Temat lekcji: Ach, być rycerzem…

Adresat

Uczeń IV klasy szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Treści dodatkowe, nieobowiązkowe, do wyboru przez nauczyciela w porozumieniu z uczniem.

5. Zamki i rycerze. Znaczenie, uzbrojenie, obyczaje.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie dowiadują się, jak wyglądało życie stanu rycerskiego w średniowieczu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje zasady i wartości zawarte w kodeksie rycerskim,

• opowiada o charakterystycznych elementach odzienia rycerskiego, podstawowych rodzajach broni, z których korzystał; cechach obronnej zabudowy zamkowej;

• zna wzór relacji uczuciowych między kobietami a mężczyznami obowiązujący w świecie rycerskim, potrafi porównać go ze współczesnymi wzorami;

• dostrzega, że życie w określonej kulturze kształtuje sposób przeżywania i wyrażania przez ludzi ich uczuć, potrzeb i wartości.

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja, opracowywanie prezentacji, wypowiedź pisemna;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem oraz filmem;

• metody podające: komentarze i wyjaśnienia nauczyciela.

Formy pracy

• praca z całą klasą;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki/pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• fragmenty filmu pt. „Krzyżacy” w reżyserii Aleksandra Forda (minuty: 10.41–15.49; 18.33–19.05; 28.50–31.00).

Przed lekcją

Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i informuje, że poszczególne grupy będą odpowiedzialne za wykonanie czterech części prezentacji pt. „Ach, być rycerzem…”. Zadaniem każdej z grup jest przygotowanie 5‑minutowej prezentacji (słownej, pantomimicznej, z wykorzystaniem multimediów, w tym także fragmentów z e‑podręcznika itp., w dowolnej konwencji – np. reklamy, przemówienia publicznego, wystąpienia naukowego, prezentacji agenta nieruchomości) na temat:

Grupa A – „Jak zostać rycerzem?”;

Grupa B – „Jak wygląda i czego potrzebuje rycerz?”;

Grupa C – „Gdzie mieszka rycerz?”;

Grupa D – „Jaką osobą jest rycerz?”.

Grupy swoje prezentacje przygotowują na podstawie treści z e‑podręcznika (odpowiednio: grupa A – „Jak zostać rycerzem?”, „Pasowanie na rycerza”; grupa B – „Jak był uzbrojony średniowieczny rycerz?”, „Koń – najlepszy przyjaciel rycerza”; grupa C – „Gdzie mieszkał rycerz?”, „Życie na średniowiecznym zamku”; grupa D – „Być idealnym rycerzem – kodeks rycerski”, „Siła i zręczność – turniej rycerski”, „Zawisza Czarny”).

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje temat i cel zajęć. Następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Grupy przedstawiają prezentacje. Nauczyciel koordynuje działania: pilnuje czasu prezentacji oraz zawartości i poprawności merytorycznej wystąpień (np. w przypadku prezentacji zbyt ubogich może zadawać pomocnicze pytania).

2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Następnie w rozmowie z nauczycielem zastanawiają się, co pozostało dziś z kultury rycerskiej.

3. Nauczyciel informuje o przejściu do kolejnego etapu ich wspólnego przedsięwzięcia „Ach, być rycerzem…” – „Dama serca i rycerz – czyli jak miłowano w cieniu miecza?” (nauczyciel ewentualnie wyjaśnia metaforykę tytułu tej części). Uczniowie wykonują Polecenie 1 oraz Polecenie 2, a następnie nauczyciel wyświetla fragmenty filmu pt. „Krzyżacy” w reżyserii Aleksandra Forda (minuty: 10.41–15.49; 18.33–19.05; 28.50–31.00).

4. Nauczyciel zadaje pytania, inicjując krótką dyskusję: Jakie cechy rycerza dostrzegliście w Zbyszku, kiedy zakochał się w Danusi? Czy wykazał się jakąś cechą niegodną rycerza? A jak opisalibyście Danusię i jej zachowanie wobec adorującego ją Zbyszka? Czy miłość rycerska (do rycerza, ze strony rycerza) była podobna/łatwiejsza/trudniejsza/piękniejsza/brzydsza… niż dzisiaj? W podsumowaniu dyskusji nauczyciel zwraca uwagę, że nasze uczucia, pragnienia, to, co cenimy (wartości), w różnych czasach różnie wyrażamy – inne zachowania wiążemy z sensem np. miłości, poczucia honoru, wierności.

5. Uczniowie wykonują Polecenie 3, a następnie Ćwiczenie 3. Nauczyciel komentuje wykonanie ćwiczeń.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel objaśnia uczniom zadanie domowe: Odpowiedzcie pisemnie na pytania: Czy chciałabym/chciałbym być jak rycerz (żyjąc w czasach współczesnych)? W odpowiedzi: a) napisz, co według ciebie znaczy: być jak rycerz; b) uzasadnij, dlaczego chciałabyś/chciałbyś być lub nie być jak rycerz.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Zapoznanie się z zasadami i wartościami obecnymi w kodeksie rycerskim.

2. Refleksja (w postaci dyskusji oraz pracy pisemnej) nad aktualnością tych wartości we współczesnym świecie.

3. Zapoznanie się z charakterystycznymi elementami odzienia rycerskiego oraz podstawowymi rodzajami broni, z których korzystał.

4. Zapoznanie się z charakterystycznymi cechami obronnej zabudowy zamkowej.

5. Zapoznanie się ze wzorem relacji uczuciowych między kobietami a mężczyznami obowiązującym w świecie rycerskim.

6. Refleksja nad tym, jak kultura, w której żyją ludzie, kształtuje sposób przeżywania i wyrażania przez nich uczuć, potrzeb i wartości.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Men of sword – knights

The social estate of knights was established in the Middle Ages. Knights were first of all warriors. They pledged allegiance to a king or a duke, and were obliged to help their feudal superior in armed combat. In return, they received land. A knight fought on horseback. His equipment included body armour, a helmet, a shield, a sword and a lance. A knight lived in a castle, for example a tower encircled by defensive walls and a moat. Castles were built in places difficult to access. A special knightly or chivalric culture emerged over time. Its key element was a code of conduct (ethos), which obliged a knight not only to faithfully serve his lord, but also to help the weak and the needy, and to fight for Christianity against unbelievers. To become a knight, one had to undergo long training as a squire. Only then was it possible to be knighted. Knightly tournaments became popular in the late Middle Ages. At the tournaments, knights showed off their skills and tried to win favour with women. The most famous knight of the Polish Middle Ages was Zawisza the Black.