Temat lekcji: Polacy na emigracji. Głosowanie nogami

Autor scenariusza: Marcin Dyś

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa VII szkoły podstawowej

I. Chronologia historyczna. Uczeń:

4. umieszcza procesy, zjawiska i fakty historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki przyczynowo‑skutkowe.

XXIV. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:

3. opisuje formowanie się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z przyczynami i kierunkami emigracji Polaków w XIX i na początku XX wieku.

Kształtowanie kompetencji kluczowych

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

Cele operacyjne

Uczeń:

• opowiada, jakie były przyczyny opuszczania przez Polaków rodzinnych stron;

• podaje kierunki emigracji Polaków i charakteryzuje największe jej skupiska;

• opisuje przykłady życia emigrantów;

• wyjaśnia, co to znaczy „głosować nogami”.

Metody/ techniki kształcenia

• metody podające: pogadanka, wyjaśnienia i komentarze nauczyciela;

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja.

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem.

Formy pracy

• praca z całą klasą;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• zeszyt i kredki/pisaki.

Przed lekcją

Uczniowie powinni wiedzieć, że jednym ze skutków powstań narodowych, polityki państw zaborczych oraz sytuacji ekonomicznej była emigracja Polaków.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel pyta uczniów, dlaczego ludzie zmieniają miejsca swojego zamieszkania i wyprowadzają się do innych miast i krajów.

3. Nawiązując do tematu lekcji, nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie XIX‑wiecznej emigracji Polaków. Podkreśla przy tym, że z ziem państw zaborczych wyjeżdżali nie tylko wielcy artyści, twórcy czy przywódcy polityczni, ale przede wszystkim emigracja dotknęła setki tysięcy zwykłych Polaków – mieszkańców miast i wsi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaśnia, czym jest emigracja, zaznaczając że jest to zjawisko, którego początki sięgają najdawniejszych czasów i trwa ono do dnia dzisiejszego. Ludzie od zawsze szukali poprawy warunków swojej egzystencji oraz miejsca, w którym ich życie byłoby łatwiejsze. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1.

2. Nauczyciel rozpoczyna z uczniami dyskusję o powodach emigracji Polaków. Przypomina uczniom sytuację, jaka panuje na ziemiach polskich w XIX wieku, a następnie prosi uczniów, by wymienili powody, które zmuszają rodaków do emigracji. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2 i Ćwiczenie 3, wskazując czynniki emigracji. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Następnie pokazuje uczniom mapę – Emigracja z ziem polskich w XIX wieku – pytając uczniów o kierunki wyjazdów Polaków oraz powody, które skłaniały ich do wybierania właśnie tych krajów. Zatrzymuje się dłużej przy strzałce wskazującej na Rosję. Następnie nauczyciel pyta uczniów, rozpoczynając dyskusję, jak myślą dlaczego tak liczna była emigracja na Wschód. Jeśli uczniowie nie podadzą właściwej odpowiedzi, nauczyciel wyjaśnia/przypomina uczniom o katordze i zsyłkach jako jednej z form prześladowań politycznych i represji popowstaniowych. Uczniowie na podstawie mapy i tabeli wykonują Ćwiczenie 4, a następnie sprawdzają jego wykonanie z nauczycielem.

4. Jednym z najważniejszych kierunków emigracji były Stany Zjednoczone. Nauczyciel prosi, by uczniowie zapoznali się z Poleceniem 1 (zdjęcie przedstawiające statek z emigrantami) oraz wykonali Ćwiczenie 5 i Ćwiczenie 6. Następnie upewnia się, że ćwiczenia zostały wykonane poprawnie i udziela informacji zwrotnej. Opowiada o losach polskich emigrantów, wymieniając tych, którzy odnieśli w Ameryce wielki sukces, np. Maksymiliana Faktora (wynalazca kosmetyków i pionier charakteryzacji znany jako Max Factor), Samuela Goldwyna (producent filmowy). Wspomina również o Helenie Modrzejewskiej, która święciła triumfy zarówno na scenach polskich, jak i amerykańskich. Następnie prosi by uczniowie sami poszukali i podali przykłady polskich emigrantów, którzy w XIX i na początku XX wieku odnieśli sukces (np. Paweł Edmund Strzelecki, Ernest Malinowski, Antoni Patek).

Faza podsumowująca

1. Podsumowując lekcję, nauczyciel pyta uczniów, czy w ich rodzinie jest ktoś, kto wyemigrował z Polski i mieszka za granicą. Nawiązuje przy tym do ciągłości procesu migracji ludzi na przestrzeni wieków.

2. Na zakończenie, w ramach utrwalenia wiadomości, nauczyciel pyta uczniów o najważniejsze przyczyny emigracji Polaków w XIX wieku oraz jej kierunki. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 7. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało wykonane prawidłowo, a następnie udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

4. Nauczyciel zadaje zadanie domowe dla uczniów chętnych (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): “Na lekcji poznałeś losy Polaków udających się na emigrację. Byli wśród nich tacy, którzy odnieśli ogromny sukces. Poszukaj w Internecie informacji o sławnych Polakach, dla których nowa ojczyzna okazała się ziemią obiecaną, przynosząc ogromną sławę i wielkie pieniądze.”

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Poles in exile. Foot voting

During the partitions several million Poles left their homeland permanently. Some fled for political reasons, fearing repression after the lost national uprisings. However, most of them left the country for economic reasons, because of poverty and hunger, in order to seek a better life in foreign lands. The main directions of emigration were the United States of America, the western part of Germany, France, Brazil and deportations to the depths of Russia.