. Uczeń na przykładzie Islandii określa związek między położeniem na granicy płyt litosfery a występowaniem wulkanów i trzęsień ziemi.

XIV.2. Identyfikuje związki między przebiegiem granic płyt litosfery a występowaniem rowów tektonicznych, wulkanów, trzęsień ziemi i tsunami oraz na ich podstawie formułuje twierdzenia o zaobserwowanych prawidłowościach w ich rozmieszczeniu.

XIV.3 Dyskutuje na temat sposobów zapobiegania tragicznym skutkom trzęsień ziemi i tsunami.

Klasa I liceum ogólnokształcącego i technikum

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały. Uczeń:

1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych.

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi- ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi.

Cel lekcji

Poznasz przyczyny występowania i rozmieszczenie trzęsień ziemi na świecie.

Kryteria sukcesu

• korzystając mapy świata wskażesz granice płyt tektonicznych;

• określisz zależności między położeniem obszaru na granicy płyt litosfery a występowaniem trzęsień ziemi;

• zlokalizujesz miejsca na mapie fizycznej świata narażone na trzęsienia ziemi;

• sformułujesz wnioski dotyczące pacyficznego ognistego pierścienia;

• określisz wpływ trzęsienia ziemi na życie człowieka;

• podasz przykłady rozwiązań dotyczących sposobów zapobiegania tragicznym skutkom trzęsień ziemi.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje informatyczne.

Metody/formy pracy

• z wykorzystaniem narzędzi TIK;

• praca z materiałem edukacyjnym oraz multimediami na platformie epodreczniki.pl;

• praca indywidualna, w parach i całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik do nauczania geografii;

• tablica interaktywna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• mapa fizyczna świata;

• Mapa fizyczna Europy;

• Mapa fizyczna Polski;

• atlasy geograficzne.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Pogadanka z uczniami na temat trzęsień ziemi na świecie. Czy uczniowie wiedzą, gdzie występują trzęsienia ziemi? W jakich krajach? Jakie zjawiska wtórne do trzęsień ziemi można zaobserwować? Dlaczego są niebezpieczne? Ćwiczenie interaktywne nr 1 w abstrakcie.

Faza realizacyjna

1. Odwołanie uczniów do treści z materiałów źródłowych, zwrócenie uwagi na pojęcia takie, jak: hipocentrum, epicentrum, skala Richtera, obszary sejsmiczne i asejsmiczne.

2. Wspólna analiza schematu przedstawiającego przekrój skorupy ziemskiej z hipocentrum i epicentrum.

3. Odwołanie uczniów do mapy „Świat. Trzęsienia ziemi w latach 2000‑2015”. Omówienie mapy.

4. Analiza występowania trzęsień ziemi na kuli ziemskiej. Praca z materiałami w e‑podręczniku oraz z atlasem geograficznym. Podanie miejsc najbardziej narażonych na to zjawisko.

5. Praca w parach, wyszukanie w atlasach mapy przedstawiającej budowę geologiczną i wspólna analiza położenia płyt tektonicznych. Wskazanie zależności między występowaniem trzęsień ziemi a granicami płyt.

6. Analiza grafiki przedstawiającej występowanie trzęsień ziemi w abstrakcie (Ring of fire).

7. Nauczyciel prosi uczniów, by zapoznali się z infografiką przedstawiającą budowę sejsmografu. Tłumaczy uczniom, w jaki sposób prowadzi się badania aktywności sejsmicznej.

8. Projekcja filmu „Katastrofalne skutki tsunami w lekcji „Rozmieszczenie trzęsień ziemi” w e‑podręczniku.

9. Pogadanka dotycząca wiedzy uczniów o zjawisku tsunami.

Faza podsumowująca

1. Jako podsumowanie zajęć uczniowie rozwiązują zadania jednokrotnego wyboru w abstrakcie. Zadania wykonują wskazani uczniowie na tablicy interaktywnej.

2. Nauczyciel zadaje pracę domową (treść poniżej). Następnie ocenia pracę uczniów na lekcji, doceniając ich wkład i zaangażowanie.

Praca domowa

Znajdź informacje na temat rozwiązań stosowanych przez ludzi w sytuacjach podanych poniżej i spróbuj ocenić ich skuteczność:

1. Jakie działania można podjąć, gdy budynek grozi zawaleniem?

2. Jak przygotować ludzi do przetrwania godzin lub dni po trzęsieniu ziemi bez wody, elektryczności, żywności, leków i Internetu?

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The distribution of earthquakes

Earthquakes are vibrations of the Earth's crust. Those that propagate within the Earth are called seismic waves. As a rule, they are a consequence of tension release resulting from the movement of the lithosphere plates. The frequent causes of earthquakes include volcanic eruptions. Moreover, they may occur as a result of collapse of cave ceilings or excavations in mines (the so‑called rock bumps), and (very rarely) the fall of relatively large meteorites. The largest and most powerful earthquakes are created at the contact zones of the lithosphere plates. They occur in the zones of subduction and sliding of the lithosphere plates along faults, often in the vicinity of active volcanoes and in spreading zones. The source of seismic wave propagation has been called the focal point or the focus of an earthquake It can be located at various depths, even several hundred kilometres. A place located on the surface of the Earth, directly above the focus of an earthquake, is the epicentre. In the epicentre, the shocks are felt the earliest and are the strongest. The magnitude of earthquakes is determined, among others, using the Richter scale. For example, earthquakes with a magnitude of 2.0 are delicate shocks felt by seismographs only, and occur hundreds of thousands of times on the Earth during the year. Whereas earthquakes with a magnitude of approximately 9.0 are catastrophic in effect, destroying entire cities on a large surface (thousands of kmIndeks górny 2²), and they occur quite seldom – once every several, a dozen or so years.
Earthquakes are experienced all over the globe, but their impact varies geographically.

Earthquakes of such magnitude are relatively rare and occur once every 3–19 years. Earthquakes occur across the globe, but their impact is different depending on the geographical region. In the picture below, we present a cuboid representing a section of the Earth.

In areas of old, stiff continental disks and old mountains, earthquakes are very rare and weak. We call them aseismic areas. The opposite are seismic areas, i.e. where 90% of all earthquakes occur, including the strongest ones. To a great degree, seismic areas coincide with the zones of lithosphere plate collisions.

Virtually all earthquakes are recorded by seismological stations throughout the world. Special equipment is used to record them, the so‑called seismographs.