Temat: Na pastwie mocarstw: sytuacja międzynarodowa Rzeczypospolitej w XVIII wieku

Adresat

Uczniowie klasy VI szkoły podstawowej

Podstawa programowa

XIII. Rzeczpospolita Obojga Narodów w I połowie XVIII wieku. Uczeń:

4. ocenia pozycję międzynarodową Rzeczypospolitej w czasach saskich.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z pozycją międzynarodową Rzeczypospolitej w czasach saskich

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• jakie były cele czołowych stronnictw politycznych w epoce saskiej, oraz państw zaangażowanych w politykę anty/propolską;

• jak potoczyły się dzieje Polski w epoce saskiej;

• jakie były przyczyny pogorszenia się międzynarodowej sytuacji Polski.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie na podstawie e‑podręcznika nabyli lub uzupełnili informacje na temat znaczenia zaboru Śląska i wojny siedmioletniej (1756‑1763) dla Prus i Polski.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel opowiada uczniom o lokalnych i ponadlokalnych skutkach wojny o sukcesję polską po śmierci Augusta II Mocnego oraz o cudzie domu brandenburskiego w czasie wojny siedmioletniej i jego wpływie na pogorszenie położenia międzynarodowego Polski – czyli zarysowuje międzynarodowe tło epoki saskiej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Polecenia 1. Uczniowie, słuchając audycji, zwracają uwagę na to, jakie zdaniem historyka Dariusza Milewskiego były skutki walki stronnictw politycznych w czasach saskich? Co różniło stronnictwo Czartoryskich (tzw. Familię) i Potockich? A co ich łączyło?.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy. Grupa I wciela się w obrońców „złotej wolności” – jej zadaniem będzie udowodnić, że Polska „nierządem stoi” (tzn. „rząd”, czyli władza ograniczająca samowolę magnatów, wcale nie zapewnia trwania państwa). Grupa II – jej przypadnie rola krytyków (wady i zagrożenia płynące ze stanu „nierządu”). Grupa III szuka pomysłu na pogodzenie dwóch poprzednich stanowisk i poprawę sytuacji międzynarodowej Polski czasów saskich. W ramach przygotowań do dyskusji nauczyciel podsuwa uczniom przydatne wskazówki. Wykonują oni także Ćwiczenie 1, wskazując cele, do których dążyli poszczególni polityczni gracze. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

3. Po przygotowaniach wybrani uczniowie pod okiem nauczyciela przeprowadzają na forum klasy limitowaną czasowo debatę (grupa I i II). Następnie grupa III zadaje pytania i udziela wskazówek – wypracowanych wcześniej, uzupełnionych w toku obserwacji debaty - stronom dyskusji. Uczniowie po ich wspólnym ustaleniu zapisują w 3‑4 punktach wnioski końcowe.

4. Podczas pracy nad ćwiczeniami i poleceniami nauczyciel wykorzystuje metodniki lub zestaw kart w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym. Uczniowie dzięki kartom sygnalizują nauczycielowi, czy mają trudności z wykonywaniem poleceń (kolor zielony – radzę sobie świetnie, kolor żółty – mam wątpliwości, kolor czerwony – proszę o pomoc).

Faza podsumowująca

1. Uczniowie rozmawiając z nauczycielem i z jego pomocą dzielą (ustnie lub pisemnie) przyczyny kryzysu Rzeczpospolitej w czasach saskich na: wynikające z zasad ustrojowych państwa, wynikające z sytuacji międzynarodowej.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Przekazuje uczniom informację zwrotną dotyczącą ich pracy.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza), którym jest wysłuchanie wykładu zamieszczonego w e‑podręczniku, zatytułowanego „Polskie kariery w Saksonii i saskie kariery w Polsce”. Jakie wnioski uczniowie zapamiętali z niego?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

At the Mercy Of The Major Powers: The Situation Of Poland On The International Stage In The 18th Century

The death of Augustus II the Strong happened amid a very complex situation on the international stage. The major powers expressed divided opinions on the Polish succession. Poland’s neighbors wished its throne to be taken by a distant and weak prince, such as a Portuguese infante. The nobility and the majority of magnates were, by the Polish standards, surprisingly agreeable – they wanted it to be taken by Stanisław Leszczyński. The election was exceptionally smooth and the majority of the participants supported Leszczyński. Under the protection of the Tsar’s army, around 1000 supporters of the Wettin held a second election. This led to the civil war of 1734, known as the War of Polish Succession. It was only ended by the pacification sejm of 1736. The victory of Augustus III was decided by his military advantage and the support of the neighboring countries. The great losers of the failed election of Leszczyński turned out to be the magnate group consisting of Stanisław Poniatowski, his brothers‑in‑law, Michał and August Czartoryski, and Andrzej Załuski, i.e. the Familia. It was the reason why they supported neither the army’s numbers nor the reforms that would enable it. The conservative so‑called “hetmans’ party” became “Familia”’s main political enemy. Its members were the Grand Crown Hetman Franciszek Ksawery Branicki, Field Hetman Seweryn Rzewuski and the richest Polish magnate of the time – Stanisław Szczęsny Potocki. The aim of this faction was to keep Poland’s political system as it was – with elective monarchy, liberum veto, and the liberties of the nobility. They saw Russia as the main ally.