Kolorowa fotografia przedstawiająca taflę błękitnej wody, na której ukazane zostały krople deszczu. Tworzą one różnej wielkości kółka na wodzie. Gdzieniegdzie widać bąbelek na wodzie, który powstał w wyniku uderzenia kropli o nią. Po prawej stronie i bardziej na środku woda jest ciemniejsza.
Kolorowa fotografia przedstawiająca taflę błękitnej wody, na której ukazane zostały krople deszczu. Tworzą one różnej wielkości kółka na wodzie. Gdzieniegdzie widać bąbelek na wodzie, który powstał w wyniku uderzenia kropli o nią. Po prawej stronie i bardziej na środku woda jest ciemniejsza.
Marzenia
Krople deszczu na wodzie
Źródło: a. nn., domena publiczna.
Ćwiczenie 1
R5Ki9zizmUQtL
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Pogrupuj podane nazwy deszczy.
oberwanie się chmury, pompa, deszczyk, nawałnica, kapanina, kapuśniaczek, mżawka, ulewa
bardzo drobny deszcz
bardzo gwałtowny deszcz
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1Xt9YEfMsFNn
Ćwiczenie 2
nawałnica Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się kapuśniaczek Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się ulewa Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się deszczyk Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się deszcz Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się mżawka Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się
nawałnica Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się kapuśniaczek Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się ulewa Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się deszczyk Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się deszcz Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się mżawka Możliwe odpowiedzi: 1. rosi, sączy się, 2. siąpi, mży, 3. zacina, szumi, 4. pada, leje, 5. kropi, szemrze, 6. przetacza się, rozpętała się
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RBw5f1JWPLsbk
Ćwiczenie 3
Wskaż w podanych poniżej zdaniach odpowiedni rodzaj deszczu. Nastąpił gwałtowny wzrost prędkości wiatru, rozpętała się nawałnicamżawka.
Siąpił wiosenny, drobny deszczyk kapuśniaczekulewa.
Wieczorem wielka ulewamżawka przeszła nad miastem.
Rzęsisty deszczykopad spadł na liście i kwiaty.
Już od rana zanosi się na deszczchlapa.
Jesienna mżawka burza spowodowała korki w mieście.
Wskaż w podanych poniżej zdaniach odpowiedni rodzaj deszczu. Nastąpił gwałtowny wzrost prędkości wiatru, rozpętała się nawałnicamżawka.
Siąpił wiosenny, drobny deszczyk kapuśniaczekulewa.
Wieczorem wielka ulewamżawka przeszła nad miastem.
Rzęsisty deszczykopad spadł na liście i kwiaty.
Już od rana zanosi się na deszczchlapa.
Jesienna mżawka burza spowodowała korki w mieście.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 1
Przypomnij sobie, jakie dźwięki wydaje padający deszcz. Naśladuj stukaniem odgłosy gwałtownej ulewy oraz szmer kapuśniaczka.
RTSVMihvfIzhO
(Uzupełnij).
Polecenie 1
Opisz krótko, co odczuwasz, gdy pada gwałtowny i silny deszcz.
RpQ7Y2Rj7iq0j
(Uzupełnij).
Polecenie 2
Narysuj wybrany rodzaj deszczu.
RVyCdFyXG2UI8
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2
Napisz, po czym odróżniasz różne rodzaje deszczu.
R1XmBoRJMFOXm
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 4
R12rYIJ1q24B41
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Wytłumacz znaczenie podanych niżej powiedzeń, dobierając odpowiednie wyjaśnienia.
bardzo czegoś pragnąć, zanosiło się na coś poważnego, a nic się nie stało, znaleźć się w sytuacji jeszcze gorszej niż poprzednia, coś mnoży się, rośnie niezwykle szybko, bujnie
wpaść z deszczu pod rynnę
coś rośnie jak grzyby po deszczu
pragnąć/łaknąć czegoś jak kania dżdżu
z dużej chmury mały deszcz
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
Instrukcja zabawy w kalambury Wybierz, w tajemnicy przed innymi, jeden ze związków wyrazowych z poprzedniego ćwiczenia. Przygotuj pantomimę ilustrującą jego treść i zaprezentuj ją całej klasie. Zakończ przedstawienie w momencie, kiedy widzowie wypowiedzą na głos rozpoznany związek wyrazowy.
Wskazówka: Pantomima to przekazywanie informacji bez użycia słów, za pomocą mimiki, gestów i ruchów ciała.
RLJO2fEr4mVrA
(Uzupełnij).
Polecenie 3
Ułóż zdanie z jednym ze związków wyrazowych z poprzedniego ćwiczenia.
R1Qz4eWbYtcd6
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 5
Zilustruj w zeszycie obrazy poetyckie zawarte we fragmencie wiersza Wincentego Fabera Pogoda.
'Nie gniewaj się na deszcz. On otwiera śpiące piąstki liści i na drutach szklane nuty wiesza, żeby ptaki wiedziały jak śpiewać'.
R19CtQ3yMhwWD
(Uzupełnij).
Zastanów się, z czym kojarzą ci się śpiące piąstki liści oraz szklane nuty na drutach.
Fragment wiersza Wincentego Fabera Pogoda zawiera dwa obrazy poetyckie:
'On otwiera śpiące piąstki liści'. Można zilustrować w postaci kropel deszczu spadających na gałązkę z pączkami liściowymi, z których część zaczyna się rozwijać.
'[...] i na drutach szklane nuty wiesza żeby ptaki wiedziały jak śpiewać'. Można zilustrować, przedstawiając pięciolinię, a na niej zamiast nut zwisające krople deszczu i śpiewającego ptaka, który przysiadł na jednej z linii.
Ćwiczenie 5
Określ, jakie obrazy poetyckie zostały przedstawione we fragmencie wiersza Wincentego Fabera Pogoda.
'Nie gniewaj się na deszcz. On otwiera śpiące piąstki liści i na drutach szklane nuty wiesza, żeby ptaki wiedziały jak śpiewać'.
RwPNGpbTJCffp
(Uzupełnij).
Zastanów się, z czym kojarzą ci się śpiące piąstki liści oraz szklane nuty na drutach.
Fragment wiersza Wincentego Fabera Pogoda zawiera dwa obrazy poetyckie:
'On otwiera śpiące piąstki liści' – krople deszczu spadające na gałązkę z pączkami liściowymi, z których część zaczyna się rozwijać.
'[...] i na drutach szklane nuty wiesza żeby ptaki wiedziały jak śpiewać' – zwisające krople deszczu z drutów, na których przysiadają ptaki.
KapuśniaczekJulian Tuwim
Julian TuwimKapuśniaczek
unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Julian Tuwim, Kapuśniaczek, [w:] tegoż, Wiersze dla dzieci, Kraków 2017.
Jak wesoły milion drobnych, wilgnychj0000008ILB5v22_000tp001wilgnych muszek, Jakby z worków szarych mokry, mżący maczek, Sypie się i skacze dżdżu wodnisty puszek, Rośnyj0000008ILB5v22_000tp002Rośny pył jesienny, siwy kapuśniaczek. Słabe to, maleńkie, ledwo samo kropi, Nawet w blachy bębnić nie potrafi jeszcze, Ot, młodziutki deszczyk, fruwające kropki, Co by strasznie chciały być dorosłym deszczem. Chciałyby ulewą lunąć w gromkiej burzy, Miasto siec na ukos chlustającą chłostą, W rynnach się rozpluskać, rozlać się w kałuży, Szyby dziobać łzawą i zawiłą ospąj0000008ILB5v22_000tp003ospą... Tak to sobie marzy kapanina biedna, Sił ostatkiem pusząc się w ostatnim dreszczu... Lecz cóż? Spójrz: na drucie jeździ kropla jedna Już ją wróbel strząsnął. Już po całym deszczu.
RGGJLb4n0FqXL
Ćwiczenie 6
Przyporządkuj do odpowiedniej komórki tabeli podane poniżej fragmenty utworu Juliana Tuwima Kapuśniaczek. Zachowaj taką kolejność, jaka jest w wierszu.
Przyporządkuj do odpowiedniej komórki tabeli podane poniżej fragmenty utworu Juliana Tuwima Kapuśniaczek. Zachowaj taką kolejność, jaka jest w wierszu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7
W wierszu Juliana Tuwima Kapuśniaczek użyto środków stylistycznych, takich jak: porównania, przenośnie, epitety. Wypisz po jednym przykładzie tych środków. Wyjaśnij, jak rozumiesz każdy z nich.
R7K5Qxw5aexf4
(Uzupełnij).
Porównanie – zestawienie cech dwóch zjawisk za pomocą słów: 'jak', 'jakby', 'jakoby', 'na kształt', 'niby', 'niczym'. Używamy go, aby porównać ze sobą pewne słowa i uwidocznić ich cechy wspólne.
Przenośnia – połączenie wyrazów, które wspólnie tworzą nowy sens, niezgodny z ich podstawowymi znaczeniami. Epitet – wyraz będący określeniem rzeczownika.
Epitet – wyraz będący określeniem rzeczownika.
Przykłady środków stylistycznych występujących w wierszu:
porównanie: 'Jakby z worków szarych mokry, mżący maczek, sypie się'; deszczowa chmura porównana została do szarego worka, z którego wysypuje się mak;
przenośnia: 'rośny pył jesienny'; rozpylone jak kurz drobinki rosy;
Podaj przykłady animizacji (ożywienia) i uosobienia w utworze Juliana Tuwima Kapuśniaczek. Wyjaśnij, jak je rozumiesz.
R1EX4lVRWsxUD
(Uzupełnij).
Animizacja, inaczej ożywienie, jest to nadawanie zjawiskom i przedmiotom cech istot żywych.
Uosobienie jest to nadawanie zwierzętom, roślinom czy zjawiskom cech ludzkich.
Przykłady animizacji w utworze Juliana Tuwima:
'skacze dżdżu wodnisty puszek'; kapuśniaczek, podobnie jak istota żywa ma możliwość skakania;
'sił ostatkiem pusząc się w ostatnim dreszczu'; kapuśniaczek potraktowany jest jak istota żywa, która może stracić siły, mieć dreszcze i puszyć się jak ptak.
Przykłady uosobień w utworze Juliana Tuwima:
'Tak to sobie marzy kapanina biedna'; kapuśniaczek jest ukazany jak człowiek nieszczęśliwy, który marzy o tym, by być kimś ważniejszym, niż jest;
'co by strasznie chciały być dorosłym deszczem'; kapuśniaczek, podobnie jak człowiek, może czegoś chcieć.
Ćwiczenie 9
Wypisz z utworu Juliana Tuwima czasowniki i określ, w jakiej formie zostały użyte.
Re3P3JAtJtfhZ
(Uzupełnij).
Pamiętaj, czasownik odpowiada na pytania: co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim jest stanie?
Czasowniki występujące w wierszu Juliana Tuwima Kapuśniaczek:
użyte w formie bezokolicznika: bębnić, lunąć, się rozpluskać, rozlać się, dziobać;
użyte w 3. osobie liczby pojedynczej: sypie się, skacze, kropi, nie potrafi, marzy, jeździ, strząsnął;
użyte w 3. osobie liczby mnogiej: chciały, chciałyby;
użyty w 2. osobie liczby pojedynczej: spójrz.
Ćwiczenie 10
R14cRpOu2yaxc
Na podstawie wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek uzupełnij tabelę tak, by powstało zestawienie rzeczowników wraz z określeniami (epitetami).
Na podstawie wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek uzupełnij tabelę tak, by powstało zestawienie rzeczowników wraz z określeniami (epitetami).
Na podstawie wiersza uzupełnij tabelę tak, by powstało zestawienie rzeczowników wraz z określeniami (epitetami).
Jaki/jaka/jakie? (przymiotnik)
Co lub kto? (rzeczownik)
muszki
maczek
puszek
jesienny
chłosta
siwy
deszczyk
łzawa
kropki
gromka
biedna
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1cYXknzlgdYP
Ćwiczenie 11
Wskaż, jaki to środek stylistyczny.
Wskaż, jaki to środek stylistyczny.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1wo9GkHamaAI11
Kolorowa ilustracja uśmiechniętej mówiącej buzi. Obok chmurka, w niej tekst. Zapamiętaj! Zdrobnienie (spieszczenie) to wyraz oznaczający przedmiot mniejszy od tego, od którego nazwy pochodzi, np. dom – domek, łóżko – łóżeczko, lub wyraz ciepły, czuły, pieszczotliwy, np. mama – mamusia, syn – synek. Zdrobnienia tworzy się za pomocą odpowiednich cząstek: np. -ek, -usia, -unio, -utki.
Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 12
Jaki jest stosunek podmiotu lirycznego do bohatera wiersza? Uzasadnij swojej zdanie, wykorzystując wiedzę o zdrobnieniach.
uzupełnij treść
Pamiętaj, zdrobnienia wyrażają nasz pozytywny stosunek do czegoś lub kogoś.
Stosunek podmiotu lirycznego do bohatera wiersza jest życzliwy, czuły, przyjazny. Świadczy o tym użycie w wierszu zdrobnień nazw deszczu: 'kapuśniaczek', 'deszczyk', a także opartych na zdrobnieniach porównań: 'puszek', 'maczek', 'muszek'. Podmiot liryczny wypowiada się o bohaterze, tak jak dorośli zwykli wypowiadać się z czułością i troską o dzieciach: 'młodziutki deszczyk'; 'słabe'; 'maleńkie'; 'nie potrafi jeszcze'; 'kropki', 'co by chciały być dorosłym deszczem'.
Ćwiczenie 13
O czym marzy bohater wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek?
R10HVdxCilLuc
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, czy kapuśniaczek chciałby być tym, kim jest.
Bohater wiersza marzy o tym, aby być wielką ulewą, która lunie na miasto. Chciałby zmienić się w duży deszcz, który będzie ciekł w rynnach, zostawi spore kałuże oraz wiele kropel wody na szybach okien. Kapuśniaczek marzy o tym, by być kimś innym, niż jest, kimś ważniejszym, znaczącym, dorosłym.
Ćwiczenie 13
Określ, o czym marzy bohater wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek.
Rh3N6AUPd4eMI
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na to, czy kapuśniaczek chciałby być tym, kim jest.
Bohater wiersza marzy o tym, aby być wielką ulewą, która lunie na miasto. Chciałby zmienić się w duży deszcz, który będzie ciekł w rynnach, zostawi spore kałuże oraz wiele kropel wody na szybach okien. Kapuśniaczek marzy o tym, by być kimś innym, niż jest, kimś ważniejszym, znaczącym, dorosłym.
Polecenie 4
Przypomnij sobie przedszkolne marzenia. Opisz w kilku zdaniach, czy były podobne do tych, jakie miał kapuśniaczek.
RRLGgnx6k3obf
(Uzupełnij).
Polecenie 5
Naucz się na pamięć wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek.
Wskazówka: Pamiętaj o dostosowaniu intonacji, natężenia głosu i tempa do intencji tekstu. Czytaj: głośno i dynamicznie, z politowaniem, wesoło, z czułością.
RRLGgnx6k3obf
(Uzupełnij).
Polecenie 5
Naucz się na pamięć wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek. Czytając wiersz, ilustruj go mimiką i gestykulacją. Pokaż różnice nastroju, okazując politowanie, wesołość, czułość, smutek, grozę itp.
RRLGgnx6k3obf
(Uzupełnij).
j0000008ILB5v22_000tp001
wilgny – wilgotny
j0000008ILB5v22_000tp002
rośny – podobny do rosy
j0000008ILB5v22_000tp003
ospa – ospa wietrzna to choroba, która, zwłaszcza w przeszłości, pozostawiała na twarzy głębokie, nieregularne blizny, nazywane dziobami
