Ilustracja przedstawia scenę ważenia złota na wadze szalkowej trzymanej przez jedną z postaci po prawej stronie. Po lewej mężczyzna w koronie i w płaszczu, nakazuje dosypywać złota na szalę swojemu poddanemu. Obraz przedstawia scenę wjazdu polskich rycerzy przez bramę miasta. Główne postaci to król Bolesław Chrobry, z uniesionym w ręce mieczem (legendarny Szczerbiec), po jego prawej stronie Światopełk, ubrany cały w czerwone szaty, po lewej młoda kobieta, żona Światopełka. Na pierwszym planie biskup Atanazy w strojnym płaszczu liturgicznym, tak zwanej kapie i mitrze, nakryciu głowy w kształcie bulwiastej czapki, wykonanej ze złotej tkaniny, haftowanej i bogato zdobione klejnotami, podaje zwycięzcy dary. Biskup stoi wśród mężczyzn, którzy składają pokłony polskiemu królowi. W głębi, za władcą, polscy wojowie z chorągwiami, a za nimi widoczna wspaniała cerkiew. Po prawej stronie na bramie ikona. Odręcznie rysowana mapa przedstawia Polskę za panowania Bolesława Chrobrego Obraz przedstawia wnętrze katedry, z podwyższeniem przykrytym czerwonym suknem, na którym klęczy wsparty na włóczni mężczyzna ubrany w zbroje. Nad nim stoi biskup i nakłada mu na głowę koronę. Wokół zgormadzeni ludzie. 997 Bolesław I Chrobry wykupuje ciało Świętego Wojciecha z rąk Prusów , 1000 Zjazd gnieźnieński - opis Galla Anonima Bolesław przyjął go tak zaszczytnie i okazale, jak wypadało przyjąć króla, cesarza rzymskiego i dostojnego gościa. Albowiem na przybycie cesarza przygotował przedziwne wprost cuda; najpierw hufce, przeróżne rycerstwa, następnie dostojników rozstawił jak chóry, na obszernej równinie, a poszczególne, z osobna stojące hufce wyróżniała odmienna barwa strojów. A nie była to tania pstrokacizna, byle jakich ozdób, lecz najkosztowniejsze rzeczy, jakie można znaleźć gdziekolwiek na świecie [...]. Zważywszy jego chwałę, potęgę i bogactwo cesarz rzymski zawołał w podziwie: Na koronę mego cesarstwa, to co widzę większe jest niż wieść głosiła [...]. A zdjąwszy z głowy swej diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na zadatek przemierza i przyjaźni [...] i za chorągiew tryumfalną dał mu w darze gwoźdź z krzyża Pańskiego wraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha. I tak wielką owego dnia złączyli się przyjaźnią, że cesarz mianował go bratem i współpracownikiem cesarstwa i nazwał go przyjacielem i sprzymierzeńcem narodu rzymskiego.
Gall Anonim, 1000 Zjazd gnieźnieński - opis Thietmara Trudno uwierzyć i opowiedzieć, z jaką wspaniałością przyjmował wówczas Bolesław cesarza i jak prowadził go przez swój kraj aż do Gniezna. Gdy Otto ujrzał z daleka upragniony gród, zbliżył się doń boso ze słowami modlitwy na ustach. Tamtejszy biskup Unger [biskup poznański] przyjął go z wielkim szacunkiem i wprowadził do kościoła, gdzie cesarz zalany łzami, prosił świętego męczennika o wstawiennictwo, by mógł dostąpić łaski Chrystusowej. Następnie otworzył zaraz arcybiskupstwo. Arcybiskupstwo to powierzył bratu wspomnianego męczennika Radzimowi [...]. Po załatwieniu tych wszystkich spraw cesarz otrzymał od księcia Bolesława wspaniałe dary i wśród nich, co największą sprawiło mu przyjemność, trzystu opancerzonych żołnierzy. Kiedy odjeżdżał, Bolesław odprowadził go z doborowym pocztem aż do Magdeburga, gdzie obchodzili uroczyście niedzielę palmową [24 marca].
Thietmar (ok. 975–1018) – kronikarz, biskup Merserburga, 1000 Zjazd gnieźnieński - opinia współczesna Dr hab. Paweł Żmudzki: Dzięki temu, że dysponujemy dwiema relacjami, sprawa zjazdu gnieźnieńskiego jest tak ciekawa. Thietmar znał uczestników zjazdu i bardzo interesował się polityką cesarstwa. Jego zarzut wobec Ottona III, jakoby uczynił Bolesława „z trybutariusza panem” jest zestawiony wyłącznie z kościelnym aspektem spotkania w Gnieźnie, czyli zatwierdzeniem przez cesarza papieskiej decyzji o powstaniu arcybiskupstwa w Gnieźnie i podporządkowaniu mu czterech biskupów.
Najbardziej prawdopodobna interpretacja słów Thietmara zakłada, że kronikarz widział w tym wyraz podniesienia rangi władztwa Chrobrego w ramach cesarstwa. Władza polskiego władcy niewątpliwie uległa wzmocnieniu w momencie powołania niezależnej metropolii kościelnej. Nieco później, w kręgu bizantyńskim, podobną drogą podążył Jarosław Mądry, który ufundował metropolię w Kijowie. W przypadku Chrobrego było to tym ważniejsze, że jego zależność od cesarstwa zachodniego była silniejsza, niż w wypadku relacji Jarosława Mądrego z Bizancjum.
Historycy często próbowali łączyć przekazy Galla Anonima i Thietmara, ale takie rozumowanie nie jest trafne, ponieważ narracje te wywodzą się z zupełnie odmiennych tradycji. Gall nie wspominał o powołaniu arcybiskupstwa, lecz pisał o politycznym aspekcie tego wydarzenia. W jego opowiadaniu cesarz najpierw miał usłyszeć o wspaniałości Bolesława Chrobrego, a następnie przyjechał i to co zobaczył dalece przekroczyło jego wyobrażenia. Nałożenie korony cesarskiej na głowę Chrobrego miało być, według Galla i tradycji z której korzystał, koronacją królewską.
Dzieje pl – wywiad z dnia 30.01.2018