Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z linią chronologiczną, a następnie wykonaj polecenia.

R1MgTs7moae211
Oś czasu. 7.1980 - 8.1980 Na czarno-białym zdjęciu znajduje się mur, na którym powiewa flaga Polski oraz zawieszone są liczne hasła strajkujących stoczniowców. Są to takie hasła jak niech żyje sprawiedliwość czy niech żyją wolne związki zawodowe. Ogólnopolski Strajk Pod koniec lipca stanęły zakłady we Wrocławiu, Świdnicy, Ostrowie wielkopolskim, Stalowej Woli, Poznaniu i innych miastach. Pod koniec miesiąca strajkował port w Gdyni, a na początku sierpnia nowym ośrodkiem strajkowym stała się Łódź. Władze nadal ustępowały w sprawach płacowych, co tylko sprzyjało rozszerzaniu strajków.
14 VIII zastrajkowała Stocznia Gdańska, w której zażądano m.in. Przywrócenia do pracy usuniętych za działalność związkową Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy. Nazajutrz strajk na Wybrzeżu rozszerzył się na inne zakłady. Władze zablokowały łączność z Trójmiastem, a wieczorem premier Babiuch oskarżył „przeciwników Polski Ludowej” o podżeganie robotników. Z urlopu w ZSRR wrócił Gierek. 16 VIII dyrekcja Stoczni Gdańskiej zgodziła się na podwyżki płac, a komitet strajkowy postanowił zakończyć strajk. Część robotników pozostała jednak na miejscu pragnąc kontynuować strajk solidarnościowy na znak poparcia dla postulatów innych zakładów Trójmiasta.Czytaj więcej...

W porozumieniu z przedstawicielami komitetów strajkowych tych zakładów grupa ta ukonstytuowała Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Wałęsą na czele. Przystępowały doń ciągle nowe delegacje robotnicze.

Źródło: Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914–2000, Warszawa 2001, s. 360–361.

. 16.8.1980 Zdjęcie ukazuje fragment zewnętrznej ściany budynku. Wisi na niej skrzynka na listy, a powyżej są dwa napisy na białym tle: 21 razy tak oraz logo Solidarności. Gdańsk,
21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Międzyzakładowy Komitet Strajkowy reprezentuje również załogi zakładów pracy i instytucji, których funkcjonowanie jest niezbędne społecznie. Komitet ów ma na celu doprowadzić do rozmów, które spełnią oczekiwania strajkujących załóg. Jednym z pierwszych warunków rozpoczęcia rozmów jest odblokowanie wszystkich telefonów.
Żądania strajkujących załóg reprezentowanych przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy są następujące:
1. Akceptacja niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych, wynikająca z ratyfikowanej przez PRL Konwencji nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej wolności związkowych.
2. Zagwarantowanie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa strajkującym i osobom wspomagającym.
Czytaj więcej...

3. Przestrzegać zagwarantowaną w Konstytucji PRL wolność słowa, druku, publikacji, a tym samym nie represjonować niezależnych wydawnictw oraz udostępnić środki masowego przekazu dla przedstawicieli wszystkich wyznań.
4. a) przywrócić do poprzednich praw: – ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 r., – studentów wydalonych z uczelni za przekonania, b) zwolnić wszystkich więźniów politycznych (w tym Edmunda Zadrożyńskiego, Jana Kozłowskiego, Marka Kozłowskiego), c) znieść represje za przekonania.
5. Podać w środkach masowego przekazu informację o utworzeniu Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz publikować jego żądania.
6. Podjąć realne działania mające na celu wyprowadzenie kraju z sytuacji kryzysowej poprzez:
a) podawanie do publicznej wiadomości pełnej informacji o sytuacji społeczno-gospodarczej,
b) umożliwienie wszystkim środowiskom i warstwom społecznym uczestniczenie w dyskusji nad programem reform.
7. Wypłacić wszystkim pracownikom biorącym udział w strajku wynagrodzenie za okres strajku jak za urlop wypoczynkowy z funduszu CRZZ.
8. Podnieść wynagrodzenie zasadnicze każdego pracownika o 2000 zł na miesiąc jako rekompensatę dotychczasowego wzrostu cen.
9. Zagwarantować automatyczny wzrost płac równolegle do wzrostu cen i spadku wartości pieniądza.
10. Realizować pełne zaopatrzenie rynku wewnętrznego w artykuły żywnościowe, a eksportować tylko i wyłącznie nadwyżki.
11. Wprowadzić na mięso i przetwory kartki – bony żywnościowe (do czasu opanowania sytuacji na rynku).
12. Znieść ceny komercyjne i sprzedaż za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym.
13. Wprowadzić zasady doboru kadry kierowniczej na zasadach kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej, oraz znieść przywileje MO, SB i aparatu partyjnego poprzez: zrównanie zasiłków rodzinnych, zlikwidowanie specjalnej sprzedaży itp.
14. Obniżyć wiek emerytalny dla kobiet do 50 lat, a dla mężczyzn do lat 55 lub [zaliczyć] przepracowanie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn bez względu na wiek.
15. Zrównać renty i emerytury starego portfela do poziomu aktualnie wypłacanych.
16. Poprawić warunki pracy służby zdrowia, co zapewni pełną opiekę medyczną osobom pracującym.
17. Zapewnić odpowiednią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących.
18. Wprowadzić urlop macierzyński płatny przez okres trzech lat na wychowanie dziecka.
19. Skrócić czas oczekiwania na mieszkanie.
20. Podnieść diety z 40 zł do 100 zł i dodatek za rozłąkę.
21. Wprowadzić wszystkie soboty wolne od pracy. Pracownikom w ruchu ciągłym i systemie 4-brygadowym – brak wolnych sobót zrekompensować zwiększonym wymiarem urlopu wypoczynkowego lub innymi płatnymi dniami wolnymi od pracy.

Źródło: Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej Solidarności, t. 1, 16 sierpnia 1980 – 30 czerwca 1981, wybór, wstęp i oprac. J. Luszniewicz, A. Zawistowski, IPN, Warszawa 2008, s. 67–70.

. 1981 Na zdjęciu jest radiowóz milicji. Są otwarte drzwi, siedzi w nich milicjant z bronią. Po prawej stronie zdjęcia jest napis: Nie bój się "wrony" - to ona boi się nas. Wałęsa wytrwał, a ty?. Perspektywa rządowa W niewybredny sposób atakowano władzę, wywierano na nią nacisk, torpedowano jej wysiłki zmierzające do porozumienia narodowego; zacietrzewienie, nieliczenie się z realiami cechowało wielu przywódców „Solidarności”. Nagminnie używano straszaka strajkowego. Błahe preteksty powodowały długotrwałe strajki, demonstracje siły i inne formy protestu. Masy członkowskie NSZZ, wierząc w dobre intencje swych przywódców, były posłuszne ich poleceniom. Usiłowano od zewnątrz i wewnątrz zneutralizować siły zbrojne i milicję oraz opanować ośrodki masowego przekazu, administrację państwową i jednostki gospodarcze. Realizację tych celów wspierano lawiną odezw, ulotek, napisów i innymi formami propagandy. Eskalacja żądań obiektywnie prowadziła do chaosu i anarchii, pogłębienia kryzysu gospodarczego, podziałów społecznych i konfrontacji sił. Łamanie porządku prawnego spowodowało rozluźnienie dyscypliny społecznej oraz doprowadzało do aktów samowoli.

Źródło: Wacław Fijałkowski, Milicja Obywatelska i Służba Bezpieczeństwa w województwie wrocławskim w latach 1945–1987, Wrocław 1989, s. 233. 23.8.1980 - 31.8.1980 Na czarno-białym zdjęciu znajduje się tablica z 21 postulatami strajkujących stoczniowców, Jest ona zawieszona nad wejściem do Stoczni Gdańskiej. Na konstrukcji wejściowej widoczni są ludzie. Pertraktacje Przychodzą informacje z pierwszej tury pertraktacji.
Dyrekcja zgadza się na przywrócenie do pracy Wałęsy i Ani Walentynowicz oraz na ich obecność w komitecie strajkowym. Po drugie, zgadza się na budowę pomnika Poległych Stoczniowców.
Teraz przerwa w obradach. Członkowie komitetu idą zapytać o opinię strajkujących, gdyż rozmowy są nagłośnione i robotnicy przez megafony słyszą, co dzieje się w sali obrad. Robotnicy akceptują i wysuwają dalsze postulaty. Śpiewają hymn.
Druga tura. Zgoda na uwolnienie więźniów politycznych. Zgoda na wolne związki zawodowe w stoczni. Znowu przerwa i spotkanie komitetu ze strajkującymi, śpiewają „Boże coś Polskę”. Uff.

Źródło: Jacek Kuroń, Autobiografia Warszawa 2009, s. 513. 31.8.1980 Na czarno-białym zdjęciu znajduje się tłum ludzi stojący przed brama do Stoczni Gdańskiej. Na bramie nawieszone są liczne kwiaty. Podpisanie porozumienia Skutkiem podpisania porozumień sierpniowych była zgoda władz komunistycznych na rejestrację NSZZ “Solidarność”. Tak opisuje to historyk Wojciech Roszkowski:

Utworzono jeden, ogólnopolski Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, przy czym organizacje regionalne zachowały spory zakres autonomii. Na czele Krajowej Komisji Porozumiewawczej stanął Wałęsa. Nastąpił gwałtowny wzrost liczebny „Solidarności”, zwłaszcza w najsilniejszych ośrodkach strajkowych. W momencie utworzenia „Solidarność” liczyła już prawdopodobnie około 3,5 miliona członków. W mniejszych miastach powstawaniu zalążków „Solidarności” towarzyszyły próby zastraszania i szykany ze strony administracji i milicji.

Źródło: Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914–2000, Warszawa 2001, s. 363
Polecenie 2

Przeanalizuj postulaty Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, wyjaśnij, które z nich miały charakter polityczny, które ekonomiczny, a które społeczny. Z czego wynikały takie żądania?

RG00oEETUYWen
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Przedstaw i oceń sposób, w jaki komunistyczne władze opisywały postulaty oraz działania opozycji solidarnościowej. Jakie były cele stosowania takiego przekazu przez stronę rządową?

RftZhQGhdKOhh
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 1

Jakie wydarzenie przedstawia fotografia? Podaj jego miejsce i datę, napisz, kto został przedstawiony na zdjęciu, oraz wyjaśnij skutki wydarzenia.

RjBIjFijiofLV
Źródło: dostępny w internecie: ipn.gov.pl, tylko do użytku edukacyjnego.
RVSKQxtiDVED3
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
R4zTBfOuxyvLZ
Ćwiczenie 1
Solidarnościowe strajki objęły cały kraj. Analogiczne komitety strajkowe powstały też w Szczecinie oraz w Jastrzębiu na Górnym Śląsku. Po wielodniowych negocjacjach przedstawiciele rządu podpisali porozumienia społeczne (30 sierpnia w Szczecinie, 31 sierpnia w Gdańsku i 3 września 1980 r. w Jastrzębiu), z których najważniejsza była zgoda na utworzenie 1. NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych, 2. Niezależnego Zrzeszenia Studentów, 3. Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Jego przewodniczącym został Lech Wałęsa. Po protestach chłopskich władze były zmuszone do rejestracji również 1. NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych, 2. Niezależnego Zrzeszenia Studentów, 3. Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, a po strajkach studenckich – 1. NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych, 2. Niezależnego Zrzeszenia Studentów, 3. Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.
31
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.

Posłanie I Zjazdu Delegatów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej z września 1981 r.

Delegaci zebrani w Gdańsku na I Zjeździe Delegatów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” przesyłają robotnikom Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Rumunii, Węgier i wszystkich narodów Związku Radzieckiego – pozdrowienia i wyrazy poparcia.

Jako pierwszy niezależny związek zawodowy w naszej powojennej historii głęboko czujemy wspólnotę naszych losów. Zapewniamy, wbrew kłamstwom szerzonym w waszych krajach, jesteśmy autentyczną, 10‑milionową organizacją pracowników, powołaną w wyniku robotniczych strajków. Naszym celem jest walka o poprawę bytu wszystkich ludzi pracy. Popieramy tych z was, którzy zdecydowali się wejść na trudną drogę walki o wolny ruch związkowy. Wierzymy, że już niedługo wasi i nasi przedstawiciele będą mogli się spotkać celem wymiany związkowych doświadczeń.

przeslanie Źródło: Posłanie I Zjazdu Delegatów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej z września 1981 r. Cytat za:Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 411.

Wyjaśnij, do kogo delegaci kierowali swoje posłanie. Dlaczego zdecydowali się je ogłosić?

RbCkgblbdOZW2
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).