Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą i wykonaj kolejne polecenia.

RjvDiBo2SUQi21
Mapa przedstawia rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych. Na początku dziewiętnastego wieku Stany Zjednoczony obejmowały obszar wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej i obszaru w głąb do wielkich jezior. Luizjana zakupiona przez Stany Zjednoczone od Francuzów w 1803 roku znajdowała się w centralnej części kontynentu, jej południowy obszar miał dostęp do Zatoki Meksykańskiej. W 1818 roku Stany uzyskały od Wielkiej Brytanii niewielki obszar na północ od Luizjany, w 1842 roku niewielki obszar na północ od swojego głównego terytorium wzdłuż wschodniego wybrzeża, a w 1846 roku Oregon, położony na zachodnim wybrzeżu i graniczący z północną Luizjanom. W 1818 roku Stany odstąpiły Kanadzie niewielki obszar przygraniczny północnej Luizjany. W 1819 roku Stany uzyskały od Hiszpanii Florydę i obszar wybrzeża Zatoki Meksykańskiej. Obszarami spornymi z Meksykiem był Teksas przyłączony do Stanów w 1845 roku oraz Kalifornia włączona do Stanów w 1848 roku. W 1853 roku Stany uzyskały jeszcze niewielki obszar położony na południe od Kalifornii. W 1867 roku Stanu Zjednoczone zakupiły od Rosji Alaskę, która nie miała lądowego połączenia z główną częścią państwa. Alaska znajduje się w północno-zachodniej części Północnej Ameryki. Terytorium Indiańskie znajdowało się w południowej Luizjanie i graniczyło z Teksasem. W 1900 roku rezerwaty indiańskie znajdowały się w północnej i zachodniej części kraju. Opis: Stany Zjednoczone na początku XIX w.: Traktat pokoju z Wielką Brytanią, 1783

Spodobało się Opatrzności Bożej skłonić serca Najjaśniejszego i Najpotężniejszego księcia Jerzego III […], aby obie strony zapomniały o minionych nieporozumieniach i różnicach, jakie niestety przerwały dobre stosunki i przyjaźń, którą obie strony pragną przywrócić; oraz, aby nawiązać i utrwalić korzystny i dla obu stron zadowalający stosunek obopólnych korzyści i wzajemnych wygód, które zabezpieczyłyby i wzmocniły pokój wieczysty i zgodę pomiędzy obu stronami.

Artykuł I
Jego Królewska Mość Król Brytyjski uznaje wymienione wyżej Stany Zjednoczone, a mianowicie: New Hampshire, Massachusetts Bay, Rhode Island and Providence Plantations, Connecticut, New York, New Jersey, Pennsylvania, Delaware, Maryland, Virginia, Północna Carolina, Południowa Carolina i Georgia – jako wolne, suwerenne i niepodległe państwa, że pertraktuje z nimi, jako takimi i że wyrzeka się w imieniu własnym oraz w imieniu swoich spadkobierców i następców wszelkich pretensji do praw rządowych, własnościowych lub terytorialnych, należących do tych Stanów lub jakiejkolwiek ich części.

Indeks dolny Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 24, Powstanie Stanów Zjednoczonych i pierwszy okres ich istnienia (do r. 1815), oprac. K. Lapter, Warszawa 1960, s. 23–24.
  • Luizjana zakupiona od Francji w 1803 r.: Odstąpienie Luizjany Stanom Zjednoczonym Ameryki przez Francję

    Artykuł I
    W artykule traktatu zawartego w San Ildefonso 1 października 1800 r. między Pierwszym Konsulem Republiki Francuskim a Jego Królewską Katolicką Mością postanowiono co następuje: Jego Królewska Katolicka Mość obiecuje i zobowiązuje się ze swej strony przekazać Republice Francuskiej, w ciągu sześciu miesięcy po pełnym i całkowitym wykonaniu warunków i postanowień odnoszących się do Jego Królewskiej Mości Księcia Parmy, kolonię zwaną prowincją Luizjaną, w granicach takich, jakie są teraz w rękach hiszpańskich i jakie były wtedy, gdy należała ona do Francji. Podczas gdy, w następstwie wykonania postanowień tego traktatu, a szczególnie jego trzeciego artykułu, Republika Francuska posiadała niekwestionowane prawo do posiadłości i ziem leżących na rzeczonym terytorium, Pierwszy Konsul Republiki Francuskiej, pragnąc okazać Stanom Zjednoczonym w imieniu Republiki Francuskiej na zawsze pełne, suwerenne prawa do rzeczonego terytorium [Luizjany] ze wszystkimi prawami i przywilejami, takimi samymi, jakie Republika Francuska otrzymała w rzeczonym powyżej traktacie zawartym z Jego Katolicką Mością.

    Indeks dolny Izabella Rusinowa, Tomasz Wituch, Teksty źródłowe do dziejów powszechnych XIX wieku, Warszawa 1981, s. 83.
  • obszary uzyskane od Wielkiej Brytanii w 1818, 1842 i 1846 r.: Fragment opracowania naukowego

    Do tego obszaru [Oregonu] zgłaszały od dawna pretensje Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Wobec niemożności rozwiązania konfliktu na drodze dyplomatycznej, w 1818 r. zawarto kompromisowy układ, zezwalający obywatelom obu krajów na swobodny dostęp do tego terytorium. Porozumienie, określane jako „wspólna okupacja”, funkcjonowało przez następne 20 lat. […]
    Osiedlający się w Oregonie Amerykanie domagali się od Waszyngtonu przejęcia terytorium, które zamieszkiwali.
    W sprawie Oregonu, mimo przedstawianego publicznie twardego stanowiska, nowy prezydent USA [J. Polk] był skłonny do zawarcia kompromisu z Anglikami. Polk liczył, że uda się osiągnąć kompromis i ustalić granicę wzdłuż 49 równoleżnika. Pomimo początkowego sprzeciwu Wielka Brytania ostatecznie przyjęła ofertę, chcąc uniknąć wojny. Mimo wrogiej postawy nacjonalistów, domagających się przyłączenia całego Oregonu, 15 VII 1846 r. Senat zaakceptował traktat z Wielką Brytanią. Podział wzdłuż 49 równoleżnika utrzymał się do dnia dzisiejszego.

    Indeks dolny Wielka historia świata, t. 9, Świat w latach 1800–1850, pod red. nauk. A. Chwalby, Warszawa 2006, s. 487–489.
  • obszary odstąpione Kanadzie w 1818 r.: Fragment opracowania naukowego

    […] Negocjatorami ze strony brytyjskiej byli Frederick Robinson oraz Henry Goulburn. Oficjalne rokowania rozpoczęły się 27 sierpnia i zakończyły się podpisaniem konwencji 20 października 1818 r.

    Pierwsze trzy artykuły konwencji dotyczyły stosunków amerykańsko-kanadyjskich.
    […]
    Artykuł II konwencji określał granicę od północno-zachodniego zakątka Jeziora Leśnego, wzdłuż południka do 49 równoleżnika i wzdłuż niego aż do Gór Skalistych. Określenie tej granicy zaczerpnięto z rokowań w 1807 r. kiedy uznano, że 49 równoleżnik został przyjęty jako granica w brytyjsko-francuskim układzie z Utrechtu. Anglicy domagali się dostępu i swobody żeglugi na Missisipi. Amerykanie jednak zdecydowanie odmówili rozmów na ten temat.

    Indeks dolny Longin Pastusiak, Dyplomacja Stanów Zjednoczonych (XVIII–XIX w.), Toruń–Warszawa 1997, s. 259–261.
  • obszary uzyskane od Hiszpanii w 1819 r.: Układ o przejęciu Florydy, 22 stycznia 1819 r.

    Artykuł II
    Jego Katolicki Majestat [król Hiszpanii, Ferdynand VII] oddaje Stanom Zjednoczonym w całkowitą własność i pełne władanie wszystkie obszary, które należały do Hiszpanii, leżące na wschód od Missisipi, uznane jako Wschodnia i Zachodnia Floryda. Przyległe wyspy podległe wspomnianym prowincjom, wszystkie publiczne parcele i place, ziemie bez właścicieli, budynki publiczne, fortyfikacje, koszary i inne zabudowania nie będące własnością prywatną, archiwalia i dokumenty, które mają bezpośredni związek z posiadaniem i zwierzchnictwem nad wspomnianymi terytoriami, są wymienione w tym dokumencie.

    Indeks dolny Urszula Wencel-Kalembkowa, Sławomir Kalembka, Wybrane teksty źródłowe do dziejów powszechnych 1789–1870, Toruń 1976, s. 77.
  • obszary sporne z Meksykiem, przyłączone w 1845, 1848 i 1853 r.: Orędzie prezydenta Jamesa Knoxa Polka w sprawie wojny z Meksykiem, 1 maja 1846 r.

    Do Senatu i Izby Reprezentantów
    Obecne stosunki między Stanami Zjednoczonymi a Meksykiem zmuszają mnie do przedłożenia tej sprawy Kongresowi w celu rozpatrzenia. W moim orędziu, wygłoszonym na początku obecnej sesji, poinformowałem Was, że na gorącą prośbę Kongresu i Konwencji Teksaskiej wydałem rozkaz, aby siły zbrojne zajęły pozycję pomiędzy Nueces i Del Norte. Trzeba było stawić czoła inwazji grożącej Teksasowi, do której strona meksykańska czyniła intensywne przygotowania. Teksasowi groziła inwazja tylko dlatego, że zdecydował się przyłączyć do naszej Unii, zgodnie z uroczystą rezolucją Kongresu Stanów Zjednoczonych. Biorąc pod uwagę te okoliczności było naszym oczywistym obowiązkiem rozciągnąć naszą opiekę nad jego obywatelami i ziemią.

    Indeks dolny Urszula Wencel-Kalembkowa, Sławomir Kalembka, Wybrane teksty źródłowe do dziejów powszechnych 1789–1870, Toruń 1976, s. 84–85.
  • Alaska zakupiona od Rosji w 1867 r.: […] W imieniu Stanów Zjednoczonych negocjacje prowadził wspomniany William Seward, a w imieniu Rosji – baron Edward de Stoeckl. Traktat został podpisany w nocy z 29 na 30 marca 1867 r. w Waszyngtonie. Cena Alaski wyniosła 7,2 miliona dolarów. Krytycy (głównie ze wschodniego wybrzeża), którzy uważali zakup za pozbawiony sensu, określili nabytek mianem „ogrodu niedźwiedzi polarnych prezydenta Andrew Johnsona”. W tamtym czasie uważano Alaskę za teren o nikłej wartości – jeszcze nie znano jej bogactwa naturalnego w postaci pokładów ropy naftowej oraz złota. Izba Reprezentantów USA początkowo nie chciała ratyfikować traktatu, co opóźniło transakcję o rok. Ostatecznie jednak zatwierdzono umowę 14 lipca 1868 r. stosunkiem głosów 113 do 48.
    Oficjalne przekazanie Alaski Stanom Zjednoczonym odbyło się jednak na długo przed ratyfikacją traktatu przez Kongres, 18 października 1867 roku w Sitce. Okręty obu krajów oddały honorowe salwy, opuszczono flagę rosyjską i wzniesiono amerykańską. Co ciekawe, dla mieszkańców odczuwalna była zmiana daty – zastąpiono bowiem kalendarz juliański używany przez Rosjan na gregoriański, obowiązujący w USA. Modyfikacja daty odbyła się po piątku 6 października 1867 r. Następnego dnia był więc znowu piątek – 18 października 1867 roku. Z kalendarza zniknęło w sumie 12 dni.

    Indeks dolny Artykuł Jak handlowano Alaską, archive.org, dostęp 20.07.2021.
  • obszar Stanów Zjednoczonych pod koniec XIX w.: Traktat pokoju między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a królestwem Hiszpanii, Paryż, 10 XII 1898 r.

    Artykuł II
    Hiszpania ustępuje Stanom Zjednoczonym wyspę Porto Rico oraz inne wyspy znajdujące się obecnie pod suwerennością hiszpańską w Indiach Zachodnich, jak również wyspę Guam w Archipelagu Mariańskim lub inaczej Ladrones.

    Artykuł III
    Hiszpania ustępuje Stanom Zjednoczonym archipelag znany jako Wyspy Filipińskie i obejmujący wyspy położone wewnątrz następującej linii:
    (następuje oznaczenie wg szerokości i długości geograficznej) […].
  • granice Terytorium Idiańskiego: {image=nazwaobrazka}Indeks dolny Wikimedia Commons, domena publiczna

    Akt Kongresu Stanów Zjednoczonych o przesiedleniu Indian [Indian Removal Act] — Waszyngton, 28 maja 1830 r.

    Postanowiono, iż upoważnia się prezydenta Stanów Zjednoczonych, aby wyznaczył pewne ziemie położone na zachód od rzeki Missisipi dla przydzielenia ich tym plemionom lub narodom Indian, które dobrowolnie zapragną dokonać wymiany ziem ze Stanami Zjednoczonymi — ziem, na których obecnie teraz zamieszkują. Te nowe ziemie przeznaczone dla Indian znajdować się mają poza granicami stanów i już zorganizowanych terytoriów, a znajdować się będą na obszarach, gdzie wygasły już prawa własności Indian co do ich własności. Prezydent, jeżeli uzna to za potrzebne, podzieli te ziemie na odpowiednią liczbę okręgów. Okręgi te będą miały granice na rzekach lub górach, by łatwo można je było od siebie odróżnić.

    […] 5. Postanowiono, że po dokonaniu wymiany ziemi, jak zamierza się uczynić zgodnie z tym aktem, upoważnia się prezydenta do udzielenia pomocy i rady emigrującym Indianom, pomocy takiej, jaka będzie potrzebna i niezbędna dla przesiedlających się w obsadzeniu ich w kraju, do którego się przenoszą. Zobowiązuje się go także do udzielenia im takiej pomocy i ochrony, jaka będzie niezbędna i potrzebna do przeżycia pierwszego roku po osiedleniu się na nowych ziemiach.

    Indeks dolny Indianie Stanów Zjednoczonych. Antologia tekstów źródłowych, wstęp, wybór, tłumaczenie i opracowanie E. Nowicka, I. Rusinowa, Warszawa 1991, s. 136–138.
  • rezerwaty rdzennych mieszkańców w 1900 r.: Program konferencji ruchu Przyjaciół Indian, Nowy Jork, wrzesień 1884 r.

    Rezerwaty
    10. Staranna obserwacja prowadzi do wniosku, że przenoszenie Indian z rezerwatów, które długo zajmowali, do innych odległych rezerwatów, na inną glebę i w inny klimat kończy się zazwyczaj wielką nędzą i stratami ludzkimi. Takie przenosiny niszczą wszystkie owoce wynikające z nauki rzemiosła czy rolnictwa i zniechęcają Indian do przyszłych wysiłków przyjęcia zwyczajów cywilizacji. Przesiedlenia takie zazwyczaj czyniono nie dla jakichś racjonalnych względów, ale z podżegania przez chciwych białych ludzi, którzy pragną ziem posiadanych przez tych Indian, lub przez tych, którzy pragną uwolnić się od indiańskich pretensji. Dlatego gorąco protestujemy przeciwko takim przenosinom Indian w przyszłości, z wyjątkiem tych przypadków, gdy one będą usprawiedliwione przez pełne i wystarczające racje i nie będą czynnikiem pogarszającym ubóstwo Indian. Kiedy przeniesienie indiańskiego plemienia stanie się koniecznością, każdy Indianin należący do tego plemienia, który by posiadał własny dom, powinien mieć przywilej wzięcia z sobą wszystkich swoich zabudowań gospodarczych na nowe ziemie przed otwarciem tegoż rezerwatu dla białych osadników.

    11. Konferencja gorąco aprobuje bili senatu nr 1755 odnoszący się do dzielenia rezerwatu Sioux, który przeszedł w Senacie w trakcie ostatniej sesji. Składamy słowa uznania dla Senatora Dawesa za jego projekt ustawy […].

    12. Konferencja zwraca uwagę na fakt, że pomoc rządu federalnego dla Indian w formie racji żywnościowych, ubrań itd. w licznych przypadkach nie jest formą opieki, ale wypełnieniem zobowiązań zawartych w podpisanych traktatach i stanowi to zapłatę za ziemię scedowaną przez Indian na rzecz Stanów Zjednoczonych.

    W przypadkach, kiedy Indian pozbawiono środków do życia przez nagłe wyniszczenie zwierzyny, która była podstawą ich utrzymania, tak jak stało się to w przypadku wielu Indian w Montanie, powinni oni otrzymywać wystarczające racje żywnościowe do czasu, gdy znajdą środki własne do zaopatrzenia się.

    Indeks dolny Indianie Stanów Zjednoczonych. Antologia tekstów źródłowych, wstęp, wybór, tłumaczenie i opracowanie E. Nowicka, I. Rusinowa, Warszawa 1991, s. 225–219.
  • Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
    Polecenie 2

    Wymień najważniejsze metody aneksji terytorialnych USA od uzyskania przez nie niepodległości do końca XIX wieku.

    R1E8cQBQW27oH
    (Uzupełnij).
    Polecenie 3

    Przedstaw ewolucję stosunków politycznych USA z Meksykiem.

    RBJ5TcfdnUA98
    (Uzupełnij).