Mapa pojęć przedstawia wodorotlenki - właściwości i zastosowanie. WODOROTLENKI. DEFINICJA. Pod definicją jest napis: ${\mathrm{M}}^{\mathrm{n}+}$ - kation metalu. $[\mathbf{O}\mathbf{H}{]}^{-}$ - anion wodorotlenowy. Ilustracja przedstawia uporządkowaną strukturę zbudowaną z dużych czerwonych kulek połączonych z mniejszymi szarymi kulkami. Rząd takich kulek zazębia się z rzędem kulek skierowanych w przeciwną stronę. Pomiędzy czerwono-szarymi kulkami występują małe fioletowe kulki. Pojedyncza cząsteczka składa się z jednej dużej czerwonej kulki połączonej z mniejsza szarą. Z boku łączy się z nimi fioletowa mała kulka. Podpis pod ilustracją: Wodorotlenki to związki chemiczne o stałym stanie skupienia, zbudowane z kationów metalu i anionów wodorotlenkowych. Wyróżniono trzy grupy wodorotlenków o wzorach MOH, $\mathrm{M}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$ oraz $\mathrm{M}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_3$. Grupa pierwsza o wzorze MOH. Przykłady: 1. WODOROTLENEK SODU NaOH. Wartościowość metalu: +I. Budowa: na jeden kation sodu przypada jeden anion wodorotlenkowy. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. NaOH jest białą substancją stałą. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Podczas rozpuszczania wodorotlenku sodu w wodzie zachodzi reakcja egzoenergetyczna - wydziela się energia w postaci ciepła. Ma właściwości higroskopijne. Na zdjęciu na szkiełku zegarkowym znajdują się owalne, białe kulki. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek sodu ma właściwości żrące. 2. WODOROTLENEK POTASU KOH. Wartościowość metalu: +I. Budowa: na jeden kation potasu przypada jeden anion wodorotlenkowy. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. KOH jest białą substancją stałą. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Podczas rozpuszczania wydziela się energia w postaci ciepła. Ma właściwości higroskopijne. Na zdjęciu na szkiełku zegarkowym znajdują się owalne, białe kulki. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek potasu ma właściwości żrące. 3. WODOROTLENEK LITU LiOH. Wartościowość metalu: +I. Budowa: na jeden kation litu przypada jeden anion wodorotlenkowy. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. NaOH jest białą substancją stałą. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Podczas rozpuszczania wodorotlenku sodu w wodzie zachodzi reakcja egzoenergetyczna - wydziela się energia w postaci ciepła. Ma właściwości higroskopijne. Ilustracja przedstawia uporządkowaną strukturę zbudowaną z dużych czerwonych kulek połączonych z mniejszymi szarymi kulkami. Rząd takich kulek zazębia się z rzędem kulek skierowanych w przeciwną stronę. Pomiędzy czerwono-szarymi kulkami występują małe fioletowe kulki. Pojedyncza cząsteczka składa się z jednej dużej czerwonej kulki połączonej z mniejsza szarą. Z boku łączy się z nimi fioletowa mała kulka. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek sodu ma właściwości żrące. 4. WODOROTLENEK SREBRA(I) AgOH. Wartościowość metalu: +I. Budowa: na jeden kation srebra przypada jeden anion wodorotlenkowy. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. AgOH jest blado-brązowym ciałem stałym, nietrwałym (łatwo przechodzi w tlenek srebra(I)). Zdjęcie przedstawia pewną ilość czarnych granulek. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek potasu wykazuje właściwości amfoteryczne. Druga grupa wodorotlenków: o wzorze $\mathrm{M}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$. Przykłady: 1. WODOROTLENEK MIEDZI(II) $\mathrm{C}\mathrm{u}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$. Wartościowość metalu: +II. Budowa: na jeden kation miedzi(II) przypadają dwa aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek miedzi(II) jest niebieskozieloną substancją stałą nierozpuszczalną w wodzie. Na zdjęciu stoi szklana, brązowa, zakręcona butelka z wodorotlenkiem miedzi. Przed butelką na szkiełku zegarkowym jest pewna ilość jasnoniebieskiego proszku. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek miedzi(II) jest lekko amfoteryczny i rozpuszcza się nieznacznie w bardzo stężonych alkaliach. 2. WODOROTLENEK ŻELAZA(II) $\mathrm{F}\mathrm{e}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$. Wartościowość metalu: +II. Budowa: na jeden kation żelaza(II) przypadają dwa aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek żelaza(II) jest białą substancją stałą, bardzo szybko utleniającą się po zetknięciu z powietrzem. Podczas utleniania przybiera jasnozieloną barwę. Zdjęcie przedstawia zamkniętą probówkę z ciemnobrązowym proszkiem. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek żelaza(II) ma właściwości amfoteryczne. 3. WODOROTLENEK MAGNEZU $\mathrm{M}\mathrm{g}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$. Wartościowość metalu: +II. Budowa: na jeden kation magnezu przypadają dwa aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek magnezu(II) w temperaturze pokojowej jest drobnokrystaliczną, białą substancją stałą, praktycznie nierozpuszczalną w wodzie. Zdjęcie przedstawia zamkniętą probówkę z białym proszkiem. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Jest drażniący, ale nie jest żrący. WODOROTLENEK WAPNIA $\mathrm{C}\mathrm{a}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$. Wartościowość metalu: +II. Budowa: na jeden kation wapnia przypadają dwa aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek wapnia jest białą substancją stałą trudno rozpuszczalną w wodzie. Rozpuszczanie wodorotlenku wapnia w wodzie powoduje wydzielanie się energii w postaci ciepła (reakcja egzoenergetyczna). Na zdjęciu na szkiełku zegarkowym jest pewna ilość białego proszku. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek wapnia jest żrący. WODOROTLENEK CYNKU $\mathrm{Z}\mathrm{n}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_2$. Wartościowość metalu: +II. Budowa: na jeden kation cynku przypadają dwa aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek cynku jest białą substancją stałą nierozpuszczalną w wodzie. Na zdjęciu w zamkniętej probówce jest biały proszek. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek cynku należy do grupy wodorotlenków amfoterycznych. Trzecia grupa wodorotlenków: o wzorze $\mathrm{M}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_3$. Przykłady: 1. WODOROTLENEK GLINU $\mathrm{A}\mathrm{l}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_3$. Wartościowość metalu: +III. Budowa: na jeden kation glinu przypadają trzy aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek glinu to białe ciało stałe. Praktycznie nie rozpuszcza się w etanolu, ale rozpuszcza się w kwasach i zasadach. Na zdjęciu w probówce znajduje się białe ciało stałe, przypomina proszek. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek glinu wykazuje właściwości amfoteryczne (reaguje zarówno z kwasami, jak i zasadami). 2. WODOROTLENEK CHROMU(III) $\mathrm{Cr}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_3$. Wartościowość metalu: +III. Budowa: na jeden kation chromu przypadają trzy aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek chromu(III) jest galaretowatym, zielonym, nieorganicznym związkiem chemicznym o nieokreślonej strukturze i niskiej rozpuszczalności. Zdjęcie przedstawia probówkę z szarym roztworem. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek chromu(III) wykazuje właściwości amfoteryczne. 3. WODOROTLENEK ŻELAZA(III) $\mathrm{F}\mathrm{e}(\mathrm{O}\mathrm{H}{)}_3$. Wartościowość metalu: +III. Budowa: na jeden kation żelaza(III) przypadają trzy aniony wodorotlenkowe. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE. Wodorotlenek żelaza(III) to czerwono-brunatne ciało stałe, nierozpuszczalne w wodzie i alkoholu. Na zdjęciu w probówce oraz na łyżeczce jest ciemnopomarańczowy proszek. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE. Wodorotlenek żelaza(III) roztwarza się w kwasach. Dodatkowo na ilustracji interaktywnej jest zdjęcie z czterema probówkami, w których znajdują się osady wodorotlenków metali - żelaza(III) - w probówce jest roztwór o brązowej barwie z brązowym osadem, miedzi(II) - w probówce jest roztwór o jasnoniebieskiej barwie z jasnoniebieskim osadem, kobaltu(II) - w probówce jest roztwór o brązowej barwie z ciemnozielonym osadem, cyny(II) - w probówce jest roztwór o białej barwie z białym osadem.