Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Mapa myśli

Polecenie 1

Stwórz mapę myśli obrazującą skutki kolonializmu i dekolonizacji. Podziel je na te, które dotyczą kolonizacji, dekolonizacji oraz obu z nich.

RJfZtcDBayAUU
(Uzupełnij).
1
Rjur61Mn33GgZ
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Skutki kolonializmu i dekolonizacji
      • Elementy należące do kategorii Skutki kolonializmu i dekolonizacji
    • Nazwa kategorii: Kolonizacja
        • Elementy należące do kategorii Kolonizacja
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
        • Koniec elementów należących do kategorii Kolonizacja
    • Nazwa kategorii: Dekolonizacja
        • Elementy należące do kategorii Dekolonizacja
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
        • Koniec elementów należących do kategorii Dekolonizacja
    • Nazwa kategorii: Kolonizacja i dekolonizacja
        • Elementy należące do kategorii Kolonizacja i dekolonizacja
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
      • Nazwa kategorii:
        • Koniec elementów należących do kategorii Kolonizacja i dekolonizacja
      Koniec elementów należących do kategorii Skutki kolonializmu i dekolonizacji

    • Skutki kolonializmu i dekolonizacji
      • Kolonizacja
      • Dekolonizacja
      • Kolonizacja i dekolonizacja

Wpływ kolonializmu i dekolonizacji na podział polityczny świata

1

Kolonizacja

  • Podzielenie i podporządkowanie dużych obszarów Ameryki, Afryki i Azji przez kilka krajów europejskich.

Dekolonizacja

  • Wzrost liczby niepodległych państw na mapie politycznej.

  • Obecny przebieg wielu granic państw (np. afrykańskich) jest taki sam jak ten w połowie XX w., ustalony przez kraje‑metropolie.

RjuVghT6wb6nU
Mapa przedstawia kolonie w Afryce. Kolonie brytyjskie to Sierra Leone, Ghana, Nigeria, północna część Libii, Egipt, Sudan, Sudan Południowy, Somalia, Kenia, Uganda, Tanzania, Zambia, Malawi, Zimbabwe, Namibia, Botswana, Republika Południowej Afryki, Lesotho, Suazi. Kolonie francuskie: Algieria, południowa część Libii, Mauretania, Senegal, Gwinea, Wybrzeże Kości Słoniowej, Benin, Togo, Burkina Faso, Mali, Niger, Czad, Kamerun, Gabon, Kongo, Republika Środkowoafrykańska, Dżibuti, Madagaskar, Komory. Posiadłości hiszpańskie to Sahara Zachodnia. Posiadłości portugalskie to Angola, Mozambik, Gambia, Gwinea Bissau. Posiadłości belgijskie - Demokratyczna Republika Konga.
Obszary kolonialne w Afryce w połowie XX w. (mapa z lewej) oraz obecny podział polityczny Afryki (mapa z prawej)
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wpływ dekolonizacji na występowanie konfliktów zbrojnych

  • Przebieg granic wyznaczonych przez kolonizatorów był sztuczny (nie uwzględniał warunków przyrodniczych, kulturowych, etnicznych i gospodarczych). Często zdarzało się, że linia graniczna rozdzielała obszar występowania jednego plemiona lub też w obrębie jednego państwa znalazły się wrogo nastawione do siebie plemiona.

  • W związku z tym na obszarach dawnych kolonii (zwłaszcza w Afryce) wybuchały konflikty. Przykładem jednego z najkrwawszych był konflikt w środkowej Afryce między plemionami Tutsi i Hutu. Jego obszar obejmował m.in. Rwandę, Burundi i Kongo. Konsekwencją tego konfliktu było m.in. ludobójstwo i uchodźstwo. Więcej o tym konflikcie przeczytasz w materiale powtórzeniowym dotyczącym konfliktów zbrojnych na świecieD1BfEkbMOkonfliktów zbrojnych na świecie.

  • Nowo powstałe państwa zaczęły borykać się z problemami gospodarczymi, biedą, niskim poziomem infrastruktury. Sytuację komplikuje także wpływ polityczny krajów wysoko rozwiniętych na byłe kolonie oraz czerpanie przez nie korzyści ekonomicznych (neokolonializm). Kraje te często są wzajemnymi partnerami handlowymi.

  • Konflikty zbrojne wystąpiły także bezpośrednio w trakcie odzyskiwania niepodległości (np. w Wietnamie).

Wpływ kolonializmu i dekolonizacji na zróżnicowanie struktur ludnościowych i kultur

1

Kolonizacja

  • Eksterminacja rdzennej ludności w wyniku krwawych walk z Europejczykami, a wraz z tym niszczenie rdzennej kultury i napływ kultury europejskiej (w tym np. narzucenie pisanej formy języka i wzorców kulturowych) do dawnych kolonii.

  • Niewolnictwo, handel ludźmi.

  • Metysaż, czyli powstanie pośrednich odmian człowieka (np. Mulatów i Metysów) w wyniku mieszania się ludności rdzennej z białymi ludźmi.

  • Językiem urzędowym (czasem jednym z kilku) w wielu dawnych koloniach (zwłaszcza w Afryce i Ameryce Łacińskiej) jest język dawnego kolonizatora. Ułatwia on administrację w państwach oraz podjęcie pracy i nauki w dawnych krajach‑metropoliach. Na północy Afryki duży wpływ wywarły podboje arabskie.

  • W wielu dawnych koloniach dominuje religia i wyznanie kolonizatorów (np. katolicyzm czy protestantyzm). Przyczyniła się do tego działalność misyjna. Wywarła ona także wpływ na tamtejszą kulturę, np. w zakresie obrzędów, świątyń czy sposobu życia.

Dekolonizacja

  • Utrwalenie zróżnicowania etnicznego, religijnego, językowego i kulturowego ludności. Więcej na ten temat przeczytasz w temacie powtórzeniowym dotyczącym struktur ludnościD7aolBCo3struktur ludności.

R2S7OYli4KeXd
Obszary kolonialne w połowie XX w.
Obszary kolonialne w połowie XX w.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RkccrjL346RRK
Na mapie świata zaznaczono języki w poszczególnych krajach. Powszechnie używany w Wielkiej Brytanii, jej terytoriach zależnych oraz w wielu byłych koloniach i dominiach, m.in. Stanach Zjednoczonych, Irlandii, Kanadzie, RPA, Australii i Nowej Zelandii. Język hiszpański: popularny w Ameryce Południowej, Ameryce Północnej, Europie i zachodniej Afryce. Portugalski: Portugalia, Brazylia, Angola, Mozambik. Francuski: Afryka Zachodnia, Centralna. Niemiecki: Niemcy, Austria. Arabski: północna Afryka, Półwysep Arabski. W wymienionych krajach dominuje jeden język. Kraje, w których jest więcej niż jeden język to między innymi: Indie - w tym angielski, Kanada - angielski i francuski, Sudan - angielski i arabski, Czad - francuski i arabski.
Języki urzędowe na świecie w 2020 roku
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RvGNDaGxfSjAo
Dominujące religie na świecie w 2020 roku
Dominujące religie na świecie w 2020 roku
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wpływ kolonializmu i dekolonizacji na podział polityczny świata

1

Kolonializm

  • Migracje Europejczyków do dawnych kolonii, przymusowe migracje osób pochodzących z byłych kolonii do państw wysoko rozwiniętych oraz przymusowe migracje afrykańskiej ludności czarnoskórej do Ameryki Łacińskiej.

  • Migracje prowadziły także do przenoszenia chorób (ospa, odra, grypa, dżuma, cholera czy żółta febra przyczyniły się do zdziesiątkowania Indian).

Dekolonizacja

  • W wyniku niskiego poziomu rozwoju gospodarczego, niestabilnej sytuacji politycznej i konfliktów zbrojnych wielu mieszkańców dawnych kolonii wyemigrowało do państw będących niegdyś metropoliami. Wpłynęło to na zwiększenie się odsetka osób młodych (imigrantów) w krajach‑metropoliach. Migracje doprowadziły do zróżnicowania etnicznego, językowego, religijnego czy kulturowego zarówno w dawnych koloniach, jak i w dawnych metropoliach.

Dawne kolonie

Dawne metropolie

Kolonizacja

  • rozwój rolnictwa, usług, przemysłu wydobywczego, infrastruktury (np. linii kolejowych, zbiorników sztucznych),

  • rozwój handlu międzynarodowego i wzrost poziomu życia,

  • rabunkowa eksploatacja zasobów naturalnych.

  • dochody pochodzące z pracy ludności w dawnej kolonii,

  • import płodów rolnych (w tym przypraw) i surowców mineralnych z dawnych kolonii,

  • powstanie chłonnego rynku zbytu w dawnych koloniach.

Dekolonizacja

  • odzyskanie dostępu do własnych zasobów naturalnych,

  • kryzys gospodarczy wywołany zaprzestaniem korzystania ze środków finansowych metropolii oraz brakiem umiejętności zarządzania państwem.

  • tania siła robocza pochodząca z dawnych kolonii,

  • rozwój turystyki w dawnych koloniach (utrzymywanie związków gospodarczych, znajomość języka).

Wpływ kolonializmu i dekolonizacji na dysproporcje w rozwoju państw

1

  • Wiele byłych kolonii odznacza się znacznie niższym poziomem rozwoju gospodarczego niż ich dawne metropolie, co wiąże się ze znaczą eksploatacją zasobów tych państw. Ich przykładami jest wiele krajów afrykańskich.

  • Niektóre dawne kolonie odznaczają się wysokim poziomem rozwoju gospodarczego, na co wpłynęła polityka byłego kolonizatora polegająca na tworzeniu inwestycji i transferu technologii. Przykładami takich wysoko rozwiniętych krajów, które były niegdyś skolonizowane, są USA, Kanada i Australia.

1,1
RphvJbGmJPhOz
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:Miasto: AustraliaHDI: 0.9442. zestaw danych:Miasto: Wielka BrytaniaHDI: 0.9323. zestaw danych:Miasto: USAHDI: 0.9264. zestaw danych:Miasto: RPAHDI: 0.7095. zestaw danych:Miasto: IndieHDI: 0.6456. zestaw danych:Miasto: TanzaniaHDI: 0.5297. zestaw danych:Miasto: SudanHDI: 0.510

  • miasto : Australia

    hdi : 0.944

  • miasto : Wielka Brytania

    hdi : 0.932

  • miasto : USA

    hdi : 0.926

  • miasto : RPA

    hdi : 0.709

  • miasto : Indie

    hdi : 0.645

  • miasto : Tanzania

    hdi : 0.529

  • miasto : Sudan

    hdi : 0.510

HDI w Wielkiej Brytanii i jej wybranych dawnych kolonii w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: http://hdr.undp.org/en/data, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1EwWuhvU7x3w
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:Miasto: FrancjaHDI: 0.9012. zestaw danych:Miasto: AlgieriaHDI: 0.7483. zestaw danych:Miasto: KongoHDI: 0.5744. zestaw danych:Miasto: MaliHDI: 0.4345. zestaw danych:Miasto: NigerHDI: 0.394

  • miasto : Francja

    hdi : 0.901

  • miasto : Algieria

    hdi : 0.748

  • miasto : Kongo

    hdi : 0.574

  • miasto : Mali

    hdi : 0.434

  • miasto : Niger

    hdi : 0.394

HDI we Francji i jej wybranych dawnych kolonii w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: http://hdr.undp.org/en/data, licencja: CC BY-SA 3.0.
R10R8WvyOaQE8
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:Miasto: PortugaliaHDI: 0.8642. zestaw danych:Miasto: BrazyliaHDI: 0.7653. zestaw danych:Miasto: AngolaHDI: 0.5814. zestaw danych:Miasto: Gwinea-BissauHDI: 0.4805. zestaw danych:Miasto: MozambikHDI: 0.456

  • miasto : Portugalia

    hdi : 0.864

  • miasto : Brazylia

    hdi : 0.765

  • miasto : Angola

    hdi : 0.581

  • miasto : Gwinea-Bissau

    hdi : 0.480

  • miasto : Mozambik

    hdi : 0.456

HDI w Portugalii i jej wybranych dawnych kolonii w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: http://hdr.undp.org/en/data, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1SYGDPG7gQJg
Wykres kolumnowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:Miasto: HiszpaniaHDI: 0.9042. zestaw danych:Miasto: ArgentynaHDI: 0.8453. zestaw danych:Miasto: PeruHDI: 0.7774. zestaw danych:Miasto: BoliwiaHDI: 0.7185. zestaw danych:Miasto: Gwinea RównikowaHDI: 0.592

  • miasto : Hiszpania

    hdi : 0.904

  • miasto : Argentyna

    hdi : 0.845

  • miasto : Peru

    hdi : 0.777

  • miasto : Boliwia

    hdi : 0.718

  • miasto : Gwinea Równikowa

    hdi : 0.592

HDI w Hiszpanii i jej wybranych dawnych kolonii w 2020 r.
Źródło: dostępny w internecie: http://hdr.undp.org/en/data, licencja: CC BY-SA 3.0.
Głośność lektora
Głośność muzyki
Przeczytaj
Sprawdź się