Kolorowa fotografia przedstawiająca taflę błękitnej wody, na której ukazane zostały krople deszczu. Tworzą one różnej wielkości kółka na wodzie. Gdzieniegdzie widać bąbelek na wodzie, który powstał w wyniku uderzenia kropli o nią. Po prawej stronie i bardziej na środku woda jest ciemniejsza.
Ćwiczenie 1
R5Ki9zizmUQtL
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Pogrupuj podane nazwy deszczy.
oberwanie się chmury, pompa, deszczyk, nawałnica, kapanina, kapuśniaczek, mżawka, ulewa
bardzo drobny deszcz
bardzo gwałtowny deszcz
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1Xt9YEfMsFNn
Ćwiczenie 2
RBw5f1JWPLsbk
Ćwiczenie 3
Polecenie 1
Przypomnij sobie, jakie dźwięki wydaje padający deszcz. Naśladuj stukaniem odgłosy gwałtownej ulewy oraz szmer kapuśniaczka.
RTSVMihvfIzhO
Polecenie 1
Opisz krótko, co odczuwasz, gdy pada gwałtowny i silny deszcz.
RpQ7Y2Rj7iq0j
Polecenie 2
Narysuj wybrany rodzaj deszczu.
RVyCdFyXG2UI8
Polecenie 2
Napisz, po czym odróżniasz różne rodzaje deszczu.
R1XmBoRJMFOXm
Ćwiczenie 4
R12rYIJ1q24B41
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Wytłumacz znaczenie podanych niżej powiedzeń, dobierając odpowiednie wyjaśnienia.
bardzo czegoś pragnąć, zanosiło się na coś poważnego, a nic się nie stało, znaleźć się w sytuacji jeszcze gorszej niż poprzednia, coś mnoży się, rośnie niezwykle szybko, bujnie
wpaść z deszczu pod rynnę
coś rośnie jak grzyby po deszczu
pragnąć/łaknąć czegoś jak kania dżdżu
z dużej chmury mały deszcz
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3
Instrukcja zabawy w kalambury Wybierz, w tajemnicy przed innymi, jeden ze związków wyrazowych z poprzedniego ćwiczenia. Przygotuj pantomimę ilustrującą jego treść i zaprezentuj ją całej klasie. Zakończ przedstawienie w momencie, kiedy widzowie wypowiedzą na głos rozpoznany związek wyrazowy.
Wskazówka: Pantomima to przekazywanie informacji bez użycia słów, za pomocą mimiki, gestów i ruchów ciała.
RLJO2fEr4mVrA
Polecenie 3
Ułóż zdanie z jednym ze związków wyrazowych z poprzedniego ćwiczenia.
R1Qz4eWbYtcd6
Ćwiczenie 5
Zilustruj w zeszycie obrazy poetyckie zawarte we fragmencie wiersza Wincentego Fabera Pogoda.
'Nie gniewaj się na deszcz. On otwiera śpiące piąstki liści i na drutach szklane nuty wiesza, żeby ptaki wiedziały jak śpiewać'.
R19CtQ3yMhwWD
Zastanów się, z czym kojarzą ci się śpiące piąstki liści oraz szklane nuty na drutach.
Fragment wiersza Wincentego Fabera Pogoda zawiera dwa obrazy poetyckie:
'On otwiera śpiące piąstki liści'. Można zilustrować w postaci kropel deszczu spadających na gałązkę z pączkami liściowymi, z których część zaczyna się rozwijać.
'[...] i na drutach szklane nuty wiesza żeby ptaki wiedziały jak śpiewać'. Można zilustrować, przedstawiając pięciolinię, a na niej zamiast nut zwisające krople deszczu i śpiewającego ptaka, który przysiadł na jednej z linii.
Ćwiczenie 5
Określ, jakie obrazy poetyckie zostały przedstawione we fragmencie wiersza Wincentego Fabera Pogoda.
'Nie gniewaj się na deszcz. On otwiera śpiące piąstki liści i na drutach szklane nuty wiesza, żeby ptaki wiedziały jak śpiewać'.
RwPNGpbTJCffp
Zastanów się, z czym kojarzą ci się śpiące piąstki liści oraz szklane nuty na drutach.
Fragment wiersza Wincentego Fabera Pogoda zawiera dwa obrazy poetyckie:
'On otwiera śpiące piąstki liści' – krople deszczu spadające na gałązkę z pączkami liściowymi, z których część zaczyna się rozwijać.
'[...] i na drutach szklane nuty wiesza żeby ptaki wiedziały jak śpiewać' – zwisające krople deszczu z drutów, na których przysiadają ptaki.
KapuśniaczekJulian Tuwim
Julian TuwimKapuśniaczek
unikatowy_nr_id_wpisu_01 Źródło: Julian Tuwim, Kapuśniaczek, [w:] tegoż, Wiersze dla dzieci, Kraków 2017.
Jak wesoły milion drobnych, wilgnychj0000008ILB5v22_000tp001wilgnych muszek, Jakby z worków szarych mokry, mżący maczek, Sypie się i skacze dżdżu wodnisty puszek, Rośnyj0000008ILB5v22_000tp002Rośny pył jesienny, siwy kapuśniaczek. Słabe to, maleńkie, ledwo samo kropi, Nawet w blachy bębnić nie potrafi jeszcze, Ot, młodziutki deszczyk, fruwające kropki, Co by strasznie chciały być dorosłym deszczem. Chciałyby ulewą lunąć w gromkiej burzy, Miasto siec na ukos chlustającą chłostą, W rynnach się rozpluskać, rozlać się w kałuży, Szyby dziobać łzawą i zawiłą ospąj0000008ILB5v22_000tp003ospą... Tak to sobie marzy kapanina biedna, Sił ostatkiem pusząc się w ostatnim dreszczu... Lecz cóż? Spójrz: na drucie jeździ kropla jedna Już ją wróbel strząsnął. Już po całym deszczu.
RGGJLb4n0FqXL
Ćwiczenie 6
Ćwiczenie 7
W wierszu Juliana Tuwima Kapuśniaczek użyto środków stylistycznych, takich jak: porównania, przenośnie, epitety. Wypisz po jednym przykładzie tych środków. Wyjaśnij, jak rozumiesz każdy z nich.
R7K5Qxw5aexf4
Porównanie – zestawienie cech dwóch zjawisk za pomocą słów: 'jak', 'jakby', 'jakoby', 'na kształt', 'niby', 'niczym'. Używamy go, aby porównać ze sobą pewne słowa i uwidocznić ich cechy wspólne.
Przenośnia – połączenie wyrazów, które wspólnie tworzą nowy sens, niezgodny z ich podstawowymi znaczeniami. Epitet – wyraz będący określeniem rzeczownika.
Epitet – wyraz będący określeniem rzeczownika.
Przykłady środków stylistycznych występujących w wierszu:
porównanie: 'Jakby z worków szarych mokry, mżący maczek, sypie się'; deszczowa chmura porównana została do szarego worka, z którego wysypuje się mak;
przenośnia: 'rośny pył jesienny'; rozpylone jak kurz drobinki rosy;
Podaj przykłady animizacji (ożywienia) i uosobienia w utworze Juliana Tuwima Kapuśniaczek. Wyjaśnij, jak je rozumiesz.
R1EX4lVRWsxUD
Animizacja, inaczej ożywienie, jest to nadawanie zjawiskom i przedmiotom cech istot żywych.
Uosobienie jest to nadawanie zwierzętom, roślinom czy zjawiskom cech ludzkich.
Przykłady animizacji w utworze Juliana Tuwima:
'skacze dżdżu wodnisty puszek'; kapuśniaczek, podobnie jak istota żywa ma możliwość skakania;
'sił ostatkiem pusząc się w ostatnim dreszczu'; kapuśniaczek potraktowany jest jak istota żywa, która może stracić siły, mieć dreszcze i puszyć się jak ptak.
Przykłady uosobień w utworze Juliana Tuwima:
'Tak to sobie marzy kapanina biedna'; kapuśniaczek jest ukazany jak człowiek nieszczęśliwy, który marzy o tym, by być kimś ważniejszym, niż jest;
'co by strasznie chciały być dorosłym deszczem'; kapuśniaczek, podobnie jak człowiek, może czegoś chcieć.
Ćwiczenie 9
Wypisz z utworu Juliana Tuwima czasowniki i określ, w jakiej formie zostały użyte.
Re3P3JAtJtfhZ
Pamiętaj, czasownik odpowiada na pytania: co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim jest stanie?
Czasowniki występujące w wierszu Juliana Tuwima Kapuśniaczek:
użyte w formie bezokolicznika: bębnić, lunąć, się rozpluskać, rozlać się, dziobać;
użyte w 3. osobie liczby pojedynczej: sypie się, skacze, kropi, nie potrafi, marzy, jeździ, strząsnął;
użyte w 3. osobie liczby mnogiej: chciały, chciałyby;
użyty w 2. osobie liczby pojedynczej: spójrz.
Ćwiczenie 10
R14cRpOu2yaxc
Na podstawie wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek uzupełnij tabelę tak, by powstało zestawienie rzeczowników wraz z określeniami (epitetami).
Na podstawie wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek uzupełnij tabelę tak, by powstało zestawienie rzeczowników wraz z określeniami (epitetami).
Na podstawie wiersza uzupełnij tabelę tak, by powstało zestawienie rzeczowników wraz z określeniami (epitetami).
Jaki/jaka/jakie? (przymiotnik)
Co lub kto? (rzeczownik)
muszki
maczek
puszek
jesienny
chłosta
siwy
deszczyk
łzawa
kropki
gromka
biedna
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1cYXknzlgdYP
Ćwiczenie 11
R1wo9GkHamaAI11
1
Ćwiczenie 12
Jaki jest stosunek podmiotu lirycznego do bohatera wiersza? Uzasadnij swojej zdanie, wykorzystując wiedzę o zdrobnieniach.
Pamiętaj, zdrobnienia wyrażają nasz pozytywny stosunek do czegoś lub kogoś.
Stosunek podmiotu lirycznego do bohatera wiersza jest życzliwy, czuły, przyjazny. Świadczy o tym użycie w wierszu zdrobnień nazw deszczu: 'kapuśniaczek', 'deszczyk', a także opartych na zdrobnieniach porównań: 'puszek', 'maczek', 'muszek'. Podmiot liryczny wypowiada się o bohaterze, tak jak dorośli zwykli wypowiadać się z czułością i troską o dzieciach: 'młodziutki deszczyk'; 'słabe'; 'maleńkie'; 'nie potrafi jeszcze'; 'kropki', 'co by chciały być dorosłym deszczem'.
Ćwiczenie 13
O czym marzy bohater wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek?
R10HVdxCilLuc
Zwróć uwagę na to, czy kapuśniaczek chciałby być tym, kim jest.
Bohater wiersza marzy o tym, aby być wielką ulewą, która lunie na miasto. Chciałby zmienić się w duży deszcz, który będzie ciekł w rynnach, zostawi spore kałuże oraz wiele kropel wody na szybach okien. Kapuśniaczek marzy o tym, by być kimś innym, niż jest, kimś ważniejszym, znaczącym, dorosłym.
Ćwiczenie 13
Określ, o czym marzy bohater wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek.
Rh3N6AUPd4eMI
Zwróć uwagę na to, czy kapuśniaczek chciałby być tym, kim jest.
Bohater wiersza marzy o tym, aby być wielką ulewą, która lunie na miasto. Chciałby zmienić się w duży deszcz, który będzie ciekł w rynnach, zostawi spore kałuże oraz wiele kropel wody na szybach okien. Kapuśniaczek marzy o tym, by być kimś innym, niż jest, kimś ważniejszym, znaczącym, dorosłym.
Polecenie 4
Przypomnij sobie przedszkolne marzenia. Opisz w kilku zdaniach, czy były podobne do tych, jakie miał kapuśniaczek.
RRLGgnx6k3obf
Polecenie 5
Naucz się na pamięć wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek.
Wskazówka: Pamiętaj o dostosowaniu intonacji, natężenia głosu i tempa do intencji tekstu. Czytaj: głośno i dynamicznie, z politowaniem, wesoło, z czułością.
RRLGgnx6k3obf
Polecenie 5
Naucz się na pamięć wiersza Juliana Tuwima Kapuśniaczek. Czytając wiersz, ilustruj go mimiką i gestykulacją. Pokaż różnice nastroju, okazując politowanie, wesołość, czułość, smutek, grozę itp.
RRLGgnx6k3obf
j0000008ILB5v22_000tp001
wilgny – wilgotny
j0000008ILB5v22_000tp002
rośny – podobny do rosy
j0000008ILB5v22_000tp003
ospa – ospa wietrzna to choroba, która, zwłaszcza w przeszłości, pozostawiała na twarzy głębokie, nieregularne blizny, nazywane dziobami