Liczymy orzeczenia. Klucz do zdań pojedynczych i złożonych
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1F2AdKoe
Czy pamiętasz zdanie rozwinięte? W jego konstruowaniu pomagały ci określenia. Dziś poznasz zdania złożone, które buduje się z kilku zdań pojedynczych.
W podanym tekście zaznacz na czerwono orzeczenia. Następnie na żółto oznacz zdania, które zawierają tylko jedno orzeczenie.
Zwierzęce powitaniaPingwiny wyrażają radość krzykiem. Kiedy pingwin samiec odnajdzie swoją partnerkę, rozpoczyna się głośne i wylewne powitanie. Pingwiny żyją w ogromnych, ciasno stłoczonych koloniach. Wszystkie osobniki wyglądają bardzo podobnie, dlatego rozpoznają się po sile głosu i charakterystycznych dźwiękach.
Delfiny pozdrawiają się gwizdem, na który drugi osobnik odpowiada po około trzech sekundach. Komunikacja ta działa na dużą odległość. Delfiny słyszą się wzajemnie z odległości 600 metrów, a raz usłyszanego przedstawiciela swojego gatunku potrafią potem rozpoznać po brzmieniu gwizdu. Oprócz delfinów umiejętność tę posiadają jedynie ludzie i ptaki.
Stephanie Busch, Urlich Noller, Zwierzęce powitania, [w:] , Dom ciekawostek. Podróż po krainie pasjonujących informacji o świecie, tłum. Michał Antkowiak, Warszawa 2009.
Połącz podane pary lub trójki zdań pojedynczych w jedno zdanie złożone. Możesz wykorzystać następujące wyrazy:
albo, i, więc, ale, lub, dlatego, lecz, ponieważ
Gotowe zdania złożone zapisz tutaj lub w zeszycie.
Uczę się. Dostanę piątkę.
Zjadłem obiad. Czuję głód. Zrobię sobie kanapkę.
Sprzątałem. Słuchałem muzyki.
Pogram na komputerze. Wyjdę na spacer. Poczytam książkę.
Zdanie do zdania
W wypowiedzeniu złożonym można wydzielić zdania składowe, czyli zdania pojedyncze, np.
Kiedy Matylda ma wolny czas, chodzi do fokarium, gdzie przygląda się zabawom młodych fok.
a. Matylda ma wolny czas.
b. Chodzi do fokarium.
c. Przygląda się zabawom młodych fok.
W zdaniu złożonym jest tyle zdań składowych, ile orzeczeń.
Odszukaj i zaznacz dowolnym kolorem w podanych zdaniach orzeczenia. Ułóż ze zdań dwa teksty: jeden złożony tylko ze zdań pojedynczych, drugi ze zdań złożonych. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.
Okno na świat
Telewizja rozpowszechniła się na świecie w połowie lat 50. ubiegłego wieku. Wówczas obraz był czarno‑biały. Dla widzów była to prawdziwa rewolucja. Mogli obejrzeć wydarzenia rozgrywające się setki kilometrów od nich. Telewizory były wówczas oknem na świat.
Dzisiaj mamy telewizję w internecie i telefonach komórkowych. Nie potrafimy wyobrazić sobie bez niej życia.
Chociaż lubimy oglądać telewizję, chętnie sięgamy po książki. Książki możemy czytać dzięki takim ludziom jak Jan Gutenberg, którego uważa się za wynalazcę druku.
Źródła historyczne podają, że pierwsze książki są starsze niż wynalazek Gutenberga. W Indiach, Korei i Chinach drukowano książki na papierze o wiele wcześniej, ale i tak wynalazek mogunckiego złotnika z 1455 roku zrewolucjonizował rynek księgarski.
O jakich ważnych wynalazkach jest mowa w poprzednim ćwiczeniu? Który jest według was ważniejszy? Dlaczego? Wybierzcie jeden ważny wynalazek i napiszcie o nim krótki tekst tutaj lub w zeszycie. Zastosujcie zdania pojedyncze i złożone.
Ułóż zdania złożone, wykorzystując podane słowa. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.
........................................., bo ....................................................... ........................................., która .................................................. ........................................., aby ..................................................... ........................................., gdy ..................................................... ........................................., że .......................................................
Poniższe pary zdań składowych połącz właściwymi spójnikami, tak aby powstały sensowne wypowiedzenia złożone.
ale, i, jeśli, więc, ani, ponieważ, że
Zobaczyłem na niebie spadającą gwiazdę .................. pomyślałem sobie życzenie.
Zosia dostała uwagę, .................. rozmawiała na lekcji.
W tym domu straszy, .................. uciekam w te pędy.
Czekają na mnie w szkole, .................. się nie śpieszę.
Nie wezmę parasola, .................. będzie ładna pogoda.