Mapa pojęć
Polecenie 1
Jakie podstawowe pojęcia wiążą się z chemią organiczną? Zapoznaj się z zamieszczoną poniżej mapą pojęciową, a następnie rozwiąż ćwiczenia.
- Nazwa kategorii: chemia organiczna
- Nazwa kategorii: pierwiastki (wchodzące w skład związków organicznych)
- Nazwa kategorii: węgiel ()
- Nazwa kategorii: wodór ()
- Nazwa kategorii: tlen ()
- Nazwa kategorii: azot ()
- Nazwa kategorii: siarka ()
- Nazwa kategorii: fosfor ()
- Nazwa kategorii: krzem () Koniec elementów należących do kategorii pierwiastki (wchodzące w skład związków organicznych)
- Nazwa kategorii: wzory w chemii organicznej
- Nazwa kategorii: wzór sumaryczny (wzór ogólny, informuje o składzie jakościowym i ilościowym cząsteczki)
- Nazwa kategorii: wzór grupowy (wzór półstrukturalny, pomija większość wiązań chemicznych w cząsteczce)
- Nazwa kategorii: wzór szkieletowy (zapis przedstawiający główny szkielet węglowy)
- Nazwa kategorii: wzór strukturalny (zapis przedstawiający połączenie wszystkich obecnych atomów w cząsteczce) Koniec elementów należących do kategorii wzory w chemii organicznej
- Nazwa kategorii: klasyfikacja związków organicznych
- Nazwa kategorii: nasycone (w cząsteczce obecne są tylko wiązania pojedyncze)
- Nazwa kategorii: nienasycone (w cząsteczce obok wiązań pojedynczych obecne są wiązania wielokrotne)
- Nazwa kategorii: aromatyczne (związki chemiczne posiadające układ sprzężonych wiązań podwójnych, w których występuje elektronów , = liczba naturalna, reguła Hückla))
- Nazwa kategorii: cykliczne (atomy obecne w cząsteczce połączone są wiązaniami chemicznymi w pierścienie)
- Nazwa kategorii: alifatyczne (atomy obecne w cząsteczce połączone są w sposób liniowy lub rozgałęziony)
- Nazwa kategorii: heterocykliczne (jeden z atomów węgla w pierścieniu zastąpiony jest innym atomem np. azotu, tlenu, siarki)
- Nazwa kategorii: polimery (związki chemiczne zbudowane z makrocząsteczek)
- Nazwa kategorii: biomolekuły (związki chemiczne uczestniczące w procesach biologicznych) Koniec elementów należących do kategorii klasyfikacja związków organicznych
- Nazwa kategorii: elektroujemność
- Nazwa kategorii: wiązanie
- Nazwa kategorii: wiązanie pojedyncze (alkany) – związki nasycone
- Nazwa kategorii: wiązanie podwójne (alkeny) – związki nienasycone
- Nazwa kategorii: wiązanie potrójne (alkiny) - związki nienasycone Koniec elementów należących do kategorii wiązanie
- Nazwa kategorii: szereg homologiczny
- Nazwa kategorii: homolog Koniec elementów należących do kategorii szereg homologiczny
- Nazwa kategorii: grupa funkcyjna
- Nazwa kategorii: izomery
- Nazwa kategorii: stereoizomery
- Nazwa kategorii: diastereoizomery
- Nazwa kategorii: enancjomery Koniec elementów należących do kategorii stereoizomery
- Nazwa kategorii: izomery strukturalne (konstytucyjne)
- Nazwa kategorii: izomeria szkieletowa
- Nazwa kategorii: izomeria położenia
- Nazwa kategorii: izomeria grup funkcyjnych Koniec elementów należących do kategorii izomery strukturalne (konstytucyjne)
- Nazwa kategorii: rzędowość (stopień podstawienia atomu w cząsteczce)
- Nazwa kategorii: atomów węgla
- Nazwa kategorii: atomów azotu
- Nazwa kategorii: atomów wodoru Koniec elementów należących do kategorii rzędowość (stopień podstawienia atomu w cząsteczce)
- Nazwa kategorii: reakcje organiczne
- Nazwa kategorii: reakcje substytucji
- Nazwa kategorii: elektrofilowa
- Nazwa kategorii: nukleofilowa Koniec elementów należących do kategorii reakcje substytucji
- Nazwa kategorii: reakcje eliminacji
- Nazwa kategorii: reakcje addycji
- Nazwa kategorii: nukleofilowa
- Nazwa kategorii: elektrofilowa Koniec elementów należących do kategorii reakcje addycji
- Nazwa kategorii: metody oczyszczania związków organicznych
- Nazwa kategorii: destylacja (wprowadzenie cieczy w stan pary i ponowne skroplenie jednego lub kilku składników w celu ich rozdzielenia lub oczyszczenia)
- Nazwa kategorii: sublimacja (przejście ze stanu stałego w stan gazowy)
- Nazwa kategorii: krystalizacja (tworzenie się kryształów w roztworach lub substancjach stopionych, wynikających z obniżenia temperatury lub innych przemian chemicznych)
- Nazwa kategorii: chromatografia (technika biorąca pod uwagę kontrast sił oddziaływania składników mieszaniny z fazą ruchomą i nieruchomą) Koniec elementów należących do kategorii metody oczyszczania związków organicznych
- Elementy należące do kategorii chemia organiczna
- Elementy należące do kategorii pierwiastki (wchodzące w skład związków organicznych)
- Elementy należące do kategorii wzory w chemii organicznej
- Elementy należące do kategorii klasyfikacja związków organicznych
- Elementy należące do kategorii wiązanie
- Elementy należące do kategorii szereg homologiczny
- Elementy należące do kategorii izomery
- Elementy należące do kategorii stereoizomery
- Elementy należące do kategorii izomery strukturalne (konstytucyjne)
- Elementy należące do kategorii rzędowość (stopień podstawienia atomu w cząsteczce)
- Elementy należące do kategorii reakcje organiczne
- Elementy należące do kategorii reakcje substytucji
- Elementy należące do kategorii reakcje addycji
- Elementy należące do kategorii metody oczyszczania związków organicznych
-
chemia organiczna
-
pierwiastki (wchodzące w skład związków organicznych)
-
węgiel (C)
-
wodór (H)
-
tlen (O)
-
azot (N)
-
siarka (S)
-
fosfor (P)
-
krzem (Si)
-
-
wzory w chemii organicznej
-
wzór sumaryczny (wzór ogólny, informuje o składzie jakościowym i ilościowym cząsteczki)
-
wzór grupowy (wzór półstrukturalny, pomija większość wiązań chemicznych w cząsteczce)
-
wzór szkieletowy (zapis przedstawiający główny szkielet węglowy)
-
wzór strukturalny (zapis przedstawiający połączenie wszystkich obecnych atomów w cząsteczce)
-
-
klasyfikacja związków organicznych
-
nasycone (w cząsteczce obecne są tylko wiązania pojedyncze)
-
nienasycone (w cząsteczce obok wiązań pojedynczych obecne są wiązania wielokrotne)
-
aromatyczne (związki chemiczne posiadające układ sprzężonych wiązań podwójnych, w których występuje 4n + 2 elektronów π, n = liczba naturalna, reguła Hückla))
-
cykliczne (atomy obecne w cząsteczce połączone są wiązaniami chemicznymi w pierścienie)
-
alifatyczne (atomy obecne w cząsteczce połączone są w sposób liniowy lub rozgałęziony)
-
heterocykliczne (jeden z atomów węgla w pierścieniu zastąpiony jest innym atomem np. azotu, tlenu, siarki)
-
polimery (związki chemiczne zbudowane z makrocząsteczek)
-
biomolekuły (związki chemiczne uczestniczące w procesach biologicznych)
-
-
elektroujemność
-
wiązanie
-
wiązanie pojedyncze (alkany) – związki nasycone
-
wiązanie podwójne (alkeny) – związki nienasycone
-
wiązanie potrójne (alkiny) - związki nienasycone
-
-
szereg homologiczny
-
homolog
-
-
grupa funkcyjna
-
izomery
-
stereoizomery
-
diastereoizomery
-
enancjomery
-
-
izomery strukturalne (konstytucyjne)
-
izomeria szkieletowa
-
izomeria położenia
-
izomeria grup funkcyjnych
-
-
-
rzędowość (stopień podstawienia atomu w cząsteczce)
-
atomów węgla
-
atomów azotu
-
atomów wodoru
-
-
reakcje organiczne
-
reakcje substytucji
-
elektrofilowa
-
nukleofilowa
-
-
reakcje eliminacji
-
reakcje addycji
-
nukleofilowa
-
elektrofilowa
-
-
-
metody oczyszczania związków organicznych
-
destylacja (wprowadzenie cieczy w stan pary i ponowne skroplenie jednego lub kilku składników w celu ich rozdzielenia lub oczyszczenia)
-
sublimacja (przejście ze stanu stałego w stan gazowy)
-
krystalizacja (tworzenie się kryształów w roztworach lub substancjach stopionych, wynikających z obniżenia temperatury lub innych przemian chemicznych)
-
chromatografia (technika biorąca pod uwagę kontrast sił oddziaływania składników mieszaniny z fazą ruchomą i nieruchomą)
-
-
Mapa pojęć pt. „Chemia organiczna”
Źródło: GroMar Sp. z o.o., J. McMurry, „Chemia organiczna”, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2003., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
Z jakich pierwiastków chemicznych składają się związki organiczne? Zaznacz poprawne odpowiedzi.
- węgiel
- azot
- fosfor
- wodór
- sód
- mangan
- siarka
Ćwiczenie 2
Jak nazywa się stopień podstawienia atomu azotu w cząsteczce?
Ćwiczenie 3
W której grupie związków chemicznych atomy węgla połączone są w sposób liniowy lub rozgałęziony?
- W związkach alifatycznych.
- W związkach heterocyklicznych.
- W związkach aromatycznych.
- W polimerach.