Dogmatami zaś tej przeklętej jak zaraza sekty było, że papież rzymski równy jest innym biskupom, że wśród kapłanów nie ma żadnych różnic […], że dusza, wychodząc z ciała, albo popada w wieczną karę, albo otrzymuje wieczną nagrodę i że nie ma żadnego ognia czyśćcowego. [Głosili też], że niepotrzebnym jest modlić się za umarłych, gdyż wynaleźli to chciwi księżą, że należy poniszczyć obrazy Boga i świętych […], że każdy może głosić słowo Boże […], że bierzmowanie […] i ostatnie namaszczenie nie należą do sakramentów Kościoła […], że chrzcić należy wodą rzeczną, że nie potrzeba użycia olejów świętych […], że świątynią Boga jest cały świat i że pomniejszają jego majestat ci, którzy budują kościoły […], że wreszcie szaty kapłańskie i [naczynia kościelne] […] wcale są niepotrzebne.

Układali oni i wymyślali wiele fałszywych i kłamliwych argumentów, aby potępić wiernego kaznodzieję Pisma św. Przed zgromadzeniem [duchownych] skarżyli się kłamliwie jakoby [Jan Hus] usiłował w swoich kazaniach obalić wszystkie obyczaje księży i podburzyć lud świecki przeciwko duchowieństwu.
Mistrz Jan Hus zachowując się mężnie w więzieniu wolał raczej umrzeć niż pochwalić zbrodnie i bezprawia przestępnego kleru. Pisał on tajemnie wiele listów i pożytecznych pism do swych przyjaciół w Konstancji [w tym celu], by te mądre pisma rozsyłali i posyłali do Czech. Otrzymywał też od przyjaciół pocieszające listy, by trwał mężnie w dobrej sprawie. Strażnicy więzienni przekupieni podarkami przemycali mądre listy mistrza ukryte w żywności, a nawet na żądanie przyjaciół mistrza piękne i krótkie jego traktaty […]: O przykazaniach bożych, O modlitwie, O modlitwie „Ojcze nasz”, O popełnianiu grzechów śmiertelnych, O poznaniu Boga, O trzech wrogach człowieka, O odpustach, O małżeństwie, O świętości Ciała i Krwi Pańskiej, a także O komunii pod dwiema postaciami. Księża popierający mistrza [Husa] radzi oglądali te [traktaty] przywiezione do Pragi i walczyli za nie mieczem słowa bożego przeciw wrogom prawdy bożej i odważnie wykładali ludowi słowo boże […].

Wyprowadzono go poza miasto Konstancję i na łące spętanego uwiązano do słupa, ociosanego na kształt grubego pala i wbitego w ziemię; obłożono snopkami słomy i wiązkami drzewa i spalono. Podczas tego śpiewał on radośnie: „Chryste, Synu Boga żywego!” Aby po spaleniu nie zostały na ziemi kości i proch z jego ciała, popiół wrzucono do rzeki Renu, który płynie tu niedaleko.

Posłuszny ich woli książę Jan posłał mistrza Hieronima skutego do Konstancji wraz z listem, w którym domagał się, by postąpiono energicznie i mistrza Hieronima i jemu podobnych skazano na zgubę ciała, aby duszę zbawić. Tak więc mistrza Hieronima skutego przywieziono do Konstancji, i postawiono przed soborem, a tu dręczono go wieloma bluźnierstwami i lżeniem, wtrącono do ciężkiego więzienia w wieży miejskiej przy kościele św. Pawła. Tam wsadzono go w dyby, ręce i nogi skuto żelaznymi kajdanami i przez jedenaście dni wisiał on za ręce w tym więzieniu, niewiele spożywając pokarmów i aż do śmierci trapiony ciężką chorobą. Pofolgowano mu na kilka dni, by poprawił się na zdrowiu i mając nadzieję że będzie we wszystkim posłuszny soborowi i uzna jego dekrety, złagodzono mu i ograniczono surowość więzienia. W wieży tej przeleżał związany prawie cały rok.

Wówczas rzekł król [Zygmunt] do księcia Ludwika: „Ponieważ ja jestem tym, który włada mieczem świeckim, przeto bierzcie go wy […] i postąpcie z nim w naszym zastępstwie, tak jak wypada postąpić z kacerzem”. Wówczas książę Ludwik zawołał wójta Konstancji […] i rzekł: „Wójcie, weźcie go i spalcie jako kacerza”.
Ten zawołał pachołków oraz kata, aby go wyprowadzili na spalenie. Nie wolno im jednak było zdejmować mu albo zabierać ubrania, pasa, mieszka z pieniędzmi, noża, spodni albo butów. […] Miał zaś na sobie dwie czarne suknie z dobrego sukna, ozdobny pas, dwa małe noże w pochwie i skórzany mieszek na pieniądze, w którym coś być mogło. Na głowie miał białą infułę, na której były wymalowane dwa diabły, a między nimi było wypisane „Heresiarcha”, tzn. tyle co arcybiskup wszystkich kacerzy. Wyprowadziło go z Konstancji prawie 1000 zbrojnych, a książęta i panowie byli również uzbrojeni. Dwaj słudzy księcia Ludwika prowadzili Husa […]. Przed nim i za nim szli pachołcy miejscy. Wyprowadzono go ku bramie […], lecz z powodu wielkiego natłoku musiano drogi nakładać. Zwiększała się […] liczba zbrojnych, których było do 3000, nie licząc nieuzbrojonych i kobiet. Na moście koło bramy musiano ludzi zatrzymać i grupami tylko przez most przepuszczać, gdyż lękano się, że most się załamie […].
Kiedy go prowadzono, modlił się ciągle: „Jezu Chryste, Synu Boga żywego, zmiłuj się nade mną”. A kiedy go wyprowadzono na pole i zobaczył ogień, drzewo i słomę, upadł trzykrotnie na kolana i rzekł głośno: „Jezu Chryste, Synu Boga żywego, któryś cierpiał za nas, zmiłuj się nade mną”. Potem zapytano go, czy chce się spowiadać. On zaś odpowiedział; „Chętnie […]”. Był tam zaś kapłan […], który podszedł do Husa i rzekł: „Kochany panie i mistrzu, jeśli chcecie się wyrzec niewiary i kacerstwa […], wysłucham waszej spowiedzi. Jeśli jednak tego nie chcecie uczynić, to wiecie sami najlepiej, że wedle przepisów kościelnych nie wolno spowiadać kacerza”. Wówczas odpowiedział Hus: „To niepotrzebne, nie winien bowiem jestem grzechu śmiertelnego”. […] Chwycił go więc kat i przywiązał za suknie do pala. Postawił go na ławeczce, obłożył drzewem i słomą, posypał trochę smoły i zapalił. Wtedy zaczął on strasznie krzyczeć, lecz wkrótce był już spalony. A choć sam już był spalony, infuła pozostała nietknięta; rozerwał ją kat tak, iż spłonęła. […] Potem zaś wszystko, co znaleziono w popiele, wrzucono do Renu.

Cokolwiek Jan Wycliffe czy Jan Hus [mówili] o złym życiu księży i o ich pysze, to wszystko uznawać będzie aż do śmierci twierdząc, że byli oni świętymi mężami i podkreślając, że wszystkie grzechy nie gnębią go tak, jak ten grzech, którego dopuścił się w tym łotrowskim miejscu, występując w swym odwołaniu przeciw świętemu mężowi i godząc się na jego niesprawiedliwe potępienie. Zakończył tym, że odwołanie to dokonane przez niego w katedrze całkowicie wycofuje, bo uczynił je tylko ze strachu przed śmiercią w [chwili] słabości ducha. Odprowadzono go do więzienia i najokrutniej skuto kajdanami za ręce i nogi.

Potem spalono na popiół jego ubranie, wywieziono wozem do Renu i tam wysypano, by nic po nim nie zostało.

Wtedy to przyprowadzono go przed sobór i rozkazano, aby odpowiadał na artykuły swych oskarżycieli; długo się temu sprzeciwiał, twierdząc, że byłoby słusznie i należycie, gdyby najpierw sam wygłosił mowę uniewinniającą, zanim będzie odpowiadał na fałszywe zarzuty oskarżycieli. Gdy mu na to nie pozwolono, stojąc wśród zebranych tak oto głośno przemówił: „Jak wielka jest to niesprawiedliwość. 340 dni byłem trzymany w ciężkim i ciemnym więzieniu w zaduchu, brudzie, nieczystościach, w nędzy i braku najpotrzebniejszych rzeczy. W tym czasie wszyscy słuchaliście wrogów i nieprzyjaciół moich, mnie nawet przez jedną godzinę słyszeć nie chcecie”. […] To i wiele innych rzeczy bardzo pięknie i ozdobnie mówił, chociaż mu niektórzy sprzeciwem i szemraniem przeszkadzali. Ostatecznie stanęło jednak na tym, że odpowie na zarzucane błędy, a potem będzie mógł mówić wszystko co zechce. Czytano więc z katedry artykuły o jego błędach szczegółowo jeden po drugim i przedstawiano świadków. Przy każdym z nich pytano go czy zechce coś o nim powiedzieć? Trudno uwierzyć jak mądre i chytre dawał odpowiedzi, jakimi mocnymi bronił się argumentami. Nigdy nie powiedział nic takiego, co by nie przystoiło dobremu mężowi i jeśli tak myślał o wierze w swym sercu, jak to słowami wyznawał, żadna godna przyczyna nie tylko śmierci, ale nawet najmniejszego przewinienia jego znaleziona być nie mogła. Wszelkie skargi i wszystko co przeciw niemu mówiono, twierdził, że były nieprawdziwe, fałszywe i przez nieprzyjaciół jego ze złości i zawiści zmyślone. Wielu zbył żartem, innych uszczypliwymi odpowiedziami, często niejedną z rzeczy smutnych obrócił w śmiech, żartując z ich skarg i nagan. Zapytany co myśli o sakramencie Ołtarza, odpowiedział: „Myślę, że najpierw podczas poświęcenia jest chleb, a potem Ciało Chrystusowe, a dalej tak, jak poucza wiara chrześcijańska”. Wtedy ozwał się ktoś: „Jednak niektórzy mówią o tobie, jakobyś miał uczyć, że i po poświęceniu na ołtarzu chleb zostaje”. Temu odpowiedział: „Chleb zostaje u piekarza”. Na innego z kaznodziejów klasztornych, który bardzo na niego nacierał, krzyknął; „Milcz ty obłudniku”. […] Potem mówił tak: „Wiem o tym czcigodni ojcowie i panowie, że wielu mężów sławnych i znakomitych musiało znosić i cierpieć to, na co swoimi cnotami nigdy prawdziwie nie zasłużyli, wiem, że byli oskarżeni przez fałszywych świadków i skazani na śmierć przez niesprawiedliwych sędziów”. I zacząwszy od Sokratesa, który niesprawiedliwie przez mieszczan swych został osądzony na śmierć […]. Dalej przystąpił do przykładów św. Jana Chrzciciela i samego Chrystusa Pana, zbawiciela naszego, o których doskonale wiadomo, że są przez fałszywych świadków i nieprawych sędziów zelżeni i osądzeni na śmierć. […] Na koniec zaczął wychwalać mistrza Jana Husa, przedtem skazanego na stos i spalonego, mówiąc o nim, że był to mąż dobry, sprawiedliwy, święty i nie zasłużył na śmierć na stosie. O sobie także mówił, że gotów jest ponieść śmierć mężnie i odważnie, ustąpić swym nieprzyjaciołom i bezwstydnym świadkom, świadczącym kłamliwie, którzy jednak w swoim czasie będą musieli przed Bogiem zdać sprawę z tego, co przeciw niemu fałszywie świadczyli. Wszyscy naokoło stojący odczuwali wielką nad nim litość, żądając aby męża tak sławnego zachować przy życiu, gdyby on sam zechciał użyć swego rozumu. Ale on stale trwając przy zdaniu, zdawał się dobrowolnie i chętnie pośpieszać ku śmierci, wszędzie chwaląc Jana Husa i z przekonaniem twierdząc, że nic zdrożnego i błędnego przeciwko kościołowi Bożemu nie myślał, jak tylko to, że występował przeciwko nierządowi panującemu wśród księży, przeciwko ich pysze, zamiłowaniu do przepychu i klejnotów.
[…] Potem pozostawili mu dwa dni na rozmyślania, czy nie zechce uczynić pokuty. Odwiedzało go wielu mężów sławnych i uczonych, aby go odciągnąć od tej myśli i postanowienia. Między innymi poszedł do niego kardynał florencki, aby go przywieść na słuszną drogę. Ale kiedy nieustępliwie pozostawał przy swoich błędach i nie chciał od nich odstąpić został osądzony przez sobór duchowny, jako kacerz i spalony na stosie. Z weselem i ochotnie szedł na śmierć, nie lękając się ani ognia, ani męki, ani nie bojąc się strasznej śmierci. Nigdy żaden z owych stoików z tak śmiałą myślą i spokojnym sercem nie szedł na śmierć, jak on był jej spragniony. Kiedy przyszedł na miejsce rozprawy i swej śmierci, sam rozebrał się ze swych szat i padłszy na kolana modlił się przed słupem, do niego też nagi został przywiązany mokrymi powrozami i łańcuchem, potem obłożyli go drzewem i słomą aż do piersi; kiedy drzewo zaczęło płonąć, począł śpiewać pieśń, którą mu wkrótce ogień i dym przerwał. W ten sposób zginął mąż [oprócz wiary] znakomity i sławny. Patrzyłem na jego skonanie, zauważyłem wszystko co się z nim działo. Bądź to z niewiary, a bądź przez nieustępliwość na to zasłużył.

Doktorzy [uczeni] wyrokujący, że jeśli ktoś przez cenzurę kościelną potępiony nie chce się poprawić, ma być wydamy świeckiemu sądowi, bez wątpienia idą za kapłanami, pisarzami i faryzeuszami, którzy samego Chrystusa wydali sądowi świeckiemu, [gdyż] nie chciał ich we wszystkim słuchać, mówiąc: „Nie godzi się nam zabijać nikogo”; oni są prawdziwymi zabójcami, gorszymi niźli Piłat. 17. Kapłani Chrystusa żyjący wedle praw jego, mając pismo [św.] […] dla zbudowania ludu, winni kazać bez przeszkód [choćby byli] pod klątwą. Choćby papież czy jaki prałat zakazał [takiemu] kapłanowi wygłaszać kazania, nie powinien podwładny słuchać. 19. Kler przez cenzury kościelne, klątwę, zawieszenie [w czynnościach] i interdykt […] podporządkowuje sobie lud świecki, pomnaża chciwość , proteguje złość i przygotowuje drogę Antychrystowi. 21. Z łaski przeznaczenia są więzy [związki], które łączą ciało Kościoła i każdego człowieka [Kościoła] z głową Chrystusową. 25. Potępienie 45 artykułów Jana Wiclefa przez doktorów jest niesłuszne i złośliwe i niesłuszna jest przyczyna przez nich podana: mianowicie dlatego, że żaden z nich nie jest katolikiem, ale każdy albo heretykiem, albo żyjącym w błędach, albo grzesznikiem. 30. Nikt [nie ma być uznany] za pana świeckiego, za prałata, z biskupa, gdy jest w [stanie] grzechu śmiertelnego.

I jak morze jest fałszywe i gniewne i plugawe, tak wielu plugawych jest na świecie, gdzie serca są niestałe. Jak w morzu wielka ryba pożera małą, podobnie bogaty [postępuje] z ubogim. […]
[…] „Przyjdźcie do mnie wszyscy, którzy pracujecie i jesteście obciążeni, a ja was ochłodzę”. Zatem ci tylko, którzy pracują, słusznie mówią: „chleba naszego powszedniego”, a inni spożywają ów chleb jak złodzieje i rabusie […].
[…] O, ileż bóstw ustanowili chrześcijanie! Ci ojca, ci matkę, ci kochankę, słudzy panów, ci króla, ci papieża – więcej ich czczą, niż Chrystusa Pana […].

nawet dawne prawo Boże w wielu punktach – na przykład w punkcie o cierpieniu, o posłuszeństwie królom i panom, a także o podatkach itd. – powinno być uznane za nieprawdziwe, ponieważ każdy będzie miał w swym sercu zapisane prawo Boże.

Sądzą bowiem że publiczne grzechy śmiertelne mają być sądzone i karane według prawa […] grzechy księży przez panów świeckich i książąt, a grzechy panów świeckich przez chłopów i pospólstwo. A jeżeli nie pracowaliby nad swą poprawą tak duchowni jak i świeccy panowie przez chłopów i pospólstwo będą zniszczeni i na ciałach ich wytępieni.

Po czwarte: by wszystkie grzechy śmiertelne zwłaszcza jawne, a także inne występki przeciw prawu bożemu karano i potępiono [niezależnie] od stanowiska [grzeszącego]. Śmierci są godni ci co popełniają grzechy i ci co potakują [grzechom takim] jak: rozpusta, obżarstwo, cudzołóstwo, złodziejstwo, grabież, nienawiść, kłamstwo, krzywoprzysięstwo, zbędna praca, czary, żądza bogactw, lichwa; a wśród księży: świętokupstwo, kacerstwo, branie pieniędzy za chrzest, za bierzmowanie, za spowiedź, za komunię, za oleje święte, za wodę [święconą], za mszę, targowanie się, kupowanie lub sprzedawanie mszy, [branie pieniędzy] za msze i modlitwy za zmarłych, od postów, za msze zaduszne i za inne rzeczy, za kazania, za pogrzeb, od [bicia w] dzwony, za poświęcanie kościołów, ołtarzy i kaplic, za probostwa, za stanowiska i prałatury, za dostojeństwa, za odpusty; [dalej] wynikające stąd herezje i hańbiące Kościół Chrystusowy: cudzołóstwo i przeklęte płodzenie synów i córek, inne rozpusty, gniew, kłótnie, zwady, obmowa, pozywanie, dręczenie prostego ludu, ograbianie go, [ściąganie] opłat, danin i ofiar. Każdy sprawiedliwy syn swej matki, kościoła świętego, powinien to wszystko odrzucić, wyrzec się i sprzeciwiać się temu, nienawidzić jak diabła i mieć to w obrzydzeniu […].

Dlatego i wy nakażcie księżom, ażeby na kazaniach pobudzali lud do walki przeciw Antychrystowi, a sami na targach nawołujcie, by wszyscy, którzy mogą, czy starzy, czy młodzi byli gotowi na każdą godzinę.
Da Bóg, wkrótce i my do was przybędziemy. Miejcie tylko chleb, piwo, obrok dla koni przygotowany, oraz wszelką broń. Nadszedł bowiem czas [walki] nie tylko przeciw swoim, ale i przeciw cudzoziemcom. Przypomnijcie sobie wasz pierwszy bój: mali przeciw wielkim, nieliczni przeciw wielu, nieuzbrojeni przeciw zbrojnym, dzielnie walczyli. Jeszcze przecież ręka Boża nie powstrzymana. Dlatego ufajcie Bogu, bądźcie gotowi! Niech Pan Bóg raczy was wspierać!
Datum Orlik feria quarta post nativitatis Mariae, anno 1422.
Jan Žižka z Kalicha, wódz ludu taboryckiego w Bożej nadziei.

[…] Niektórzy Niemcy zostawali, licząc, że wozy ich zostaną ominięte, lecz naganiacze wojska czeskiego szybko w nie wskoczyli i jednych zabili, innych pojmali, a inni uciekli; powstał na tej drodze wielki ścisk od wozów, puszek [armaty] i innych rzeczy. Tu Czesi z Bożą pomocą odnieśli wielkie zwycięstwo, jak mówili ci co widzieli, wzięli oni około trzech setek puszek, dwa tysiące wozów, oprócz tych którymi uciekli [Niemcy] innymi dwiema drogami przez las, o czym Czesi nie wiedzieli. Potem inni Niemcy tędy i tamtędy błądzili po lasach, nie wiedząc gdzie dom. Już noc zapadła. Czesi jednak całą noc byli między niemieckimi wozami, chociaż z wojska czeskiego wszystkich rozpuszczono […] i toczyli wino z wielkich beczek oraz brali z wozów łupy. W niektórych wozach niemieckich był proch, ten w pewnej odległości zapalali i tak przez całą noc w lesie robili wielki hałas i krzyk. Na drugi dzień rano, w dzień Matki Bożej [15 sierpnia] znaleźli w lesie bardzo wielu jeńców. […] Znaleźli bullę, którą Eugeniusz papież Czwarty dał Julianowi kardynałowi, by on zwołał krzyżowców dla zniszczenia Czechów i poświęcał bój przeciw tym, którzy krew bożą przyjmują z kielicha. I z tej przyczyny, poprzednio wspomniany lud niemiecki z licznymi biskupami, książętami, hrabiami, panami, rycerzami i całym ludem wtargnął do ziemi czeskiej, ale Pan Bóg miłościwy starł i poraził ich pychę.

My zaś, którzy byliśmy w ostatnich szeregach, widząc, że ociągają się z [opuszczeniem] obozu i wozów, wystąpiliśmy w imię Boga – z którego woli wszystko to się działo – wpadliśmy na nich z tyłu i przeszkodziliśmy w ucieczce z obozu i z wozów. Inni zaś baronowie i szlachta występując tłumnie parli na nich jednocześnie od przodu jak jeden mąż, i tak z tyłu i z przodu wybijali ustępujące oddziały, choć oddawali się [w niewolę] i oddaliby jeńców. Nie było czasu na branie jeńców, lecz tylko na mordowanie; niektórzy wzięci przez nas [w niewolę] gwałtem wyrwali się z naszych rąk, ale zostali pozabijani. W ten sposób pod przewodem Pana Boga rozgromiliśmy wszystkich nieprzyjaciół tak, że niewielu uszło. Niech będzie chwała Bogu za to zwycięstwo! Wszystkie ich wozy, wszystkie działa, wszystkie narzędzia wojenne, cała broń obronna została zdobyta, ponieważ wszystko to pozostawili. Wiedzcie także, że panowie baronowie stali z ogromna potęgą w polu, nie chcąc odstąpić, póki swego dzieła nie doprowadzą do końca. Jego Cesarska Mość wysłał do nas uroczyste poselstwo, to znaczy pana Putha Prircha i pana Ernesta, i wielu innych; poselstwo to dokonało wiele dobrego […].