Temat: Cukry – sacharoza

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

X. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń:

9) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia budowę, właściwości i zastosowanie sacharozy.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• jaki jest wzór sumaryczny sacharozy;

• badać i opisywać właściwości oraz zastosowanie sacharozy;

• zapisywać równanie reakcji sacharozy z wodą.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • burza mózgów;

  • mapa myśli.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, by zgromadzili w formie mapy myśli informacje na temat sacharozy. Uczniowie w trakcie burzy mózgów przedstawiają swoje propozycje, a moderator zapisuje je na tablicy. Po fazie twórczej uczniowie weryfikują pomysły, a nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel prosi uczniów, by zapisali na kartkach wzór sumaryczny sacharozy. Następnie wyświetla wzór strukturalny oraz model cząsteczki sacharozy i inicjuje dyskusje na temat jej budowy (w razie potrzeby zadaje pytania pomocnicze). Następnie prosi jednego z uczniów o podsumowanie dyskusji. Uczniowie weryfikują zapisane wcześniej wzory z wyświetlonym na tablicy.

3. Prowadzący zajęcia odwołuje uczniów do abstraktu i prosi o zapoznanie się z opisem i instrukcją wykonania doświadczenia badającego właściwości fizyczne sacharozy. Dzieli uczniów na grupy ćwiczeniowe. Następnie prosi o wykonanie doświadczenia 1 i zanotowanie spostrzeżeń i wniosków w formularzu w abstrakcie.

4. Prowadzący lekcję zapowiada film. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

5. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Wyjaśnia, że ich zadaniem będzie odnalezienie informacji o zastosowaniu sacharozy. Uczniowie mogą korzystać z wszystkich dostępnych źródeł. Następnie liderzy grup prezentują efekty ich prac.

6. Nauczyciel prosi uczniów o przejrzenie prezentacji dotyczącej zawartości cukru w kilku produktach spożywczych. Inicjuje dyskusję na temat nadmiernej ilości cukru spożywanego na co dzień i konsekwencjach takiej diety. Uczniowie wypowiadają swoje opinie, a na zakończenie chętny/wybrany uczeń ją podsumowuje.

7. Uczniowie, pracując indywidualnie lub w parach, wykonują ćwiczenia interaktywne sprawdzające i utrwalające wiadomości poznane w czasie lekcji. Wybrane osoby omawiają prawidłowe rozwiązania ćwiczeń interaktywnych. Prowadzący uzupełnia lub prostuje wypowiedzi podopiecznych.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?
   Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Sugars – sucrose

This sugar, which we use every day e.g. for sweetening tea, was already known in ancient times. It was obtained on an industrial scale from sugarcanes in the Middle East. It was brought to Europe by the Greeks in the 4th century BC. – at that time it was used as a medication. Deliveries to Europe increased significantly when America was discovered because sugarcane plantations were established there. In the mid‑18th century people started to obtain sugar from sugar beets. In Poland the first sugar factory was built in 1802 in Lower Silesia.

Sucrose is one of the disaccharides and has the following formula: CIndeks dolny 12₁₂HIndeks dolny 22₂₂OIndeks dolny 11₁₁. The sucrose molecule is composed of fragments of two simple sugars: glucose and fructose.

Are the properties of sucrose similar to those of glucose?

Each of you can make candies called caramels. Just pour a few spoonfuls of sugar into a saucepan and keep it over low heat. As a result of heating, caramel is created, which should be poured into a bowl and allowed to cool down. Candy is ready!

In the human body, during digestion, sucrose is broken down into simple sugars. The following are necessary for this reaction: enzymes, water and the hydrochloric acid found in the digestive tract. This process is called hydrolysis.
${\text{C}}_{\text{12}}{\text{H}}_{\text{22}}{\text{O}}_{\text{11}}\text{ + }{\text{H}}_{\text{2}}\text{O}\stackrel{\text{enzymes, HCl}}{\to }{\text{C}}_{\text{6}}{\text{H}}_{\text{12}}{\text{O}}_{\text{6}}\text{ + }{\text{C}}_{\text{6}}{\text{H}}_{\text{12}}{\text{O}}_{\text{6}}$$\text{sucrose + water} \stackrel{\text{enzymes, HCl}}{\to }\text{ glucose + fructose}$
The initial digestion of sucrose may begin already in the oral cavity under the influence of the enzyme – salivary amylase – present in the saliva. Therefore, sugar does not even need to be swallowed. Just put a small amount of it in your mouth and wait until saliva decomposes it into simple sugars. They will be absorbed by the epithelium of the oral cavity's mucous membrane.

The bulbs of sugar beets and stems of sugarcanes are the main sources of sucrose. In small quantities, it may also be present in some fruit and vegetables.

Owing to its properties, sucrose has been used in many sectors of industry.

It is a well known fact that excessive amounts of sweets can lead to obesity. But is this the only effect? Excessive amount of sugars in our body is not recommended because it can cause many health issues, such as:

• damage to the immune system,

• disturbance of the mineral balance in the body,

• increase in glucose and insulin levels,

• vision impairment,

• spoilage of teeth,

• heart diseases,

• raised cholesterol levels,

• diabetes, and many others.

Excessive consumption of sugar has a negative effect on the brain tissue. Children and adolescents eating large amounts of sugar do not control their emotions, are nervous and aggressive. Sugar can also cause depression, irritation and fatigue. What's important, sugar can be addictive, much like nicotine and alcohol.

• Sucrose is a disaccharide with the following formula: CIndeks dolny 12₁₂HIndeks dolny 22₂₂OIndeks dolny 11₁₁. It is a white, crystalline substance and has a sweet taste. It dissolves well in water.

• Sucrose has no reducing properties and does not give a positive Trommer's test result.

• In the human body, sucrose undergoes hydrolysis under the influence of enzymes and the hydrochloric acid – it decomposes into glucose and fructose.

• Sucrose is present in sugar beets and sugarcanes. In smaller quantities, it may also be found in fruit and vegetables.