Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapami, a następnie wykonaj polecenia.

R1bYoTqstuBMu1
Mapa przedstawia Polskę za czasów Kazimierza Odnowiciela. Około 1040 roku Polska zajmowała obszar Wielkopolski i Małopolski. Od 1040 do 1058 roku Polska odzyskała Śląsk od Czechów i Mazowsze od Państwa Miecława. W 1038 lub 1039 roku z Czech na Polskę najechał Brzetysław. Z Pragi wyruszył do Wrocławia, a następnie do Gniezna. Alternatywny wariant mówi o tym że z Pragi Brzetysław ruszył do Grodźca Golęszyckiego, następnie do Krakowa i stamtąd do Gniezna. Arcybiskupstwo znajdowało się w Gnieźnie. Biskupstwa znajdowały się w Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu, a klasztory w Tyńcu, Lubinie i Mogilnie. Gall Anonim (ur. w XI w., zm. po 1116 r.), Kronika polska
W końcu zaś zarówno od obcych, jak i od własnych mieszkańców Polska doznała takiego spustoszenia, że w zupełności niemal obraną została z bogactw i ludzi. Wtedy to Czesi zniszczyli Gniezno i Poznań i zabrali ciało św. Wojciecha.
Źródło: Gall Anonim, Kronika polska, cyt. za: Teresa Maresz, Krzysztof Juszczyk, Historia w tekstach źródłowych. Wypisy, t. 1, Rzeszów 2000, s. 96–97.

Jan Długosz (1415–1480), Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego
Książę czeski Brzetysław, widząc, że Królestwo Polskie rozdzierają i szarpią wojny domowe oraz gorsze jeszcze od wojny domowej walki wśród szlachty i gminu, że pozbawione jest króla i władcy, postanowił uderzyć na nie jak na gotową zdobycz, w przekonaniu, że nie spotka się tu z żadnym oporem. Pobudzała go do tego nie tylko pamięć o krzywdzie, jaką król polski Bolesław wyrządził jego dziadowi, księciu czeskiemu Bolesławowi przez pozbawienie go wzroku, lecz także zawiść, nienawiść i ambicja, zła żądza podboju i chęć zagarnięcia cudzego królestwa albo wyrzucenia [jego władcy]. Zebrawszy więc wielki zastęp szlachty i wieśniaków, wkroczył do Polski, spustoszył i spalił znaczniejsze i bogatsze miasta, mianowicie Wrocław i Poznań, a także miasta, wsie i domy, których zawierucha wojny domowej jeszcze nie zniszczyła. Doszedłszy wreszcie pod Gniezno, stolicę Polski, z łatwością je zdobywa, gdyż ani położeniem, ani ufortyfikowaniem nie było warowne, ani też nie miało obrońców. […] Schwytawszy zaś księży katedry gnieźnieńskiej, tych, którzy pozostali, nie tylko groźbami i okrucieństwami, lecz nawet hojnymi obietnicami nakłaniają ich, aby pokazali, gdzie złożono ciało św. Wojciecha, biskupa i męczennika. Ci jednak, używszy zręcznego i chytrego podstępu, pokazują im ciało arcybiskupa gnieźnieńskiego Gaudentego, brata św. Wojciecha, twierdząc, że to jest ciało św. Wojciecha. Czesi uwierzyli temu, gdyż okazałość grobowca, miejsca i szat biskupich, jakimi przyodziane było ciało Gaudentego, przemawiały za zaufaniem dla rzeczy zmyślonych. Zabierają więc Czesi ciało Gaudentego i sądząc, że dostali ciało św. Wojciecha męczennika, wśród triumfu i z ogromną radością napełniają katedrę gnieźnieńską [swoimi] narodowymi śpiewami, następnie wynoszą je z wielką okazałością z kościoła i zanoszą do swego obozu. […]
Potem książę czeski Brzetysław zaczął rabować inne świętości, mianowicie zwłoki Pięciu Braci Męczenników, Jana, Benedykta, Izaaka, Mateusza i Krystyna […]. Ponadto rabuje i odziera katedrę gnieźnieńską z wielu świętości i ozdób, rabuje wizerunek Ukrzyżowanego ze szczerego złota […] i ważący 500 funtów, czyli trzy razy więcej niż ważyło jego ciało, również trzy szczerozłote płyty, którymi był ozdobiony wielki ołtarz, wysadzany różnymi kosztownymi kamieniami i klejnotami, ofiarowanymi przez tegoż króla polskiego Bolesława, a także inne naczynia i klejnoty, obdzierając kościół gnieźnieński z mnóstwa jego świętych naczyń i ozdób. Nie poprzestawszy na tym, zabiera słynne ze swej wielkości, ceny i pięknego głosu dzwony i z tym wszystkim oraz z mnóstwem pojmanego w niewolę ludu wiejskiego obojga płci, powraca do Czech i przybywszy szczęśliwie do Pragi w wigilię św. Bartłomieja, składa święte łupy w kościele katedralnym w Pradze.

Źródło: Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, cyt za: Andrzej M. Wyrwa, Gdecz – Giecz. Scire est reminisci. Krótka historia wydobywania z zapomnienia rezydencji piastowskiej, Dziekanowice–Lednica 2014, s. 27–29.Wariant alternatywny trasy najazdu Brzetysława: Komas (ok. 1045–1125), Kronika Czechów
Spostrzegłszy to, książę Brzetysław w czwartym roku swego panowania uznał, że będzie najlepiej nie odkładać nadarzonej sposobności podejścia swoich nieprzyjaciół, także pomszczenia się za wyrządzone krzywdy, które niegdyś książę Mieszko wyrządził Czechom — i naradziwszy się ze swoimi, postanowił uderzyć na nich, jak najrychlej będzie mógł. […] Wtargnąwszy zaś do ich stolicy Krakowa zniszczył [ją] zupełnie i wziął łupy; ponadto i stare skarby przez dawnych książąt w skarbcu ukryte — zrabował, to jest nieskończoną ilość złota i srebra; podobnie i inne miasta ogniem spalił i aż do gruntu zniszczył.
Źródło: Kosmas, Kronika Czechów, cyt za: Andrzej M. Wyrwa, Gdecz – Giecz. Scire est reminisci. Krótka historia wydobywania z zapomnienia rezydencji piastowskiej, Dziekanowice–Lednica 2014, s. 27-29.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RgOAv9IDJNtDB1
Mapa przedstawia Polskę za czasów Bolesława Chrobrego. Za czasów Mieszka pierwszego w 992 roku Polska najprawdopodobniej kontrolowała obszar Śląska, Małopolski, Mazowsza, Wielkopolski, Pomorza Zachodniego i Gdańskiego. W 1025 roku Polska kontrolowała Śląsk, Łużyce, Małopolskę, Mazowsze, Grody Czerwińskie i Pomorze Gdańskie. Arcybiskupstwo znajdowało się w Gnieźnie. Biskupstwa znajdowały się w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu, wszystkie zostały utworzone w 1000 roku. Od 968 roku w Poznaniu znajdowało się biskupstwo misyjne. W 997 roku Święty Wojciech wyruszył z Gdańska do miejscowości Truso w Prusach. Jego misja zakończyła się jego śmiercią. W 1017 roku Henryk drugi z terytorium Niemiec najechał Polskę. Podczas dwóch najazdów dotarł do Poznania, Krosna, Głogowa oraz do Niemcza, które oblegał. Bolesław Chrobry w 1002 zorganizował wyprawę na Cesarstwo Niemieckie, w 1003 roku na Pragę, a w 1018 roku na Kijów. Polska kontrolowała Pomorze Zachodnie do 1004 roku, Czechy od 1003 do 1004 roku, Morawy i Słowację od 1003 do najprawdopodobniej 1019 roku, Łużyce od 1002 do 1031 roku oraz Grody Czerwińskie od 1018 do 1031 roku.
Źródło: Contentplus.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Porównaj mapę Polski za Kazimierza Odnowiciela z mapą Polski za Bolesława Chrobrego i wskaż różnice terytorialne między państwem Piastów w 1025 r. a około 1058 roku.

RljjS6Mo3E0AD
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
Polecenie 3

Wyjaśnij okoliczności zmiany granic Polski w okresie panowania Mieszka II oraz Kazimierza Odnowiciela.

Rh3uO7HBz5FXa
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).