Mchy
W czasie wycieczki do gęstego lasu uważnie rozejrzyj się dokoła, a być może zauważysz zielone, nieduże kępki przypominające puszyste poduszki. Możesz je dotykać, ale bardzo ostrożnie! Są delikatne i łatwo je zniszczyć. To kępy mchu. Mimo że są tak drobne, odznaczają się zaskakującą odpornością.
że w środowisku przyrodniczym występuje wiele różnych roślin;
jak zbudowane są rośliny wytwarzające nasiona;
jakie procesy
życiowe prowadzą rośliny.
rozpoznawać mchy po budowie zewnętrznej;
wskazywać miejsca, w których mchy mogą się rozwijać.
1. Budowa i wygląd mchów
Mchy to rośliny o prostej budowie. Są drobne, mierzą od 1 do 10 cm; tylko wyjątkowo osiągają większą wysokość.
Zamiast korzeni mają chwytniki, które są cienkimi, nitkowatymi wyrostkami łodygi. Przytrzymują one mech w podłożu. Pobierają nimi także wodę, choć więcej jej chłoną listki mchu. Obrastają one gęsto łodyżkę. Fotosynteza u mchów przebiega w listkach.
Mchy nie wytwarzają kwiatów, owoców ani nasion. Latem na szczycie łodyg wyrastają nieulistnione pędy zakończone zarodniązarodnią w kształcie puszki, w której rozwijają się zarodnikizarodniki. Po ich dojrzeniu zarodnia otwiera się, a zarodniki się rozsypują. Z zarodników wyrastają młode rośliny.
Przeprowadź obserwację dowolnego mchu za pomocą lupy. Może być to zasuszony okaz w zielniku w pracowni przyrodniczej. Sprawdź, czy są widoczne chwytniki, łodyżki, listki i zarodnie.
Dawniej ludzie często używali mchów do uszczelniania drewnianych domów. Rośliny te potrafią wchłonąć dużą ilość wody. Dlatego nawet podczas obfitych opadów deszczu czy śniegu woda nie przedostawała się do wnętrza domu.
2. Występowanie mchów
Mchy rosną przede wszystkim w miejscach zacienionych i wilgotnych. Warunki takie istnieją w wilgotnych, gęstych lasach, nad brzegami strumieni i wolno płynących rzek, w sąsiedztwie źródeł, na bagnach i w miejscach zanikających jezior. Mchy mają bardzo niskie wymagania, więc pojawiają się także w szczelinach skał czy między kamieniami, jeżeli tylko przez część roku dostanie się tam wystarczająca ilość wody.
Mchy, tworząc gęste kępy, potrafią magazynować duże ilości wody. Są odoprne na okresowe wysychanie. Nawet mocno wysuszone wracają do życia już w kilka godzin po ich ponownym zamoczeniu.
Szczególnym przykładem mchów są torfowcetorfowce. Porastają one mokradła i zanikające zbiorniki wodne. Duże obszary porośnięte torfowcami zamieniają się w torfowiska, które są zbudowane z narastających, coraz grubszych warstw obumarłych mchów, zamieniających się stopniowo w torftorf.
Poszukaj informacji dotyczących właściwości i zastosowania torfu. Wypisz te informacje w zeszycie.
Na samotnych drzewach lub w niezbyt gęstych lasach mech porasta pnie głównie od strony północnej. Informacja ta może być wykorzystywana do określania kierunków geograficznych, jeżeli nie mamy kompasu, a chmury uniemożliwiają określenie kierunków za pomocą położenia Słońca lub gwiazd. Pamiętajmy jednak, że w gęstym lub wilgotnym lesie mech może porastać pnie ze wszystkich stron!
Mchy są organizmami pionierskimi, to znaczy, że pojawiają się w miejscach, gdzie nie ma jeszcze gleby ani innych organizmów. Gromadzone przez mech drobiny piasku, woda oraz obumarłe szczątki roślin stanowią początki gleby zajmowanej następnie przez inne rośliny.
Podsumowanie
Mchy to rośliny o prostej budowie, zasiedlające środowiska wilgotne.
Głównymi elementami budowy mchu są: chwytniki, łodyżki i listki i zarodnie.
Mchy mają bardzo małe wymagania, co pozwala im rosnąć i rozwijać się na ubogich glebach.
Rozejrzyj się dokładnie po okolicy twojego miejsca zamieszkania i szkoły, wypatrując mchów. Szukaj w miejscach spełniających warunki konieczne dla ich wzrostu. Opisz przynajmniej trzy stanowiska, w których rośnie mech.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Jak zbudowana jest roślina?
Procesy życiowe roślin
Słowniczek
osad złożony z szczątków torfowców oraz innych roślin; powstaje w warunkach dużej wilgotności i małej ilości tlenu
rodzaj mchów rosnących w środowisku bardzo silnie nawodnionym
element budowy umożliwiający proces bezpłciowego rozmnażania się; zarodnie produkują zarodniki
komórki służące niektórym roślinom (mchy, paprocie) oraz grzybom do rozmnażania bezpłciowego
Zadania
Wybierz opis podstawowej funkcji łodyżki mchu.
- łączenie chwytników z listkami i zarodnią
- zaopatrywanie mchu w tłuszcze
- zaopatrywanie mchu w sole mineralne
- zaopatrywanie mchu w cukry
- rozmnażanie
- fotosynteza
- przytrzymywane mchu w podłożu
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących warunków, w jakich dobrze rośnie większość mchów.
| Prawda | Fałsz | |
| duże natężenie światła | □ | □ |
| wysoka temperatura i mała wilgotność | □ | □ |
| cień | □ | □ |
| duża wilgotność | □ | □ |
| żyzna gleba | □ | □ |
Wybierz opis funkcji listków mchu.
- fotosynteza i zaopatrywanie mchu w wodę
- rozmnażanie
- usuwanie wilgoci
- chłodzenie rośliny
- ochrona łodyżki przed zimnem
- wytwarzanie zarodników
- umocowanie rośliny w glebie
Wskaż opis funkcji chwytników.
- przytrzymanie mchu w podłożu
- zaopatrywanie mchu w wodę
- zaopatrywanie mchu w sole mineralne
- zaopatrywanie mchu w cukry
- rozmnażanie
- fotosynteza
Uzupełnij z listy.
osuszone, węgiel kamienny, pastwiska, wiecznie zielonego, węgiel brunatny, ropę naftową, bagniska, owocującego, torfowiska, słone, kwitnącego, mchowiska, obumarłego, torf, bardzo głębokie, zanikające
Torfowce zarastają bagna i .................................... zbiorniki wodne. Obszary porośnięte torfowcem noszą nazwę ..................................... Budują je coraz grubsze warstwy .................................... torfowca zamieniającego się stopniowo w .....................................
Spośród zamieszczonych nazw wskaż te, które określają części mchu.
- chwytniki
- łodyżki
- listki
- korzenie
- łodygi
- pnie
- liście
- owoce
- kwiaty
- nasiona
- gałęzie