Linia chronologiczna przedstawiająca wydarzenia z początków rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. 1862 Cyprian Kamil Norwid. Zdjęcie przedstawia siedzącego na krześle, dojrzałego mężczyznę. Mężczyzna jest szczupły, drobnej budowy. Ma gęstą brodę i wąsy. Jego półdługie włosy są zaczesane do tyłu. Mężczyzna ubrany jest w garnitur. List Cypriana Kamila Norwida do Michaliny z Dziekońskich Zaleskiej Norwid stwierdza, że w Polsce nie ma silnego społeczeństwa obywatelskiego. List ten jest uważany za pierwszy dokument o społeczeństwie obywatelskim na ziemiach polskich. Oto jest społeczność polska! Społeczność narodu, który nie zaprzeczam, iż o tyle jako patriotyzm wielki jest, o ile jako społeczeństwo jest żaden. Wszystko, co patriotyzmu i historycznego dotyczy uczucia, tak wielkie i wielmożne jest w narodzie tym, iż zaiste, że kapelusz zdejmam przed ulicznikiem warszawskim — ale — ale wszystko to, czego nie od patriotyzmu, czego nie od narodowego, ale czego od społecznego uczucia wymaga się, to jest tak początkujące, małe i prawie nikczemne, że strach wspominać o tym! (…) Jesteśmy żadnym społeczeństwem. Jesteśmy wielkim sztandarem narodowym.. 27.9.1939 - 13.1.1944 Schemat struktury organizacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego. Ilustracja przedstawia schemat zatytułowany Polskie Państwo Podziemne. Na samej górze znajduje się Polski Rząd w Londynie i Prezydent RP. Niżej znajdują się: Rada Narodowa w Londynie, Naczelny Wódz, polityczna reprezentacja w kraju, Dowódca Armii Krajowej, Delegat Rządu RP, Kierownictwo Walki Podziemnej, Polska Administracja Podziemna, Armia Krajowa, Kierownictwo Walki Podziemnej. Na dole znajdują się: akcja dywersyjna, sabotaż, akcja oddziałów Armii Krajowej, samodzielne grupy oporu, akcja społeczna, sądownictwo, informacja i propaganda, sabotaż cywilny. Elementy schematu są oznaczone odpowiednimi ilustracjami. Polskie Państwo Podziemne Powstały nie tylko struktury państwowe, lecz także sądowe, samopomocowe, edukacyjne i kulturalne, nawet naukowe. Istniał podziemny rząd, siły zbrojne, sądy, szkolnictwo, życie kulturalne, organizacje społeczne. Tak pisał Jan Szczepański: Polska jako jedyna kontynuowała swój byt państwowy w postaci państwa podziemnego. Jest to, moim zdaniem, daleko większy powód do chluby niż zniszczenie Warszawy w beznadziejnym powstaniu. W ten sposób bowiem Polska do stworzenia państwa w warunkach najtrudniejszych zademonstrowała swoją zdolność do rozbudowania jego instytucji, objęcia swym działaniem prawie wszystkich zakresów cywilnego życia narodu, ratowania substancji gospodarczej, społecznej i kulturalnej. A to wymagało godnych podziwu umiejętności, twórczych metod pracy i dyscypliny społecznej (…) państwo podziemne jest najdonioślejszym argumentem w zwalczaniu hitlerowskiej propagandy przedstawiającej naród polski jako Untermenschen niezdolnych do zorganizowania (…) swojego życia zbiorowego (…), tworząc państwo podziemne, naród ten wykazał, że to wszystko potrafi. J. Szczepański, Niektóre aspekty funkcjonowania państwa podziemnego, Przedmowa , [w:] Wobec czasów pogardy, antologia tekstów , red. L. Sobierajski, LSW, Warszawa 1988, s. 6–7. 1976 Ilustracja przedstawia okładkę książki. Na górze widnieje autor Jan Józef Lipski. Tytuł książki zapisany jest czerwonymi literami i jest to KOR . Pod spodem znajduje się pieczątka z orłem w koronie Instytutu Pamięci Narodowej. Komitet Obrony Robotników (KOR) Powstanie Komitetu Obrony Robotników po wydarzeniach radomskich w 1976 roku było początkiem jawnej i zinstytucjonalizowanej opozycji wobec państwa i władzy „ludowej”, a jej paroletnie funkcjonowanie byłoby niedopuszczalne w realiach prawdziwego państwa totalitarnego. Stało się to możliwe w rezultacie prowadzonej przez Edwarda Gierka polityki „małej stabilizacji”, pewnej liberalizacji politycznej oraz w sytuacji wytworzonej przez wejście Polski do europejskich organizacji (jak np. KBWE: 1 VIII 1975 r. podpisanie w Helsinkach Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zwanego Wielką Kartą Pokoju). 1977 Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) Polska centroprawicowa organizacja antykomunistyczna i niepodległościowa, powołana do życia 25 marca 1977 r. Pierwszy oficjalny dokument Ruchu, Apel do społeczeństwa polskiego , podpisało 18 osób: gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Andrzej Czuma, Karol Głogowski, Kazimierz Janusz, Stefan Kaczorowski, Leszek Moczulski, Marek Myszkiewicz-Niesiołowski, Antoni Pajdak, ks. Bohdan Papiernik, Zbigniew Sekulski, Zbigniew Siemiński, Bogumił Studziński, Piotr Typiak, o. Ludwik Wiśniewski OP, Adam Wojciechowski, Andrzej Woźnicki, ks. Jan Zieja, Wojciech Ziembiński. 26 marca 1977 roku podpisany dokument złożono w kancelarii prymasa Polski. Tego samego dnia, na konferencji prasowej w mieszkaniu A. Pajdaka, L. Moczulski poinformował dziennikarzy o utworzeniu ROPCiO. Ruch nie był stowarzyszeniem, nie miał statutu, władz ani członkostwa. O uczestnictwie w nim decydowało samookreślenie. Na jego czele stali dwaj rzecznicy: Andrzej Czuma i Leszek Moczulski. Taka formuła ułatwiała działanie, utrudniała represje, ale także umożliwiała łatwą infiltrację ruchu przez agentów nasyłanych przez Służbę Bezpieczeństwa PRL. Liczebność ROPCiO w chwili jego powstania szacuje się na 80–120 osób. 1980 Grafika przedstawia logo Solidarności. Nazwa zapisana jest czerwonym kolorem, a przy literze n powiewaw lewą stronę polska flaga. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” Po strajkach sierpniowych 1980 roku powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Szesnaście miesięcy „karnawału solidarnościowego” przeobraziło gruntownie nie tylko całą tkankę społeczną PRL, zainicjowało gigantyczne przemiany, ale i wywarło wpływ na cały tzw. obóz socjalistyczny. W dobie Solidarności nie stosowano terminu „społeczeństwo obywatelskie”. Działacze NSZZ „Solidarność” wystąpili w owym czasie z koncepcją budowy „Samorządnej Rzeczpospolitej”, w ten sposób definiując swój program budowy społeczeństwa obywatelskiego. 1989 Zdjęcie przedstawia siedzącą przy biurku młodą kobietę. Kobieta ma długie, lekko kręcone włosy, nosi okulary w dużych oprawkach oraz jest ubrana w jasną koszulę. Za nią znajduje się ściana, na której są napis NSZZ Solidarność , mapa Polski oraz plakaty. Komitety obywatelskie Tworzone w województwach, miastach, gminach, dzielnicach jako lokalne porozumienia. Miały różnorodną strukturę wewnętrzną i program działania. Jednoczyły przedstawicieli różnych organizacji i partii politycznych. W 1990 roku uczestniczyły w wyborach samorządowych, w których zdobyły ok. 40% mandatów, co dało im silną pozycję w lokalnych społecznościach. Różnicowanie się ruchu Solidarność oraz powstawanie partii politycznych ograniczyło rolę komitetów jako płaszczyzny współdziałania różnorodnych nurtów ideowo-politycznych. Część komitetów współpracowała z partiami politycznymi przy organizowaniu kampanii wyborczych. W 1992 r. powstała konfederacja wojewódzkich stowarzyszeń komitetów, wkrótce nastąpił jednak zanik jej działalności, a komitety przestały działać. 2.4.1997 Uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Dokument ten zawiera podstawy ustrojowe państwa polskiego i prawa przysługujące obywatelom oraz daje możliwość działania społeczeństwu obywatelskiemu w Rzeczypospolitej Polskiej
Linia chronologiczna przedstawiająca wydarzenia z początków rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. 1862 Cyprian Kamil Norwid. Zdjęcie przedstawia siedzącego na krześle, dojrzałego mężczyznę. Mężczyzna jest szczupły, drobnej budowy. Ma gęstą brodę i wąsy. Jego półdługie włosy są zaczesane do tyłu. Mężczyzna ubrany jest w garnitur. List Cypriana Kamila Norwida do Michaliny z Dziekońskich Zaleskiej Norwid stwierdza, że w Polsce nie ma silnego społeczeństwa obywatelskiego. List ten jest uważany za pierwszy dokument o społeczeństwie obywatelskim na ziemiach polskich. Oto jest społeczność polska! Społeczność narodu, który nie zaprzeczam, iż o tyle jako patriotyzm wielki jest, o ile jako społeczeństwo jest żaden. Wszystko, co patriotyzmu i historycznego dotyczy uczucia, tak wielkie i wielmożne jest w narodzie tym, iż zaiste, że kapelusz zdejmam przed ulicznikiem warszawskim — ale — ale wszystko to, czego nie od patriotyzmu, czego nie od narodowego, ale czego od społecznego uczucia wymaga się, to jest tak początkujące, małe i prawie nikczemne, że strach wspominać o tym! (…) Jesteśmy żadnym społeczeństwem. Jesteśmy wielkim sztandarem narodowym.. 27.9.1939 - 13.1.1944 Schemat struktury organizacyjnej Polskiego Państwa Podziemnego. Ilustracja przedstawia schemat zatytułowany Polskie Państwo Podziemne. Na samej górze znajduje się Polski Rząd w Londynie i Prezydent RP. Niżej znajdują się: Rada Narodowa w Londynie, Naczelny Wódz, polityczna reprezentacja w kraju, Dowódca Armii Krajowej, Delegat Rządu RP, Kierownictwo Walki Podziemnej, Polska Administracja Podziemna, Armia Krajowa, Kierownictwo Walki Podziemnej. Na dole znajdują się: akcja dywersyjna, sabotaż, akcja oddziałów Armii Krajowej, samodzielne grupy oporu, akcja społeczna, sądownictwo, informacja i propaganda, sabotaż cywilny. Elementy schematu są oznaczone odpowiednimi ilustracjami. Polskie Państwo Podziemne Powstały nie tylko struktury państwowe, lecz także sądowe, samopomocowe, edukacyjne i kulturalne, nawet naukowe. Istniał podziemny rząd, siły zbrojne, sądy, szkolnictwo, życie kulturalne, organizacje społeczne. Tak pisał Jan Szczepański: Polska jako jedyna kontynuowała swój byt państwowy w postaci państwa podziemnego. Jest to, moim zdaniem, daleko większy powód do chluby niż zniszczenie Warszawy w beznadziejnym powstaniu. W ten sposób bowiem Polska do stworzenia państwa w warunkach najtrudniejszych zademonstrowała swoją zdolność do rozbudowania jego instytucji, objęcia swym działaniem prawie wszystkich zakresów cywilnego życia narodu, ratowania substancji gospodarczej, społecznej i kulturalnej. A to wymagało godnych podziwu umiejętności, twórczych metod pracy i dyscypliny społecznej (…) państwo podziemne jest najdonioślejszym argumentem w zwalczaniu hitlerowskiej propagandy przedstawiającej naród polski jako Untermenschen niezdolnych do zorganizowania (…) swojego życia zbiorowego (…), tworząc państwo podziemne, naród ten wykazał, że to wszystko potrafi. J. Szczepański, Niektóre aspekty funkcjonowania państwa podziemnego, Przedmowa , [w:] Wobec czasów pogardy, antologia tekstów , red. L. Sobierajski, LSW, Warszawa 1988, s. 6–7. 1976 Ilustracja przedstawia okładkę książki. Na górze widnieje autor Jan Józef Lipski. Tytuł książki zapisany jest czerwonymi literami i jest to KOR . Pod spodem znajduje się pieczątka z orłem w koronie Instytutu Pamięci Narodowej. Komitet Obrony Robotników (KOR) Powstanie Komitetu Obrony Robotników po wydarzeniach radomskich w 1976 roku było początkiem jawnej i zinstytucjonalizowanej opozycji wobec państwa i władzy „ludowej”, a jej paroletnie funkcjonowanie byłoby niedopuszczalne w realiach prawdziwego państwa totalitarnego. Stało się to możliwe w rezultacie prowadzonej przez Edwarda Gierka polityki „małej stabilizacji”, pewnej liberalizacji politycznej oraz w sytuacji wytworzonej przez wejście Polski do europejskich organizacji (jak np. KBWE: 1 VIII 1975 r. podpisanie w Helsinkach Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zwanego Wielką Kartą Pokoju). 1977 Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) Polska centroprawicowa organizacja antykomunistyczna i niepodległościowa, powołana do życia 25 marca 1977 r. Pierwszy oficjalny dokument Ruchu, Apel do społeczeństwa polskiego , podpisało 18 osób: gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Andrzej Czuma, Karol Głogowski, Kazimierz Janusz, Stefan Kaczorowski, Leszek Moczulski, Marek Myszkiewicz-Niesiołowski, Antoni Pajdak, ks. Bohdan Papiernik, Zbigniew Sekulski, Zbigniew Siemiński, Bogumił Studziński, Piotr Typiak, o. Ludwik Wiśniewski OP, Adam Wojciechowski, Andrzej Woźnicki, ks. Jan Zieja, Wojciech Ziembiński. 26 marca 1977 roku podpisany dokument złożono w kancelarii prymasa Polski. Tego samego dnia, na konferencji prasowej w mieszkaniu A. Pajdaka, L. Moczulski poinformował dziennikarzy o utworzeniu ROPCiO. Ruch nie był stowarzyszeniem, nie miał statutu, władz ani członkostwa. O uczestnictwie w nim decydowało samookreślenie. Na jego czele stali dwaj rzecznicy: Andrzej Czuma i Leszek Moczulski. Taka formuła ułatwiała działanie, utrudniała represje, ale także umożliwiała łatwą infiltrację ruchu przez agentów nasyłanych przez Służbę Bezpieczeństwa PRL. Liczebność ROPCiO w chwili jego powstania szacuje się na 80–120 osób. 1980 Grafika przedstawia logo Solidarności. Nazwa zapisana jest czerwonym kolorem, a przy literze n powiewaw lewą stronę polska flaga. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” Po strajkach sierpniowych 1980 roku powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Szesnaście miesięcy „karnawału solidarnościowego” przeobraziło gruntownie nie tylko całą tkankę społeczną PRL, zainicjowało gigantyczne przemiany, ale i wywarło wpływ na cały tzw. obóz socjalistyczny. W dobie Solidarności nie stosowano terminu „społeczeństwo obywatelskie”. Działacze NSZZ „Solidarność” wystąpili w owym czasie z koncepcją budowy „Samorządnej Rzeczpospolitej”, w ten sposób definiując swój program budowy społeczeństwa obywatelskiego. 1989 Zdjęcie przedstawia siedzącą przy biurku młodą kobietę. Kobieta ma długie, lekko kręcone włosy, nosi okulary w dużych oprawkach oraz jest ubrana w jasną koszulę. Za nią znajduje się ściana, na której są napis NSZZ Solidarność , mapa Polski oraz plakaty. Komitety obywatelskie Tworzone w województwach, miastach, gminach, dzielnicach jako lokalne porozumienia. Miały różnorodną strukturę wewnętrzną i program działania. Jednoczyły przedstawicieli różnych organizacji i partii politycznych. W 1990 roku uczestniczyły w wyborach samorządowych, w których zdobyły ok. 40% mandatów, co dało im silną pozycję w lokalnych społecznościach. Różnicowanie się ruchu Solidarność oraz powstawanie partii politycznych ograniczyło rolę komitetów jako płaszczyzny współdziałania różnorodnych nurtów ideowo-politycznych. Część komitetów współpracowała z partiami politycznymi przy organizowaniu kampanii wyborczych. W 1992 r. powstała konfederacja wojewódzkich stowarzyszeń komitetów, wkrótce nastąpił jednak zanik jej działalności, a komitety przestały działać. 2.4.1997 Uchwalenie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Dokument ten zawiera podstawy ustrojowe państwa polskiego i prawa przysługujące obywatelom oraz daje możliwość działania społeczeństwu obywatelskiemu w Rzeczypospolitej Polskiej
Źródło: Englishsquare .pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.