Temat: Skąd czerpiemy wiedzę o budowie Ziemi?

Adresat

Uczeń klasy I liceum i technikum (zakres podstawowy)

Podstawa programowa

I. Wiedza geograficzna.

2. Zaznajomienie z różnorodnymi źródłami i metodami pozyskiwania informacji geograficznej.

Wymagania szczegółowe

I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja.

Uczeń:

1). przedstawia możliwości wykorzystywania różnych źródeł informacji geograficznej i ocenia ich przydatność.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowie się, w jaki sposób można badać budowę wnętrza Ziemi.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• co oznaczają pojęcia geologia, geofizyka oraz aktualizm geologiczny;

• opisywać metody wykorzystywane do badania wnętrza Ziemi.

Metody/formy pracy

• podające: wykład informacyjny;

• problemowe: dyskusja dydaktyczna, kula śniegowa;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika;

• praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe;

• formy pracy: indywidualna, w parach, w grupach, zbiorowa.

Środki dydaktyczne

• komputery z dostępem do internetu, ewentualnie tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w lekcji „Skąd czerpiemy wiedzę o budowie Ziemi?” w e‑podręczniku;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Nauczyciel pyta uczniów: Skąd wiemy, co jest w środku Ziemi i kto zagląda do jej wnętrza? Informuje, że uczniowie będa pracować metodą burzy mózgów i w razie potrzeby wyjaśnia tę metodę. Zapisuje pytanie na tablicy i wybiera moderatora, który będzie zapisywał propozycje uczniów. Wyznacza też czas na wykonanie zadania. Po fazie twórczej razem z uczniami weryfikuje ich pomysły i uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna

• W części wykładowej nauczyciel przedstawia informacje na temat nauk zajmujących się badaniem Ziemi, wyjaśnia różnice między geologią a geofizyką, opisuje metody badawcze wykorzystywane przez każdą z tych nauk, wprowadza również pojęcie aktualizmu geologicznego.

• Następnie uczniowie rozwiązują ćwiczenie interaktywne 1, którego celem jest ugruntowanie wiadomości dotyczących omówionego przez nauczyciela tematu. Po wykonaniu zadania omawiają odpowiedzi z nauczycielem.

• Uczniowie mają za zadanie wyjaśnić na podstawie ilustracji przedstawiających sejsmiczne metody badania wnętrza Ziemi (polecenie 1), w jaki sposób możemy rejestrować fale sejsmiczne w różnych miejscach na powierzchni Ziemi. Nauczyciel informuje, że uczniowie będą pracować metodą kuli śniegowej i wyjaśnia tę metodę:
  a. Uczniowie indywidualnie zapisują na kartkach własne odpowiedzi i uzasadnienia do nich.
  b. Następnie w parach porównują swoje propozycji i spisują na osobnej kartce listę swoich wspólnych rozwiązań.
  c. Uczniowie gromadzą się w czwórkach i w podobny sposób konfrontują swoje stanowiska, a zebrane rozwiązania zapisują na nowej kartce.
  d. W dalszej części lekcji uczniowie łączą się w jeszcze liczniejsze grupy, aż wobec postawionego problemu wypowie się cała klasa.
  Wszystkie uzgodnione na forum całej klasy odpowiedzi wraz z argumentami zostają zapisane na tablicy.

• Po zakończeniu zadania uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują wiedzę na temat rejestrowania fal sejsmicznych wywołanych trzęsieniami Ziemi oraz wytworzonych przez człowieka i wykorzystywania ich do poznania budowy Ziemi.

• Uczniowie wykonują ćwiczenia na tablicy interaktywnej..

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Where do we get information about the composition of the Earth?

It is difficult to precisely describe the structure of the Earth's interior and the processes that cause this. This science is known as geology. Drilling, in particular the deepest drilling, gives us lots of information, but only about the makeup of the upper parts of the Earth's crust. This allows us to extract samples and study them and measure the pressure and temperature that exists beneath the surface of the Earth. A lot of information is also provided by deep mines and natural rocky outcrops. However, due to rapidly increasing pressure and temperature, it is difficult to explore further by using deep drilling or mine shafts. Traditional geological methods are not sufficient to explore the deepest rocks and layers of the Earth. The discipline that applies methods from physics to study the Earth is called geophysics. The majority of data gathered is on the analysis of the movement of seismic waves which come about from natural shocks caused by earthquakes an sometimes, for the purposes of research, explosions carried out, or by the use of machinery that generates powerful vibrations.

Seismic waves, passing through rocks of varying densities or having other physical properties, can slow down, go faster, divert, stop or even disappear. The analysis of these changes allow us to draw conclusions about the structure of the Earth's interior. Based on this research, it is possible to conclude that our planet most likely consists of a number of layers with varying chemical compositions and different physical properties. Temperature and pressure both increase as you go deeper. In the upper layers of the Earth's crust, increasing depth by 33m leads to a temperature increase of 1°C. This is known as the geothermal temperature. The value given here is an average and depends on the geological makeup, the temperature can increase much more rapidly or slowly. Important information about the structure of the Earth is also provided by research into the relative and absolute age of rocks.