Temat lekcji: Wiek pary i elektryczności. Skąd się biorą wynalazki?

Autorka scenariusza: Katarzyna Kuczyńska

Adresat

Uczeń VII klasy szkoły podstawowej

Podstawa programowa

XIX. Europa po kongresie wiedeńskim:

2) charakteryzuje najważniejsze przejawy rewolucji przemysłowej (wynalazki i ich zastosowania, obszary uprzemysłowienia, zmiany struktur społecznych i warunków życia).

XXIII. Europa i świat w II połowie XIX i na początku XX wieku:

4) wymienia nowe idee polityczne i zjawiska kulturowe, w tym początki kultury masowej i przemiany obyczajowe.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają historię wybranych wynalazków XIX w.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń nauczy się:

• opowiadać o historii wybranych wynalazków XIX wieku oraz ich znaczeniu;

• wskazywać na przykładach pozytywne i negatywne skutki upowszechniania wynalazków;

• opowiadać o znaczeniu rewolucji przemysłowej i jej wpływie na świat;

• uświadamiać sobie warunki, które wiążą się z powstawaniem oraz upowszechnianiem wynalazków.

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: praca z e‑podręcznikiem;

• metody problemowo‑aktywizujące: dyskusja, opracowywanie wynalazku, burza mózgów; metody praktyczne: praca z tekstem, ćwiczenia do tekstu;

• metody podawcze: wyjaśnienia i komentarze nauczyciela.

Formy pracy

• praca z całą klasą,

• praca w grupach

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki/pisaki,

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przed lekcją

Uczniowie otrzymują za zadanie przygotować informacje o wynalazkach XIX wieku i ich twórcach. Mogę wykorzystać fragmenty z e‑podręcznika, jak i inne źródła wiedzy.

Opis przebiegu zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje temat i cel zajęć. Następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel wraz z uczniami omawia informacje o XIX‑wiecznych wynalazkach i ich twórcach (Polecenie 1). Nauczyciel zwraca uwagę na to, że wiek XIX obfitował w odkrycia, które zmieniły życie ludzi.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1 oraz Ćwiczenie 2. W epokach wcześniejszych powstało o wiele mniej wynalazków – a jeśli się pojawiały, nie znajdowały tak powszechnego zastosowania w przemyśle i gospodarce oraz w innych dziedzinach życia. Ćwiczenie 3 – nauczyciel prezentuje uczniom karykaturę z 1820 roku i zadaje pytanie do dyskusji. Dlaczego wyśmiewano się z ówczesnych wynalazków i ich użyteczności? Nauczyciel tłumaczy, że wiele z wynalazków musiało przejść długą drogę od momentu wynalezienia do upowszechnienia, np. kolej. Nauczyciel komentuje wykonanie ćwiczeń przez uczniów.

2. Uczniowie metodą burzy mózgów odpowiadają na pytanie: „Jak sądzicie, co sprawia, że pojawiają się wynalazki oraz są upowszechniane?”. Odpowiedzi zapisywane są na tablicy. Nauczyciel zmierza do uporządkowania wiedzy: odróżnia warunki społeczne (np. pojawienie się potrzeb społecznych, edukacja) od indywidualnych (np. zdolności, innowacyjne myślenie twórców) i wraz z uczniami ocenia znaczenia danych sytuacji ze względu na ich rolę w powstaniu oraz upowszechnianiu wynalazków.

3. Po skończonej dyskusji nauczyciel prosi uczniów, by zastanowili się, czy postęp i szybki rozwój techniki może mieć jakieś złe strony. Prosi by uczniowie wykonali Ćwiczenie 4 – a następnie odpowiedzieli dlaczego takie zdarzenia miały miejsce. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej i sprawdza poprawność wykonanych zadań.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa:

• wybiera jedną dziedzinę życia – przykłady dziedzin można zaczerpnąć z e‑podręcznika;

• wymyśla jakiś wynalazek (może mieć to postać konkursu), który ma zmienić wybraną przez uczniów dziedzinę życia, oraz określa skutki jego upowszechnienia. Efekt pracy może przyjąć postać plakatu lub „rzeźby ciał”. Grupy prezentują i wzajemnie dyskutują o pomysłach, zwracając uwagę na możliwe skutki upowszechnienia ich wynalazków. Następnie – w oparciu o to zadanie – nauczyciel pyta, czy pojawiły się nowe odpowiedzi na pytanie z punktu 2 – „Jak sądzicie, co sprawia, że pojawiają się wynalazki oraz są upowszechnianie?”.

Faza podsumowująca

1. W ramach podsumowania uczniowie zapoznają się z osią czasu prezentującą największych wynalazców XIX wieku.

2. Następnie nauczyciel może rozdać uczniom przygotowaną przez siebie ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Omówienie historii i roli wybranych wynalazków w XIX wieku oraz społecznego odzewu na nie.

2. Wyjaśnienie warunków pojawiania się i upowszechniania wynalazków oraz towarzyszących im konsekwencji.

3. Uświadomienie różnych skutków upowszechniania wynalazków.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

How do inventions come about?

The nineteenth century brought many revolutionary inventions that changed human life once and for all. Thanks to the railways and steam vessels it was possible to move faster, more conveniently and safely. The invention of the telegraph made it possible to transfer information over large distances relatively quickly. The nineteenth century is also the age of great minds and ingenious inventors – Thomas Edison, Alexander Bell and Samuel Morse. They have contributed to the development of science and thus made life easier for millions of people around the world.