Mapa przedstawia zmiany terytorialne Niemiec i Austrii po pierwszej wojnie światowej. Moresnet obejmowało miasto Eupen w Belgii. Pod nim był Luksemburg. Jeszcze niżej znajdowało się Zagłębie Saary pomiędzy Niemcami a Francją. Alzacja i Lotaryngia leżały na terenie Francji przy granicy z Niemcami. Austria obejmowała Wiedeń. Polska obejmowała Warszawę, Kraków, Lublin, Lwów i Wilno. Prusy Wschodnie obejmowały współczesną Warmię i Mazury. okręg Kłajpedy znajdował się na wybrzeżu Litwy. Szlezwik był terenem pomiędzy Niemcami a Danią. Helgoland to wyspa na północny zachód od Niemiec. ZSRS rozciągało się na wschód od Estonii, Łotwy, Litwy, Polski i Rumunii. Gdańsk był wolnym miastem. Strefa nadreńska obejmowała tereny zachodniej granicy Niemiec z Kolonią. Włochy obejmowały miasta Genuę, Triest, Rzym, Neapol oraz wyspę Sycylię i Sardynię. Ponadto na mapie są kraje takie jak Czechosłowacja, Węgry, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Albania, Bułgaria, Grecja. Moresnet. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Belgii), Wersal, 28. VI 1919 r.
Niemcy uznają suwerenność Belgii na spornym obszarze Moresnet. Zrzekają się pruskiej części obszaru Moresnet na zachód od drogi Leodium–Akwizgran. Niemcy odstępują Belgii okręgi: Eupen i Malmedy.
_{Cyt. za: Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej, z. 59, opr. J. Dąbrowski, Kraków 1928, s. 18.} Luksemburg. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Luksemburga), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 40. [...] Niemcy uznają, iż W. Ks. Luksemburskie od 1 stocznia 1919 r. przestało należeć do niemieckiego związku celnego, zrzekają się wszelkich praw do eksploatacji dróg żelaznych, zgadzają się na uchylenie stanu neutralności Wielkiego Księstwa i z góry akceptują wszelkie układy międzynarodowe przez Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone, a dotyczące Wielkiego Księstwa.
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 108.} Zagłębie Saary. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Zagłębia Saary), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 45–50: Ustąpienie na rzecz Francji kopalń węgla, granice Zagłębia Saary, powiernictwo Ligi Narodów. Załączony do tego działu aneks obejmuje 3 działy:
I. Cesja kopalń i ich eksploatacja (§ 1–15)
II. Zarząd terytorium Zagłębia (§ 16–33)
III. Plebiscyt (§ 34–40). [...]
§ 34. Po upływie lat 15 od wejścia w życie niniejszego Traktatu ludność terytorium Zagłębia Saary będzie powołana do wypowiedzenia swej woli w sposób następujący:
Zarządzone będzie głosowanie gminami lub okręgami co do trzech alternatyw:
a) utrzymanie stanu, zaprowadzonego przez niniejszy Traktat i niniejszy aneks,
b) połączenie z Francją;
c) połączenie z Niemcami.
Prawo głosu będą miały, bez różnicy płci, wszystkie osoby, które w chwili głosowania posiadają powyżej lat 20 i zamieszkują na terytorium w dniu podpisania Traktatu.
Poza tym zasady, tryb i czas głosowania ustalone będą przez Radę Ligi Narodów, przy zabezpieczeniu wolności, tajemnicy i rzetelności głosowania.
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 108.} Alzacja i Lotaryngia. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Alzacji i Lotaryngii), Wersal, 28. VI 1919 r.
Wysokie układające się Strony, uznając obowiązek moralny naprawienia krzywdy wyrządzonej przez Niemcy w r. 1871, zarówno prawom Francji, jak i woli ludności Alzacji i Lotaryngii, którą oddzielono od ojczyzny mimo uroczystego, protestu ich przedstawicieli w Zgromadzeniu w Bordeaux, zgadzają się na następujące artykuły:
Art. 51. Terytoria, odstąpione Niemcom na podstawie preliminarzy pokoju, podpisanych w Wersalu 26 lutego 1871 r. i traktatu frankfurckiego z 10 maja 1871 r. przywraca się pod zwierzchnictwo francuskie od dnia zawieszenia broni z 11 listopada 1918 r.
Postanowienia traktatów, ustalających granicę sprzed r. 1871 odzyskują moc obowiązującą.
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 110.} Austria. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Austrii), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 80. Niemcy uznają i będą szanowały ściśle niezawisłość Austrii w granicach ustalonych przez traktat zawarty między państwem i Głównymi Mocarstwami Sprzymierzonymi. Niemcy uznają, że ta niezawisłość może być zmieniona jedynie za zgodą Rady Ligi Narodów.
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 110.} Polska. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Polski), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 87. Jak już uczyniły Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone, Niemcy uznają całkowitą niepodległość Polski i zrzekają się na jej korzyść wszelkich praw i tytułów do terytoriów położonych w granicach następujących: Morze Bałtyckie, wschodnia granica Niemiec, ustalona tak jak to podaje art. 27 część II (Granice Niemiec) niniejszego Traktatu [...]. Granice Polski, nie określone w niniejszym Traktacie, będą oznaczone później przez Główne Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone. [...]
Art. 88. W części Górnego Śląska położonej w granicach poniżej opisanych, mieszkańcy zostaną powołani do wypowiedzenia się przez głosowanie, czy życzą sobie przyłączenia do Niemiec, czy też do Polski [...]. [...]
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 110–112.} Prusy Wschodnie. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Prus Wschodnich), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 94. Na obszarze objętym południową granicą Prus Wschodnich oznaczoną w artykule 28 Części II (Granice Niemiec) niniejszego Traktatu [...] mieszkańcy będą powołani do oznaczenia w drodze głosowania państwa, do którego pragną być przyłączeni [...]. [...]
Art. 95. W przeciągu najdalej 15 dni od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu wojska i władze niemieckie ustąpią z obszaru wyżej opisanego, wstrzymując się aż do ukończenia tej ewakuacji od wszelkich rekwizycji w pieniądzach lub w naturze i od wszelkich zarządzeń, mogących narazić na szwank interesy materialne kraju.
Po upływie oznaczonego wyżej okresu obszar ten poddany będzie pod władzę komisji międzynarodowej [...]. [...]
Prawo głosu przysługiwać będzie każdej, bez różnicy płci osobie, która czyni zadość warunkom następującym:
a) ma lat 20 skończonych w dniu wejścia w życie niniejszego Traktatu,
b) urodziła się na obszarze podlegającym plebiscytowi albo posiada tam miejsce stałego zamieszkania lub zwykłego zamieszkiwania od daty, którą oznaczy komisja.
[...] Po zamknięciu głosowania Komisja zawiadomi Główne Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone o liczbie głosów w każdej gminie [...]. Po czym Główne Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone oznaczą na tej przestrzeni granicę między Prusami Wschodnimi a Polską. [...]
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 112–113.} Okręg Kłajpedy. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie okręgu Kłajpedy), Wersal, 28. VI 1919 r.
Niemcy zrzekają się ziem pomiędzy Bałtykiem, granicą Prus Wschodnich (biegnącą Niemnem) a dawną granicą rosyjsko-niemiecką.
_{Cyt. za: Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej, z. 59, opr. J. Dąbrowski, Kraków 1928, s. 19.} Szlezwik. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Szlezwiku), Wersal, 28. VI 1919 r.
Granica niemiecko-duńska zostanie określona zgodnie z pragnieniem ludności. Przeprowadzi się plebiscyt mieszkańców terytoriów b. państwa niemieckiego położonych na północ od linii następującej: południowy brzeg rzeki Schlen aż do linii na południe od Szlezwiku, rzeka Rheider Au aż do Hollingstedt włącznie, szosa Allasat du Husum (włącznie) i na południe od wysp Nordstrand, Sudfall i Suderoog.
_{Cyt. za: Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej, z. 59, opr. J. Dąbrowski, Kraków 1928, s. 19.} Helgoland. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Helgolandu), Wersal, 28. VI 1919 r.
Fortyfikacje, zakłady i porty wojskowe ulegną zniszczeniu pod kontrolą aliantów przez rząd niemiecki i na jego koszt. Niemcy nie będą mogły ich odbudowywać.
_{Cyt. za: Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej, z. 59, opr. J. Dąbrowski, Kraków 1928, s. 19.} ZSRS. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Rosji), Wersal, 28. VI 1919 r.
Niemcy uznają i uszanują bez zastrzeżeń niepodległość nienaruszalną wszystkich terytoriów, które wchodziły w skład dawnej Rosji. Niemcy zgadzają się na definitywne unieważnienie pokoju brzeskiego i wszelkich traktatów lub umów jakiejkolwiek natury, zawartych między Niemcami a rządem bolszewickim.
_{Cyt. za: Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej, z. 59, opr. J. Dąbrowski, Kraków 1928, s. 19.} Wolne Miasto Gdańsk. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie Wolnego Miasta Gdańska), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 100. Niemcy zrzekają się na rzecz Głównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzyszonych wszystkich praw i tytułów do terytorium, objętego przez następujące granice: od Morza Bałtyckiego na południe aż do punktu zetknięcia się głównych koryt żeglownych Nogatu i Wisły; granica Prus Wschodnich tak jak jest opisana w art. 28 część II (Granice Niemiec) niniejszego Traktatu; [...] Granice powyżej opisane oznaczone są na mapie niemieckiej w skali 1:100 000, dołączonej do niniejszego Traktatu pod nr 4. [...]
Art. 102. Główne Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone zobowiązują się utworzyć z miasta Gdańska wraz z terytorium oznaczonym w art. 100 wolne miasto. Będzie ono oddane pod opiekę Ligi Narodów.
Art. 103. Konstytucja Wolnego Miasta Gdańska opracowana zostanie w porozumieniu z Wysokim Komisarzem Ligi Narodów przez prawidłowo wyznaczonych przedstawicieli Wolnego Miasta. [...] Wysoki Komisarz orzekać będzie w pierwszej instancji we wszystkich sporach, które mogłyby wyniknąć między Polską a Wolnym Miastem [...].
Art. 104. Między Rządem Polskim a Wolnym Miastem Gdańskiem zawarta zostanie konwencja [...]; konwencja ta:
1. Włączy Wolne Miasto Gdańsk do obszaru objętego polską granicą celną i zapewni ustanowienie w porcie strefy wolnej;
2. Zapewni Polsce bez żadnych zastrzeżeń swobodne używanie i korzystanie z dróg wodnych, doków, basenów, nabrzeży i innych urządzeń na terytorium Wolnego Miasta, koniecznych dla wwozu i wywozu z Polski;
3. Zapewni Polsce nadzór i zarząd Wisły i całej sieci kolejowej w granicach Wolnego Miasta, z wyjątkiem tramwajów i innych kolei, służących głównie potrzebom Wolnego Miasta, jako też nadzór i zarząd komunikacji pocztowych, telegraficznych i telefonicznych między Polską i portem gdańskim; [...]
5. Zapewni, iż żadne różnice nie będą czynione w Wolnym Mieście Gdańsku na niekorzyść obywateli polskich i innych osób polskiego pochodzenia lub mówiących po polsku;
6. Zapewni prowadzenie spraw zagranicznych Wolnego Miasta Gdańska oraz ochronę jego obywateli za granicą przez Rząd Polski. [...]
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 114–116.} Strefa nadreńska. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie strefy nadreńskiej), Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 42. Zabrania się Niemcom utrzymywania lub budowy fortyfikacji tak na lewym brzegu Renu, jak i na brzegu prawym na zachód od linii wytkniętej o 50 kilometrów na wschód od tej rzeki.
Art. 43. W pasie, przez art. 42 przewidzianym, wzbronione są również: utrzymywanie lub gromadzenie sił zbrojnych bądź na stałe, bądź czasowo, a także wszelkie ćwiczenia wojskowe jakiegokolwiek rodzaju oraz zachowywanie wszelkich materialnych ułatwień mobilizacyjnych. [...]
Art. 180. Wszystkie urządzenia obronne, twierdze i fortyfikacje lądowe znajdujące się na terytorium niemieckim na zachód od linii, przeprowadzonej o pięćdziesiąt kilometrów na wschód od Renu, będą rozbrojone i zburzone. W ciągu dwu miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego Traktatu urządzenia obronne, twierdze i fortyfikacje znajdujące się na terytorium nie zajętym przez wojska sprzymierzone i stowarzyszone, będą musiały być rozbrojone i w drugim terminie czteromiesięcznym zburzone. [...]
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 108, 118.} Umiędzynarodowienie rzek. Fragment traktatu pokojowego (tzw. wersalskiego) z Niemcami (w sprawie umiędzynarodowienia rzek, Wersal, 28. VI 1919 r.
Art. 331. Zostają uznane za międzynarodowe:
Łaba, począwszy od ujścia Wełtawy i Wełtawa do Pragi;
Odra od ujścia Opawy,
Niemen Russstrom–Memel–Niemen od Grodna;
Dunaj od Ulmu,
oraz każda spławna część tych sieci rzecznych, która daje więcej niż jednemu państwu naturalny dostęp do morza z przeładowaniem lub bez przeładowania ze statku na statek, a także kanały boczne i łącznikowe, które będą przeprowadzone bądź w celu zdwojenia lub ulepszenia z natury spławnych części powyższych sieci rzecznych bądź w celu połączenia dwóch z natury spławnych części tej samej rzeki.
To samo stosować się będzie do drogi wodnej Ren–Dunaj w razie, jeżeli ta droga będzie zbudowana w warunkach przewidzianych w art. 353.
Art. 332. Na drogach, uznanych w artykule poprzednim za międzynarodowe, obywatele, rzeczy i bandery wszystkich Mocarstw będą traktowane na podstawie zupełnej równości, tak aby nie czyniono żadnych różnic na niekorzyść obywateli, rzeczy i bander któregokolwiek z tych Mocarstw, pomiędzy nimi a obywatelami, rzeczami i banderami samego państwa nadbrzeżnego lub państwa, którego obywatelu, rzeczy i bandery korzystają z największego uprzywilejowania. [...]
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 121–122.} Włochy. Fragmenty traktatu pokojowego z Austrią (w sprawie Włoch), Saint-Germain-en-Laye, 10 IX 1919 r.
Art. 36. Austria – o ile to jej dotyczy – zrzeka się na korzyść Włoch wszystkich praw i tytułów do terytorium dawnej monarchii austro-węgierskiej, położonych poza tymi granicami Austrii, jakie zostały ustalone w artykule 27 2’ Części II (Granice Austrii) i znajdujących się pomiędzy tą granicą, a dawną austro-węgierską granicą z Włochami, Morzem Adriatyckim oraz wschodnią granicą Włoch, która będzie później ustalona.
Austria zrzeka się również, w tym co jej dotyczy, na korzyść Włoch wszystkich praw i tytułów do innych terytoriów dawnej monarchii austro-węgierskiej, uznanych za część składową Włoch, przez każdy Traktat, zawarty dla uregulowania obecnych spraw.
Komisja złożona z pięciu członków, z których jednego zamianują Włochy, trzech – inne Główne Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone oraz jednego – Austria, będzie utworzona w ciągu piętnastu dni po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu, w celu oznaczenia na miejscu linii granicznej między Włochami i Austrią.
_{Cyt. za: S. Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego, t. 1, Poznań 1989, s. 139.} Zmiana granic. Fragmenty traktatu pokojowego z Austrią (w sprawie zmiany granic), Saint-Germain-en-Laye, 10 IX 1919 r.
[...] Art. 89. Austria oświadcza, że już obecnie uznaje i zgadza się na takie granice Bułgarii, Gracji, Węgier, Polski, Rumunii, Państwa serbsko-chorwacko-słoweńskiego, oraz Państwa czesko-słowackiego, jakie ustalą główne Mocarstwa sprzymierzone.
_{Cyt. za: Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej, z. 59, opr. J. Dąbrowski, Kraków 1928, s. 19.}