Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Zapoznaj się z mapą, a następnie wykonaj polecenia.

RtcDm4ztlDLM41
Mapa przedstawia Europę w pierwszej połowie 18 wieku. Na mapie oznaczono posiadłości Habsburgów, które obejmowały Śląsk, Królestwo Czeskie, Austrię, Księstwo Siedmiogrodu, Królestwo Węgierskie, tereny dzisiejszej Belgii, państwo Luksemburg oraz Wielkie Księstwo Toskanii. Na mapie widnieje także Księstwo Lotaryngii, leżące za wschodnią granicą Królestwa Francji. Królestwo Pruskie obejmowało tereny wybrzeża Bałtyckiego z miastami Królewiec, Elbląg, Malbork oraz Brandenburgię z Berlinem. Granice Cesarstwa wyznaczał obszar na wschód od Gdańska, od wybrzeża Morza Bałtyckiego na południe, docierając do wybrzeża Morza Adriatyckiego. Tam, omijając Republikę Wenecką z Wenecją, granica Cesarstwa wiodła w górę, na północ Europy, aż do wybrzeża Morza Północnego. W skład Cesarstwa wchodziło Księstwo Meklemburgii, Elektorat Brandenburgii, Elektorat Saksonii, Śląsk, Królestwo Czeskie, Austria, Elektorat Palatynatu oraz tereny współczesnych Niemiec. Posiadłości Habsburgów. Tereny, którymi władała dynastia Habsburgów. W 1713 r. cesarz Karol VI wobec braku męskich potomków ogłosił dekret – tzw. sankcję pragmatyczną. Według jej postanowień posiadłości Habsburgów będą niepodzielne, a w przypadku wygaśnięcia linii męskiej, wszystkie kraje mogą być dziedziczone przez kobietę (najbliższa krewną ostatniego z rodu). Edykt wszedł w życie po śmierci Karola VI, w 1740 r. Ostatnią przedstawicielką rodu była córka cesarza i księżniczki Elżbiety von Braunschweig-Wolfenbeutel Maria Teresa (1717-1780), późniejsza władczyni Austrii, Czech i Węgier. Ona i jej mąż Franciszek I Lotaryński stali się założycielami nowej Dynastii Habsbursko-Lotaryńskiej. Księstwo Lotaryngii. Sytuacja imperium habsburskiego pod koniec lat 30. według relacji króla pruskiego Fryderyka II
Cesarz Karol VI zawarł dopiero co pokój w Belgradzie z Turkami, za pośrednictwem ministra francuskiego w Konstantynopolu Villeneuve’a, w którym odstępował cesarstwu otomańskiemu królestwo serbskie, część Mołdawii i ważne miasto Belgrad. Ostatnie lata panowania Karola VI były tak nieszczęśliwe, że ujrzał się ograbionym z królestwa Neapolu, Sycylii i części Lombardii przez Francuzów, Hiszpanów i Sardyńczyków. Co więcej, w pokoju 1737 r. odstąpił Francji księstwo lotaryńskie, od niepamiętnych czasów będące w posiadaniu domu książęcego jego zięcia. W traktacie tym cesarz dawał Francji prowincje, Francja zaś czcze gwarancje, z wyjątkiem Toscany, którą należało traktować jako posiadłość daną z łaski. Francja zagwarantowała cesarzowi prawo domowe ogłoszone w sprawie następstwa tronu, a tak znane w Europie pod nazwą Sankcji Pragmatycznej. Prawo to zapewnić miało jego córce [Marii Teresie] niepodzielność dziedzictwa.
Niewątpliwie wydaje się dziwnym, że schyłek rządów Karola VI był tak mizerny w porównaniu z blaskiem, jaki opromieniał jego początki. Przyczyną niepowodzenia tego władcy było nie co innego, jak strata księcia Eugeniusza Sabaudzkiego: po śmierci tego wielkiego męża nikt nie zdołał go zastąpić. Państwu zabrakło nerwu żywotnego, popadło ono w ospałość i rozkład.
Po zawarciu pokoju belgradzkiego armia austriacka znajdowała się w stanie straszliwego upadku […]. Nadto finanse państwa pogrążone były w największym nieładzie […]. Mimo to państwo austriackie przy swych usterkach i ukrytych słabościach zaliczało się jeszcze w r. 1740 do rzędu najgroźniejszych potęg Europy; brano pod uwagę jego zasoby i to, że tęgi umysł może wszystko zmienić na lepsze: tymczasem zaś duma starczyła mu za siłę, a miniona chwała pokrywała aktualne położenie.

Źródło: Historia nowożytna 1648–1789. Materiały źródłowe do historii powszechnej epoki feudalnej, oprac. K. Piwarski, Warszawa 1954, s. 143–144. Królestwo Pruskie. Król pruski Fryderyk II na temat rozpoczęcia wojny z Austrią w 1740 r.
Sytuacja dworu wiedeńskiego po śmierci cesarza [Karola VI] była niezmiernie trudna. Finanse były w rozkładzie, armia zrujnowana, zniechęcona niepowodzeniami wojny tureckiej, rząd w rozterce; przy tym wszystkim postawiona na czele rządu młoda księżniczka [Maria Teresa] bez doświadczenia, która miała bronić sukcesji spornej — z czego wynikało, że ów rząd nie wydawał się groźnym. Było zresztą rzeczą niemożliwą, aby królowi [pruskiemu] zabrakło sojuszników. Rywalizacja, jaka istniała między Francją i Anglią, zapewniała nieuchronnie królowi pomoc jednego z tych państw; co więcej, interesy wszystkich pretendentów do sukcesji austriackiej winny były łączyć ich z interesami Prus. Król [pruski] mógł rozporządzać głosem przy elekcji cesarza; co do swoich pretensji do księstwa Berg [nad Renem] mógł się porozumieć bądź z Francją, bądź z Austrią; w końcu zaś wojna, jaką mógł podjąć na terenie Śląska, stanowiła jedyne rozwinięcie ofensywy w warunkach korzystnych dla państwa, biorąc pod uwagę, że działania ofensywne były podejmowane od strony granic, a rzeka Odra stanowiła zawsze pewną linię komunikacyjną.
Ostatecznie skłoniła króla do podjęcia tego przedsięwzięcia śmierć cesarzowej Rosji Anny, która nastąpiła rychło po zgonie cesarza [Karola VI]. W następstwie jej śmierci korona przypadła młodemu Iwanowi, wielkiemu księciu rosyjskiemu, synowi księżniczki meklemburskiej i księcia Antoniego Ulryka z Brunświku, szwagra króla [pruskiego]. Pozory wskazywały na to, że w czasie małoletniości młodego cesarza Rosja będzie więcej zajęta utrzymaniem spokoju u siebie niż sprawą podtrzymania Sankcji Pragmatycznej, na tle której to sprawy musiało dojść do zamieszek w Niemczech. Dodać do tego należy, iż armia [pruska] była zupełnie gotowa do działania, posiadano konieczne po temu środki […] wszystko to było powodem wojny, którą król [pruski] wypowiedział Marii Teresie austriackiej, królowej Węgier i Czech.

Źródło: Historia nowożytna 1648–1789. Materiały źródłowe do historii powszechnej epoki feudalnej, oprac. K. Piwarski, Warszawa 1954, s. 136–137. Śląsk. Król pruski Fryderyk II na temat zdobycia Śląska przez Prusy w 1745 r.
Tak zakończyła się druga wojna [o Śląsk], która trwała w sumie 16 miesięcy; prowadzona była ta wojna z obu stron z niezwykłą zaciętością; Sasi odkryli w niej całą swą nienawiść do Prus i zawiść z powodu zwiększenia się tej sąsiadującej potęgi; w wojnie tej Austriacy walczyli o cesarstwo i o wpływy na sprawy Rzeszy, obawiając się wzrostu wpływu Rosji na te sprawy; Prusy wystawione były wówczas na wielkie niebezpieczeństwa, które zdołały przezwyciężyć dzięki dyscyplinie i waleczności swych wojsk. […] Oceniając tedy sprawy podług ich istotnych wartości należy stwierdzić, iż z pewnych względów wojna ta spowodowała bezużyteczny rozlew krwi, a łańcuch zwycięstw posłużył jedynie Prusom do utwierdzenia się w posiadaniu Śląska.
Źródło: Historia nowożytna 1648–1789. Materiały źródłowe do historii powszechnej epoki feudalnej, oprac. K. Piwarski, Warszawa 1954, s. 148–149.

Odwrócenie przymierzy przed wojną siedmioletnią (1756–1763)
Ponieważ króla pruskiego uważać należy za najgorszego i najniebezpieczniejszego wroga, a strata Śląska nie da się przeboleć, przeto też należy czynić ciągłe i największe starania w kierunku osłabienia tego króla oraz odzyskania Śląska.
Ponieważ współdziałanie państw morskich jest bardzo wątpliwym, a gdyby nawet istniała dobra wola po temu, to jednak zabrakłoby sił i środków do wykonania: ponieważ zatem do osiągnięcia wielkiego celu nie pozostaje inna droga, prócz porozumienia z Francją: ponieważ porozumienia tego nigdy się spodziewać nie można, jak również koronie tej nie można ufać, chyba że skłoniłyby ją ku temu istotne i dostateczne dla niej korzyści — przeto wielkiemu złu przeciwstawić należy wspaniałomyślną decyzję i zdobyć Francję przez poświęcenie jakiejś prowincji we Włoszech lub Niderlandach.

Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 41, Europa w wieku oświecenia (1715–1789), oprac. J. Feldman, Kraków 1924, s. 7.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2
RYa4HgCeqGmBi
Łączenie par. Wskaż, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które — fałszywe.. Między początkiem wieku XVIII a jego połową nastąpił spadek znaczenia Austrii na arenie międzynarodowej.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Dokument zwany sankcją pragmatyczną miał gwarantować przejęcie tronu austriackiego żeńskim potomkom Karola VI.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Król pruski Fryderyk II, rozpoczynając wojnę z Austrią, był przekonany o braku prawomocności sankcji pragmatycznej.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tzw. wojny śląskie to seria konfliktów między Prusami i Austrią o Śląsk, który znajdował się wówczas poza wpływami obu tych mocarstw.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Porozumienie austriacko-francuskie było trudne do wyobrażenia ze względu na historię konfliktów między obu krajami.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
1
Polecenie 3
R4Lt9WJ7rrEn1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Bryan Rutherford, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

W Europie ok. 1750 r. terytorium zdobyte przez Prusy w wojnach z Austrią to Śląsk.

RLDH3xV7z5Vou
Wyjaśnij, w jaki sposób ta zdobycz terytorialna mogła mieć wpływ na sytuację międzynarodową Rzeczypospolitej w tym okresie i jej relacje z sąsiadami. Swoją odpowiedź uzasadnij. (Uzupełnij).