Oś czasu. 1555 Treść pokoju religijnego w Augsburgu z 1555 r.: My, Ferdynand, (…) oznajmiamy wszem i wobec:
(…)
2. Ustanawiamy zatem, rozporządzamy, chcemy i rozkazujemy, aby odtąd nikt (…) z jakichkolwiek przyczyn (…) z drugimi nie spierał się, nie wojował, ale tylko jedna strona (stan) drugą powinna pozostawić przy następujących religijnych i ogólnych postanowieniach ułożonego pokoju powszechnego.
3. Nie ma też Cesarski Majestat, My, ani elektorowie, ni książęta, ni stany świętego państwa, prześladować żadnego stanu państwa z powodu [wyznawania] konfesji augburskiej [tj. luterańskiej], ani inną drogą od tej religii wyznania augsburskiego, wiary, obrzędów kościelnych, zarządzeń i ceremonii [nie ma] odrywać, lecz tylko ma pozostawić w spokoju przy tejże religii.
4. W zamian zaś stany, które należą do wyznania augsburskiego, w równej mierze mają pozostawić bez nagabywania przy ich religii rzymskiej Majestat Cesarski, Nas i elektorów, książąt i inne stany państwa świętego, które stoją przy starej religii.
5. Jednak wszyscy inni, którzy do jednej z wyżej wymienionych religii nie należą, nie mają być niniejszym pokojem objęci, lecz zupełnie wyłączeni.
_{Indeks dolny cyt. za: Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1999, s. 137}. 1609 List majestatyczny cesarza Rudolfa II My Rudolf [tu wymienione są wszystkie tytuły cesarza] listem niniejszym każdemu po wieczne czasy wiadomym czynimy: Wszystkie trzy Stany naszego królestwa czeskiego, umiłowani nasi poddani, którzy ciało i krew Pana naszego Jezusa Chrystusa przyjmują pod dwojaką postacią, na sejmie krajowym odbytym ubiegłego roku na zamku praskim (…), udali się do Nas, jako króla Czech, by z winną uległością przedstawić najpokorniejszą suplikę. Prosili tedy, (…) o zatwierdzenie wyznania czeskiego, zwanego też augsburskim, o pozwolenie swobodnego praktykowania ich chrześcijańskiej religii pod obiema postaciami w spokoju i bez przeszkód, jako też o dostateczne poręczenie im tego z Naszej strony (…).
A jako pragnieniem jest Naszym, by w tym królestwie pomiędzy wszystkimi trzema Stanami zarówno strony katolickiej, jako też wielokrotnie wspominanej utrakwistycznej, pomiędzy wszystkimi umiłowanymi, wiernymi poddanymi Naszymi, teraz i po wsze czasy panowała miłość, zgoda, pokój i życzliwość, gwoli ustanowienia i utwierdzenia pospolitego dobra i spokojności, by każda strona swobodnie, bez przeszkody ni ucisku praktykować mogła wyznanie, po którym spodziewa się dostąpić wiecznego zbawienia (…) przeto dla tych wszystkich oraz wielu innych przyczyn (…) pragniemy użyczyć Naszym Stanom utrakwistycznym ten oto List Majestatyczny, jakoż wyraźnie użyczamy.
Przede wszystkim, jak to już stanowi prawo ziemskie w art. A. 32 w przedmiocie religii wyznawanej pod jedną i obojga postaciami, że nikomu nie wolno gnębić drugiego, a raczej wszyscy mają żyć w zgodzie jak przyjaciele, nie lżąc się wzajemnie: tak utrzymuje się niniejszym powyższy artykuł w całej rozciągłości, a obydwie strony obowiązuje się do przestrzegania go na przyszłość pod rygorem kar, przewidzianych w tymże prawie krajowym.
_{Indeks dolny (cyt. za: J. Feldman, Okres wojny trzydziestoletniej, „Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej”, z. 35, Kraków 1923, s. 1)}. 1617 Sytuacja w Królestwie Czech ok. 1617 r.: Tymczasem Ferdynand [król Czech, przyszły cesarz] coraz wyraźniej dawał do zrozumienia, że nie zamierza przestrzegać swobód nadanych niegdyś protestantom. Utworzył radę regencyjną Czech, złożoną głównie z katolików, polecił cenzurować książki wydawane w Pradze i zakazał niekatolikom piastować urzędy we władzach centralnych. Co ważniejsze, regenci zabronili praktykowania kultu protestanckiego w miastach należących do dóbr kościelnych.
_{Indeks dolny (K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVIII, Warszawa 2012, s. 333). 1618 Defenestracja praska W całym rzymskim cesarstwie, we wszystkich królestwach i księstwach chrześcijańskich, uznano za czyn zły i karygodny, że osoby, wywodzące się z Czech i z dwóch wyższych stanów, popełniły występek równie haniebny i żadnej kronice świata niespotykany, bezlitośnie rzucając z okna w głęboki rów dwóch namiestników Najjaśniejszego Pana [Ferdynand II], a do tego najwyższych dygnitarzy czeskich. Aczkolwiek obaj hrabiowie odpowiedzieli z należytą przystojnością na wszystko, co im w złości zarzucono, aczkolwiek dostatecznie protestowali przeciwko barbarzyńskiemu procederowi, jednakowoż tamci rozwścieczeni, nie uważając na porządek, prawdę i sprawiedliwość, wpadli gwałtownie na obu hrabiów, bezczelnie ich atakując (…) ujęli gwałtownie hrabiego Martinica i trzymając go mocno pod ręce, podprowadzili do otwartych już okien, krzycząc: „Teraz wymierzymy sobie sprawiedliwość na wrogach naszej religii!”. (…) Napastnicy podnieśli go z ziemi i strącili głową na dół w głąb rowu zamkowego, razem z rapierem i sztyletem, ale bez kapelusza, który jeden z nich wyrwał mu z ręki. On jednak w czasie spadania, wołając bezustannie imię Jezusa i Maryi, tak cicho zleciał na ziemię, jak gdyby sobie usiadł i tak dzięki orędownictwu Panny Maryi i opiece bożej, żadnego przy tym strasznego upadku nie poniósł szwanku mimo swej otyłości.
Indeks dolny (cyt. za: J. Feldman, Okres wojny trzydziestoletniej, „Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej”, z. 35, Kraków 1923, s. 2–3). 1619 Szkic przedstawia koronację Fryderyka piątego. Szkic jest podzielony na wiele elementów, pod którymi znajdują się podpisy. Na każdym w nich znajduje się ogromna sala kolumnowa wypełniona ludźmi oraz ołtarz i tron. Przedstawienie sceny koronacji Fryderyka V, palatyna reńskiego na króla Czech. 1620 Bitwa pod Białą Górą Gdy wojska cesarskie wraz z armią bawarską ustawiły się do walki, poczęto się naradzać nad sposobem wydania bitwy. W trakcie tego padły rozmaite zdania sprzeczne, z czego wyłoniły się wątpliwości, czy uderzyć na nieprzyjaciela, czy też ciągnąć na Pragę i w ten sposób pozbawić przeciwnika jego korzystnej pozycji. Ostatecznie jednak powzięto decyzję, by w imię boże, jako że chodzi wszak o Jego sprawę i chwałę, zaufać Bogu i słusznej sprawie i orędownictwu wszystkich świętych, których oktawę właśnie obchodzono, i z całą stanowczością natrzeć na nieprzyjaciela. (…)
Do pierwszej potyczki odkomenderowano z każdej armii po dwa szwadrony piechoty i odpowiednią siłę kawalerii, przy czym wojska cesarskie stanęły na prawym skrzydle, każda armia trzymała ponadto po trzy szwadrony w rezerwie. Po czym w imię boże między 12—1 po południu ruszono na wroga. Wojskom cesarskim dowodził v. Tiefenbach, a bawarskim generał-porucznik Tilli; zderzyli się z wrogiem u wzgórza, a wtedy z obu stron rozpoczęła się gwałtowna strzelanina. Walka trwała już mniej więcej pół godziny, a wciąż jeszcze nie wiedziano, która strona odniesie zwycięstwo, gdyż obydwie stały naprzeciw siebie niby dwa mury, a nasi omal się już nie zaczęli cofać. Wtedy książę Maksymilian i hrabia v. Bucquoy wydają rozkaz, by wszystkie pozostałe siły ruszyły w bój. Co też wykonały z wielkim zapałem, a Bóg naszym użyczył zwycięstwa (za co Mu należy złożyć dzięki). Cała armia czeska została pobita na głowę, rozproszona i zmuszona do ucieczki. Bawarczycy zdobyli siedem pięknych armat i kilka chorągwi. 4000 nieprzyjacielskich żołnierzy padło na placu boju, oprócz jeńców w liczbie 500, między nimi księcia anhaltskiego, jeden hrabia nadreński, hrabi Schlick, i kilku innych dostojnych oficerów i wodzów.
Indeks dolny (cyt. za: J. Feldman, Okres wojny trzydziestoletniej, „Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej”, z. 35, Kraków 1923, s. 4). 1621 Obraz przedstawia egzekucję czeskich protestantów. Przy pomocy mieczy są im odcinane głowy. Do egzekucji dochodzi na podeście, który jest ustawiony na środku rynku. Na rynku stoją liczni żołnierze oraz mieszkańcy, którzy spoglądają na egzekucję również z okien kamienic. Drzeworyt z epoki przedstawiający scenę egzekucji dwudziestu siedmiu przywódców czeskich protestantów:}