Plansza interaktywna, która przedstawia w schematycznym ujęciu mechanizm rynkowy: kształtowanie się popytu i podaży, ceny rynkowej, nadwyżki i niedoboru rynkowego.

Po kliknięciu na cyfrę jeden przy polu “popyt” wyświetla się okno z informacjami: “Popyt to ilość dóbr i usług (produktów), którą nabywcy są gotowi kupić po określonej cenie w określonym czasie”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio, z nagraniem powyższego tekstu.
Od pola “popyt” odchodzi strzałka łącząca je z następującymi polami: krzywa popytu, czynniki kształtujące popyt, prawo popytu, przesunięcia na krzywej popytu.

Po kliknięciu na cyfrę dwa przy polu “krzywa popytu” wyświetla się okno z informacjami: “Krzywa popytu prezentuje ilość dóbr i usług, które kupujący chcą nabyć przy danym poziomie ceny. Najczęściej jest krzywą malejącą. Poniżej wykres przedstawiający przesunięcia na krzywej popytu. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od przecięcia punktów pięćdziesiąt na osi ilości i trzydzieści pięć na osi ceny odchodzi krzywa, która maleje do poziomu jeden ceny. - To krzywa popytu. Nad krzywą są dwie strzałki o przeciwnych zwrotach. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio, z nagraniem opisu krzywej popytu.

Po kliknięciu na cyfrę trzy przy polu “czynniki kształtujące popyt” wyświetla się okno z informacjami: “Czynniki kształtujące popyt:

Zależne od nabywców:
poziom dochodów - wzrost dochodów zwiększa popyt na dobra wyższego rzędu i luksusowe oraz trwałego użytku; w grupie produktów podstawowych zmiany popytu nie są aż tak znaczące;
różnorodność potrzeb - mnogość i różnorodność potrzeb wpływa na strukturę popytu i jego wielkość;
preferencje, moda, upodobania - mają wpływ na popyt w krótkim okresie czasu, nabywcy mogą mieć skłonność do zakupów po wyższych cenach;
przewidywania cen w przyszłych okresach czasu - jeżeli nabywcy spodziewają się obniżki cen, np. w czasie wyprzedaży lub cyklicznych akcji promocyjnych, odwlekają zakup określonych produktów; jeżeli spodziewają się zwyżki cen, np. z powodu klęski żywiołowej, zwiększają nabycie określonych produktów;
czynniki społeczno-demograficzne - na poziom i wielkość popytu mogą mieć wpływ takie czynniki jak: poziom wykształcenia, wiek, płeć, zawód, zatrudnienie.

Zależne od producentów
ceny dóbr substytucyjnych - jeżeli w grupie dóbr, które mogą się wzajemnie zastąpić są dobra o niższej cenie, to popyt na te dobra wzrasta, i jednocześnie spada popyt na dobra droższe;
ceny dóbr komplementarnych - jeżeli wzrasta cena na dane dobro, to zwykle spada popyt na to dobro oraz na dobro komplementarne (uzupełniające), np. wzrost cen gramofonów powoduje spadek popytu na płyty winylowe;
jakość produktów - wyższa jakość produktów może być czynnikiem zwiększającym popyt na nie;
wielkość oferowanego asortymentu - duża ilość oferowanych produktów i duża dostępność może osłabiać popyt;
rodzaj oferowanego asortymentu - popyt na dobra podstawowe ulega mniejszym wahaniom popytu niż na dobra wyższego rzędu;
reklama i działania promocyjne - umiejętne uświadomienie nabywcom potrzeb oraz promocja określonych produktów może zwiększyć popyt na te produkty”.
Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.

Po kliknięciu na cyfrę cztery przy polu “prawo popytu” wyświetla się okno z informacjami: “Zależność między popytem na dany produkt, a jego ceną nazywa się prawem popytu. Najczęściej ta zależność jest odwrotna – niższa cena wywołuje wyższy popyt i odwrotnie. Od tej reguły zdarzają się wyjątki, zwane paradoksami.
Poniżej schemat pierwszy: “Prawo popytu”. Przedstawia znak równości między pojęciami "niższa cena" a "wyższy popyt".
Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższych informacji.

Po kliknięciu na cyfrę pięć przy polu “przesunięcia na krzywej popytu” wyświetla się okno z informacjami: “Wahania zmiennych, od których uzależniony jest popyt, prowadzą do przesunięcia na krzywej popytu”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego zdania.
Pod odtwarzaczem wykres drugi: “Wahania zmiennych prowadzących do przesunięcia na krzywej popytu”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od przecięcia punktów pięćdziesiąt na osi ilości i trzydzieści pięć na osi ceny odchodzi krzywa, która maleje do poziomu jeden ceny. - To krzywa popytu. Nad krzywą są dwie strzałki o przeciwnych zwrotach.

”Ruch (przesunięcie) na krzywej popytu ma miejsce, gdy zmienia się zarówno cena dóbr i usług, jak i ich ilość, powodując, że krzywa porusza się w górę lub w dół: ruch w górę wskazuje na spadek popytu spowodowany wzrostem cen, ruch w dół wskazuje na wzrost popytu na skutek spadku cen.
Najwyższa cena: trzydzieści pięć generuje popyt w ilości pięćdziesiąt, spadek ceny do dwudziestu zwiększa popyt do ilości stu pięćdziesięciu, dalszy spadek ceny do dziesięciu zwiększa popyt do dwustu, najniższa cena: jeden generuje najwyższy popyt na poziomie dwustu pięćdziesięciu”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.
Pod odtwarzaczem wykres trzeci: “Przesunięcia na krzywej popytu”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od przecięcia punktów pięćdziesiąt na osi ilości i trzydzieści pięć na osi ceny odchodzi krzywa, która maleje do poziomu jeden ceny. - To krzywa popytu. Nad i pod krzywą popytu są dwie inne krzywe obrazujące przesunięcia krzywej popytu.

”Przesunięcie krzywej popytu następuje wtedy, gdy cena produktu pozostaje na tym samym poziomie, ale zmienia się żądana ilość produktu ze względu na pozostałe czynniki, powodujące przesunięcie krzywej na określoną stronę (w prawo lub w lewo): przesunięcie w prawo ilustruje wzrost popytu przy niezmienionej cenie, ze względu na korzystną zmianę innych zmiennych niezwiązanych z ceną; przesunięcie w lewo ilustruje spadek popytu, gdy cena pozostaje niezmieniona, ze względu na niekorzystne zmiany czynników innych niż cena.
Przy niezmienionej cenie: dwadzieścia, pod wpływem określonych czynników, popyt może wynieść w porównaniu do sytuacji pierwszej: sześćdziesiąt dwa i pół w sytuacji działania niekorzystnych czynników, np. spadku cen dóbr substytucyjnych, sto trzydzieści siedem i pół w sytuacji działania korzystnych czynników, np. spadku cen dóbr komplementarnych”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem opisu przesunięcia krzywej popytu.

Po kliknięciu na cyfrę sześć przy polu “podaż” wyświetla się okno z informacjami: “Podaż to ilość dóbr i usług, którą producenci oferują po określonej cenie”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem tego zdania.

Po kliknięciu na cyfrę siedem przy polu “krzywa podaży” wyświetla się okno z informacjami: “Krzywa podaży prezentuje ilość dóbr i usług, którą skłonni są kupić nabywcy przy danej cenie. Najczęściej jest krzywą rosnącą.
Poniżej wykres czwarty: krzywa podaży. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co dziesięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt ilości odchodzi krzywa, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. - To krzywa podaży.
Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem opisu krzywej podaży.

Po kliknięciu na cyfrę osiem przy polu “czynniki kształtujące podaż” wyświetla się okno z informacjami: “Czynniki kształtujące podaż: cena produktów - wyższe ceny zachęcają do większej podaży produktów, spadek cen skłania do ograniczenia podaży; cena czynników produkcji - wzrost cen surowców, materiałów, maszyn i urządzeń oraz siły roboczej zwiększa koszt wytworzenia produktu, a tym samym zmniejsza zysk, co może zniechęcać producentów do podaży w niekorzystnym dla nich czasie; sytuacja odwrotna wpływa na zwiększenie podaży; zdolności produkcyjne - poziom wydolności czynników wytwórczych wpływa na wydajność produkcji; wyższa wydajność jest czynnikiem obniżającym koszty wytworzenia i zapewniającym wyższy zysk, a więc zachęcającym do zwiększania podaży; warunki zaopatrzenia w surowce i materiały - dobrze zorganizowany proces dostawy materiałów oraz dobra lokalizacja producenta usprawnia proces produkcji oraz obniża koszty wytwarzania; warunki kredytowo-finansowe - dotyczą zarówno producentów, jak i nabywców; dogodne warunki udzielania kredytów, ich dostępność i korzystne oprocentowanie, producentów zachęca do rozwoju, w tym między innymi rozszerzania rozmiarów produkcji, a zatem i podaży, kupujących do nabywania oferowanych produktów, zwłaszcza o charakterze trwałym i luksusowych; przewidywanie przyszłych cen i koniunktury - umiejętność przewidywania cen w wyniku zdarzeń społeczno-gospodarczych ma wpływ na kształtowanie podaży, to jest jej zwiększania, jeżeli producenci przewidują, że dobre warunki sprzedaży mogą ulec pogorszeniu lub zmniejszania, w przypadku, gdy jest szansa na uzyskanie wyższych cen w niedalekiej przyszłości; warunki naturalne - warunki pogodowe mogą mieć wpływ na hamowanie prac produkcyjnych i wytwórczych lub na brak zakłóceń, np. w rolnictwie, budownictwie, ogrodnictwie; brak zakłóceń nie zaburza wielkości podaży, poważne przestoje obniżają podaż”.
Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższych informacji.

Po kliknięciu na cyfrę dziewięć przy polu “prawo podaży” wyświetla się okno z informacjami: “Prawo podaży to zależność między ceną a ilością oferowanych dóbr i usług to prawo podaży. Im więcej nabywcy są skłonni zapłacić za produkty, tym więcej producenci chcą ich dostarczać na rynek.
Poniżej wykres piąty przedstawiający prawo podaży.
Pod wykresem odtwarzacz audio z nagraniem informacji na temat prawa podaży.

Po kliknięciu na cyfrę dziesięć przy polu “przesunięcie na krzywej podaży” wyświetla się okno z informacjami: “Ruch (przesunięcie) na krzywej podaży ma miejsce, gdy zmienia się zarówno cena dóbr i usług, jak i ich ilość, powodując, że krzywa przesuwa się w określonym kierunku – w górę lub w dół: ruch w górę wskazuje na wzrost podaży spowodowany wzrostem cen, ruch w dół wskazuje na spadek podaży na skutek spadku cen”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.
Najwyższa cena: trzydzieści pięć generuje najwyższy popyt w ilości dwustu pięćdziesięciu, spadek ceny do dwudziestu zmniejsza podaż do ilości dwustu, dalszy spadek ceny do dziesięciu zmniejsza podaż do stu pięćdziesięciu, najniższa cena: jeden generuje najniższą podaż na poziomie pięćdziesięciu.
Poniżej wykres szósty “Ruch (przesunięcie) na krzywej podaży”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co dziesięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt odchodzi krzywa, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. - To krzywa podaży. Nad i pod krzywą podaży są dwie krzywe obrazujące przesunięcia krzywej podaży. W ich stronę skierowane są dwie strzałki odchodzące od krzywej podaży.
”Przesunięcie na krzywej podaży następuje wtedy, gdy cena produktu pozostaje na tym samym poziomie, ale zmienia się żądana ilość produktu ze względu na pozostałe czynniki, powodujące przesunięcie krzywej na określoną stronę (w prawo lub w lewo): przesunięcie w prawo ilustruje wzrost podaży przy niezmienionej cenie, ze względu na korzystną zmianę innych zmiennych niezwiązanych z ceną, np. modernizacja maszyn, spadek cen materiałów; przesunięcie w lewo ilustruje spadek podaży, gdy cena pozostaje niezmieniona, ze względu na niekorzystne zmiany czynników innych niż cena, np. obniżenie produkcji, wzrost ceny czynników wytwórczych.
Przy niezmienionej cenie: dwadzieścia, pod wpływem określonych czynników, podaż może wynieść:sto dwadzieścia pięć w sytuacji działania niekorzystnych czynników, dwieście trzydzieści w sytuacji działania korzystnych czynników”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem charakterystyki przesunięcia na krzywej podaży.

Po kliknięciu na cyfrę jedenaście przy polu “mechanizm rynkowy” wyświetla się okno z informacjami: “Mechanizm rynkowy to zespół zależności i wzajemnych oddziaływań zachodzących między popytem, podażą a ceną. Popyt nabywców na towary i usługi oferowane przez producentów i dostawców powoduje kształtowanie się poziomu cen, akceptowalnych przez nabywców i sprzedawców”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.

Po kliknięciu na cyfrę dwanaście przy polu “równowaga rynkowa” wyświetla się okno z informacjami: “Równowaga rynkowa - punkt równowagi osiągnięty jest wówczas, gdy określony poziom ceny pozwala zrównoważyć poziom podaży z popytem. Cena jest czynnikiem mechanizmu rynkowego, który wpływa na decyzje nabywców i producentów: jeżeli popyt przewyższa podaż, następuje wzrost ceny, ten zaś powoduje zmniejszenie popytu, ponieważ część nabywców rezygnuje z zakupów i jednocześnie wzrost podaży, ponieważ wyższa cena zwiększa opłacalność produkcji i sprzedaży, mamy wtedy niedobór rynkowy; jeżeli podaż przewyższa popyt, następuje spadek ceny, to zaś powoduje wzrost popytu i jednocześnie zmniejszenie podaży, następuje wtedy nadwyżka rynkowa”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższych informacji o równowadze rynkowej.
Pod odtwarzaczem wykres siódmy “Mechanizm rynkowy”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt na linii ilości dóbr i usług odchodzi krzywa podaży, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. Od przecięcia wartości trzydzieści pięć na osi ceny i pięćdziesiąt na osi ilości dóbr i usług odchodzi krzywa popytu, która maleje w stronę osi ilości dóbr i usług. Powyżej przecięcia krzywych znajduje się obszar nadwyżki podaży. Poniżej przecięcia krzywych znajduje się obszar nadwyżki popytu. Od przecięcia krzywych do punktu sto pięćdziesiąt na osi ilości dóbr i usług poprowadzona jest przerywana linia, która oznaczona jest jako E - jest to punkt równowagi rynkowej. Od wartości dziesięć na osi ceny do przecięcia krzywych poprowadzona jest przerywana linia, która oznaczona jest jako P - jest to cena równowagi.
”Punkt równowagi rynkowej (E) – punkt, w którym wielkość podaży jest równa wielkości popytu przy określonej cenie.
Cena równowagi (P) – zadowalająca cena, po której sprzedawcy (producenci) mogą sprzedać, a konsumenci kupić wszystkie zaoferowane dobra i usługi”.
”Na przykładowym wykresie punkt równowagi rynkowej, w którym krzywa podaży przecina się z krzywą popytu, jest osiągnięty na poziomie ceny równej dziesięć. Nabywcy zakupili największą ilość dóbr i usług po cenie dziesięć. Gdy cena produktu jest niższa od ceny równowagi rynkowej, występuje nadwyżka popytu nad podażą. Kiedy cena jest wyższa od ceny równowagi rynkowej, występuje nadwyżka podaży nad popytem. Poza wyznaczonym punktem równowagi występują obszary nierównowagi rynkowej, czyli nadwyżka rynkowa bądź niedobór rynkowy”.

Po kliknięciu na cyfrę trzynaście przy polu “nadwyżka rynkowa i niedobór rynkowy” wyświetla się okno z informacjami. Schemat drugi “zmiana równowagi rynkowej”. Schemat składa się z dwóch belek. Pierwsza to obszar nadwyżki podaży (nadwyżka rynkowa):
- nadwyżka podaży to stan, gdy cena produktu przewyższa cenę równowagi rynkowej, a podaż tego produktu jest większa od popytu,
- nadwyżka podaży zwiększa konkurencję wśród producentów i sprzedawców oraz prowadzi do obniżenia ceny produktu,
-niższa cena powoduje zwiększenie popytu na produkt, ale jednocześnie ogranicza wielkość podaży; proces ten może doprowadzić do równowagi.
Druga belka to obszar nadwyżki popytu (niedobór rynkowy):
- nadwyżka popytu to stan, gdy cena produktu jest niższa od ceny równowagi rynkowej, a wielkość popytu przewyższa wielkość podaży tego produktu,
- nadwyżka popytu wywołuje wzrost cen, przez co popyt maleje, a producenci zwiększają wielkość podaż na dane dobro,
- wyższa cena powoduje zwiększenie podaży, producenci podwyższają ceny, nabywcy odczuwają nasycenie; cały proces prowadzi do odzyskania równowagi cenowej.
Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem charakterystyki obu obszarów.
Pod odtwarzaczem jest schemat trzeci “Konsekwencje nierównowagi rynkowej”. Schemat składa się z dwóch kolumn. Pierwsza przedstawia konsekwencje nadwyżki podaży, na które składają się: spowolnienie obrotu towarowego, spadek produkcji, wydłużanie się inkasa należności, wzrost kosztów magazynowania zapasów, straty w zapasach, spadek tempa wzrostu gospodarczego. Druga kolumna przedstawia konsekwencje nadwyżki popytu, na które składają się: wzrost cen produktów, wzrost kosztów utrzymania, niezadowolenie społeczne, zjawiska spekulacyjne.
Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem omówienia schematu trzeciego.

Po kliknięciu na cyfrę czternaście przy polu “cena minimalna i cena maksymalna” wyświetla się okno z informacjami. “Ceny maksymalne i minimalne. Jednym ze sposobów łagodzenia skutków braku równowagi rynkowej jest zastosowanie cen minimalnych i maksymalnych.
Cena minimalna („podłogowa”), to cena, poniżej której nie można sprzedawać danego produktu. Ustalana jest w formie regulacji prawnych przez organy państwa. Cena ta znajduje się powyżej ceny równowagi rynkowej. Powstrzymuje spadek cen poniżej ustalonego poziomu. Ceny minimalne wprowadzane są w celu ograniczenia skutków nadwyżki podaży i popytu. Prowadzą do ograniczenia wielkości popytu oraz zwiększenia podaży. Wprowadzenie cen minimalnych nie jest korzystne dla nabywców.
Cena maksymalna („sufitowa”), to cena, powyżej której nie można sprzedawać produktów. Ustalana jest w formie regulacji prawnych przez organy państwa. Cena ta znajduje się poniżej ceny równowagi rynkowej. Zapobiega wzrostowi cen ponad ustalony poziom. Ceny maksymalne najczęściej wprowadzane są przez państwo w celu łagodzenia skutków nadwyżki popytu. Dotyczą na ogół dóbr i usług istotnych z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego, np. czynszu w mieszkaniach komunalnych, ceny leków, ceny ubezpieczeń obowiązkowych, ustalenia minimalnego wynagrodzenia (cena czynnika wytwórczego). Wprowadzenie cen maksymalnych nie jest korzystne dla producentów”. Poniżej znajduje się wykres ósmy “Cena minimalna i maksymalna”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt na linii ilości dóbr i usług odchodzi krzywa podaży, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. Od przecięcia wartości trzydzieści pięć na osi ceny i pięćdziesiąt na osi ilości dóbr i usług odchodzi krzywa popytu, która maleje w stronę osi ilości dóbr i usług. Przecięcie krzywych oznaczone jest jako E indeks dolny zero. - Jest to cena równowagi. Pomiędzy wartością zero i pięć ceny poprowadzona jest linia równoległa do osi ilości dóbr i usług. Oznaczona jest jako E indeks dolny jeden. - Jest to cena minimalna. Pomiędzy wartością dwadzieścia a dwadzieścia pięć ceny poprowadzona jest linia równoległa do osi ilości dóbr i usług. Oznaczona jest jako E indeks dolny dwa. - Jest to cena maksymalna.
Pod wykresem znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem omówienia ceny minimalnej i maksymalnej.

Plansza interaktywna, która przedstawia w schematycznym ujęciu mechanizm rynkowy: kształtowanie się popytu i podaży, ceny rynkowej, nadwyżki i niedoboru rynkowego.

Po kliknięciu na cyfrę jeden przy polu “popyt” wyświetla się okno z informacjami: “Popyt to ilość dóbr i usług (produktów), którą nabywcy są gotowi kupić po określonej cenie w określonym czasie”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio, z nagraniem powyższego tekstu.
Od pola “popyt” odchodzi strzałka łącząca je z następującymi polami: krzywa popytu, czynniki kształtujące popyt, prawo popytu, przesunięcia na krzywej popytu.

Po kliknięciu na cyfrę dwa przy polu “krzywa popytu” wyświetla się okno z informacjami: “Krzywa popytu prezentuje ilość dóbr i usług, które kupujący chcą nabyć przy danym poziomie ceny. Najczęściej jest krzywą malejącą. Poniżej wykres przedstawiający przesunięcia na krzywej popytu. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od przecięcia punktów pięćdziesiąt na osi ilości i trzydzieści pięć na osi ceny odchodzi krzywa, która maleje do poziomu jeden ceny. - To krzywa popytu. Nad krzywą są dwie strzałki o przeciwnych zwrotach. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio, z nagraniem opisu krzywej popytu.

Po kliknięciu na cyfrę trzy przy polu “czynniki kształtujące popyt” wyświetla się okno z informacjami: “Czynniki kształtujące popyt:

Zależne od nabywców:
poziom dochodów - wzrost dochodów zwiększa popyt na dobra wyższego rzędu i luksusowe oraz trwałego użytku; w grupie produktów podstawowych zmiany popytu nie są aż tak znaczące;
różnorodność potrzeb - mnogość i różnorodność potrzeb wpływa na strukturę popytu i jego wielkość;
preferencje, moda, upodobania - mają wpływ na popyt w krótkim okresie czasu, nabywcy mogą mieć skłonność do zakupów po wyższych cenach;
przewidywania cen w przyszłych okresach czasu - jeżeli nabywcy spodziewają się obniżki cen, np. w czasie wyprzedaży lub cyklicznych akcji promocyjnych, odwlekają zakup określonych produktów; jeżeli spodziewają się zwyżki cen, np. z powodu klęski żywiołowej, zwiększają nabycie określonych produktów;
czynniki społeczno-demograficzne - na poziom i wielkość popytu mogą mieć wpływ takie czynniki jak: poziom wykształcenia, wiek, płeć, zawód, zatrudnienie.

Zależne od producentów
ceny dóbr substytucyjnych - jeżeli w grupie dóbr, które mogą się wzajemnie zastąpić są dobra o niższej cenie, to popyt na te dobra wzrasta, i jednocześnie spada popyt na dobra droższe;
ceny dóbr komplementarnych - jeżeli wzrasta cena na dane dobro, to zwykle spada popyt na to dobro oraz na dobro komplementarne (uzupełniające), np. wzrost cen gramofonów powoduje spadek popytu na płyty winylowe;
jakość produktów - wyższa jakość produktów może być czynnikiem zwiększającym popyt na nie;
wielkość oferowanego asortymentu - duża ilość oferowanych produktów i duża dostępność może osłabiać popyt;
rodzaj oferowanego asortymentu - popyt na dobra podstawowe ulega mniejszym wahaniom popytu niż na dobra wyższego rzędu;
reklama i działania promocyjne - umiejętne uświadomienie nabywcom potrzeb oraz promocja określonych produktów może zwiększyć popyt na te produkty”.
Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.

Po kliknięciu na cyfrę cztery przy polu “prawo popytu” wyświetla się okno z informacjami: “Zależność między popytem na dany produkt, a jego ceną nazywa się prawem popytu. Najczęściej ta zależność jest odwrotna – niższa cena wywołuje wyższy popyt i odwrotnie. Od tej reguły zdarzają się wyjątki, zwane paradoksami.
Poniżej schemat pierwszy: “Przykłady paradoksów”. Na chmurach wokół półkola zebrane są opisy trzech paradoksów:
”Paradoks Giffena - dotyczy produktów podstawowych, np. żywności (ziemniaków, mąki, chleba); wzrost cen na podstawowe produkty i usługi nie ma wpływu na poziom popytu na te produkty.
Paradoks Veblena - zwany też efektem snoba; dotyczy produktów luksusowych, których wzrost cen, wśród zamożnych nabywców, powoduje wzrost popytu na nie z równoczesnym przeświadczeniem prestiżu i wzrostu pozycji społecznej. Pozwala na demonstrację statusu materialnego nabywcy.
Efekt owczego pędu - zwany też efektem naśladowców; określone produkty są nabywane, wraz ze wzrostem ich popularności, to dlatego, że kupują je inni, np. pod wpływem mody”.
Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższych informacji.

Po kliknięciu na cyfrę pięć przy polu “przesunięcia na krzywej popytu” wyświetla się okno z informacjami: “Wahania zmiennych, od których uzależniony jest popyt, prowadzą do przesunięcia na krzywej popytu”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego zdania.
Pod odtwarzaczem wykres drugi: “Wahania zmiennych prowadzących do przesunięcia na krzywej popytu”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od przecięcia punktów pięćdziesiąt na osi ilości i trzydzieści pięć na osi ceny odchodzi krzywa, która maleje do poziomu jeden ceny. - To krzywa popytu. Nad krzywą są dwie strzałki o przeciwnych zwrotach.

”Ruch (przesunięcie) na krzywej popytu ma miejsce, gdy zmienia się zarówno cena dóbr i usług, jak i ich ilość, powodując, że krzywa porusza się w górę lub w dół: ruch w górę wskazuje na spadek popytu spowodowany wzrostem cen, ruch w dół wskazuje na wzrost popytu na skutek spadku cen.
Najwyższa cena: trzydzieści pięć generuje popyt w ilości pięćdziesiąt, spadek ceny do dwudziestu zwiększa popyt do ilości stu pięćdziesięciu, dalszy spadek ceny do dziesięciu zwiększa popyt do dwustu, najniższa cena: jeden generuje najwyższy popyt na poziomie dwustu pięćdziesięciu”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.
Pod odtwarzaczem wykres trzeci: “Przesunięcia na krzywej popytu”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od przecięcia punktów pięćdziesiąt na osi ilości i trzydzieści pięć na osi ceny odchodzi krzywa, która maleje do poziomu jeden ceny. - To krzywa popytu. Nad i pod krzywą popytu są dwie inne krzywe obrazujące przesunięcia krzywej popytu.

”Przesunięcie krzywej popytu następuje wtedy, gdy cena produktu pozostaje na tym samym poziomie, ale zmienia się żądana ilość produktu ze względu na pozostałe czynniki, powodujące przesunięcie krzywej na określoną stronę (w prawo lub w lewo): przesunięcie w prawo ilustruje wzrost popytu przy niezmienionej cenie, ze względu na korzystną zmianę innych zmiennych niezwiązanych z ceną; przesunięcie w lewo ilustruje spadek popytu, gdy cena pozostaje niezmieniona, ze względu na niekorzystne zmiany czynników innych niż cena.
Przy niezmienionej cenie: dwadzieścia, pod wpływem określonych czynników, popyt może wynieść w porównaniu do sytuacji pierwszej: sześćdziesiąt dwa i pół w sytuacji działania niekorzystnych czynników, np. spadku cen dóbr substytucyjnych, sto trzydzieści siedem i pół w sytuacji działania korzystnych czynników, np. spadku cen dóbr komplementarnych”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem opisu przesunięcia krzywej popytu.

Po kliknięciu na cyfrę sześć przy polu “podaż” wyświetla się okno z informacjami: “Podaż to ilość dóbr i usług, którą producenci oferują po określonej cenie”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem tego zdania.

Po kliknięciu na cyfrę siedem przy polu “krzywa podaży” wyświetla się okno z informacjami: “Krzywa podaży prezentuje ilość dóbr i usług, którą skłonni są kupić nabywcy przy danej cenie. Najczęściej jest krzywą rosnącą.
Poniżej wykres czwarty: krzywa podaży. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co dziesięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt ilości odchodzi krzywa, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. - To krzywa podaży.
Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem opisu krzywej podaży.

Po kliknięciu na cyfrę osiem przy polu “czynniki kształtujące podaż” wyświetla się okno z informacjami: “Czynniki kształtujące podaż: cena produktów - wyższe ceny zachęcają do większej podaży produktów, spadek cen skłania do ograniczenia podaży; cena czynników produkcji - wzrost cen surowców, materiałów, maszyn i urządzeń oraz siły roboczej zwiększa koszt wytworzenia produktu, a tym samym zmniejsza zysk, co może zniechęcać producentów do podaży w niekorzystnym dla nich czasie; sytuacja odwrotna wpływa na zwiększenie podaży; zdolności produkcyjne - poziom wydolności czynników wytwórczych wpływa na wydajność produkcji; wyższa wydajność jest czynnikiem obniżającym koszty wytworzenia i zapewniającym wyższy zysk, a więc zachęcającym do zwiększania podaży; warunki zaopatrzenia w surowce i materiały - dobrze zorganizowany proces dostawy materiałów oraz dobra lokalizacja producenta usprawnia proces produkcji oraz obniża koszty wytwarzania; warunki kredytowo-finansowe - dotyczą zarówno producentów, jak i nabywców; dogodne warunki udzielania kredytów, ich dostępność i korzystne oprocentowanie, producentów zachęca do rozwoju, w tym między innymi rozszerzania rozmiarów produkcji, a zatem i podaży, kupujących do nabywania oferowanych produktów, zwłaszcza o charakterze trwałym i luksusowych; przewidywanie przyszłych cen i koniunktury - umiejętność przewidywania cen w wyniku zdarzeń społeczno-gospodarczych ma wpływ na kształtowanie podaży, to jest jej zwiększania, jeżeli producenci przewidują, że dobre warunki sprzedaży mogą ulec pogorszeniu lub zmniejszania, w przypadku, gdy jest szansa na uzyskanie wyższych cen w niedalekiej przyszłości; warunki naturalne - warunki pogodowe mogą mieć wpływ na hamowanie prac produkcyjnych i wytwórczych lub na brak zakłóceń, np. w rolnictwie, budownictwie, ogrodnictwie; brak zakłóceń nie zaburza wielkości podaży, poważne przestoje obniżają podaż”.
Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższych informacji.

Po kliknięciu na cyfrę dziewięć przy polu “prawo podaży” wyświetla się okno z informacjami: “Prawo podaży to zależność między ceną a ilością oferowanych dóbr i usług to prawo podaży. Im więcej nabywcy są skłonni zapłacić za produkty, tym więcej producenci chcą ich dostarczać na rynek.
Poniżej wykres piąty przedstawiający prawo podaży.
Pod wykresem odtwarzacz audio z nagraniem informacji na temat prawa podaży.

Po kliknięciu na cyfrę dziesięć przy polu “przesunięcie na krzywej podaży” wyświetla się okno z informacjami: “Ruch (przesunięcie) na krzywej podaży ma miejsce, gdy zmienia się zarówno cena dóbr i usług, jak i ich ilość, powodując, że krzywa przesuwa się w określonym kierunku – w górę lub w dół: ruch w górę wskazuje na wzrost podaży spowodowany wzrostem cen, ruch w dół wskazuje na spadek podaży na skutek spadku cen”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.
Najwyższa cena: trzydzieści pięć generuje najwyższy popyt w ilości dwustu pięćdziesięciu, spadek ceny do dwudziestu zmniejsza podaż do ilości dwustu, dalszy spadek ceny do dziesięciu zmniejsza podaż do stu pięćdziesięciu, najniższa cena: jeden generuje najniższą podaż na poziomie pięćdziesięciu.
Poniżej wykres szósty “Ruch (przesunięcie) na krzywej podaży”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co dziesięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia z zaznaczonymi punktami. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt odchodzi krzywa, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. - To krzywa podaży. Nad i pod krzywą podaży są dwie krzywe obrazujące przesunięcia krzywej podaży. W ich stronę skierowane są dwie strzałki odchodzące od krzywej podaży.
”Przesunięcie na krzywej podaży następuje wtedy, gdy cena produktu pozostaje na tym samym poziomie, ale zmienia się żądana ilość produktu ze względu na pozostałe czynniki, powodujące przesunięcie krzywej na określoną stronę (w prawo lub w lewo): przesunięcie w prawo ilustruje wzrost podaży przy niezmienionej cenie, ze względu na korzystną zmianę innych zmiennych niezwiązanych z ceną, np. modernizacja maszyn, spadek cen materiałów; przesunięcie w lewo ilustruje spadek podaży, gdy cena pozostaje niezmieniona, ze względu na niekorzystne zmiany czynników innych niż cena, np. obniżenie produkcji, wzrost ceny czynników wytwórczych.
Przy niezmienionej cenie: dwadzieścia, pod wpływem określonych czynników, podaż może wynieść:sto dwadzieścia pięć w sytuacji działania niekorzystnych czynników, dwieście trzydzieści w sytuacji działania korzystnych czynników”. Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem charakterystyki przesunięcia na krzywej podaży.

Po kliknięciu na cyfrę jedenaście przy polu “mechanizm rynkowy” wyświetla się okno z informacjami: “Mechanizm rynkowy to zespół zależności i wzajemnych oddziaływań zachodzących między popytem, podażą a ceną. Popyt nabywców na towary i usługi oferowane przez producentów i dostawców powoduje kształtowanie się poziomu cen, akceptowalnych przez nabywców i sprzedawców”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższego tekstu.

Po kliknięciu na cyfrę dwanaście przy polu “równowaga rynkowa” wyświetla się okno z informacjami: “Równowaga rynkowa - punkt równowagi osiągnięty jest wówczas, gdy określony poziom ceny pozwala zrównoważyć poziom podaży z popytem. Cena jest czynnikiem mechanizmu rynkowego, który wpływa na decyzje nabywców i producentów: jeżeli popyt przewyższa podaż, następuje wzrost ceny, ten zaś powoduje zmniejszenie popytu, ponieważ część nabywców rezygnuje z zakupów i jednocześnie wzrost podaży, ponieważ wyższa cena zwiększa opłacalność produkcji i sprzedaży, mamy wtedy niedobór rynkowy; jeżeli podaż przewyższa popyt, następuje spadek ceny, to zaś powoduje wzrost popytu i jednocześnie zmniejszenie podaży, następuje wtedy nadwyżka rynkowa”. Poniżej odtwarzacz audio z nagraniem powyższych informacji o równowadze rynkowej.
Pod odtwarzaczem wykres siódmy “Mechanizm rynkowy”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt na linii ilości dóbr i usług odchodzi krzywa podaży, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. Od przecięcia wartości trzydzieści pięć na osi ceny i pięćdziesiąt na osi ilości dóbr i usług odchodzi krzywa popytu, która maleje w stronę osi ilości dóbr i usług. Powyżej przecięcia krzywych znajduje się obszar nadwyżki podaży. Poniżej przecięcia krzywych znajduje się obszar nadwyżki popytu. Od przecięcia krzywych do punktu sto pięćdziesiąt na osi ilości dóbr i usług poprowadzona jest przerywana linia, która oznaczona jest jako E - jest to punkt równowagi rynkowej. Od wartości dziesięć na osi ceny do przecięcia krzywych poprowadzona jest przerywana linia, która oznaczona jest jako P - jest to cena równowagi.
”Punkt równowagi rynkowej (E) – punkt, w którym wielkość podaży jest równa wielkości popytu przy określonej cenie.
Cena równowagi (P) – zadowalająca cena, po której sprzedawcy (producenci) mogą sprzedać, a konsumenci kupić wszystkie zaoferowane dobra i usługi”.
”Na przykładowym wykresie punkt równowagi rynkowej, w którym krzywa podaży przecina się z krzywą popytu, jest osiągnięty na poziomie ceny równej dziesięć. Nabywcy zakupili największą ilość dóbr i usług po cenie dziesięć. Gdy cena produktu jest niższa od ceny równowagi rynkowej, występuje nadwyżka popytu nad podażą. Kiedy cena jest wyższa od ceny równowagi rynkowej, występuje nadwyżka podaży nad popytem. Poza wyznaczonym punktem równowagi występują obszary nierównowagi rynkowej, czyli nadwyżka rynkowa bądź niedobór rynkowy”.

Po kliknięciu na cyfrę trzynaście przy polu “nadwyżka rynkowa i niedobór rynkowy” wyświetla się okno z informacjami. Schemat drugi “zmiana równowagi rynkowej”. Schemat składa się z dwóch belek. Pierwsza to obszar nadwyżki podaży (nadwyżka rynkowa):
- nadwyżka podaży to stan, gdy cena produktu przewyższa cenę równowagi rynkowej, a podaż tego produktu jest większa od popytu,
- nadwyżka podaży zwiększa konkurencję wśród producentów i sprzedawców oraz prowadzi do obniżenia ceny produktu,
-niższa cena powoduje zwiększenie popytu na produkt, ale jednocześnie ogranicza wielkość podaży; proces ten może doprowadzić do równowagi.
Druga belka to obszar nadwyżki popytu (niedobór rynkowy):
- nadwyżka popytu to stan, gdy cena produktu jest niższa od ceny równowagi rynkowej, a wielkość popytu przewyższa wielkość podaży tego produktu,
- nadwyżka popytu wywołuje wzrost cen, przez co popyt maleje, a producenci zwiększają wielkość podaż na dane dobro,
- wyższa cena powoduje zwiększenie podaży, producenci podwyższają ceny, nabywcy odczuwają nasycenie; cały proces prowadzi do odzyskania równowagi cenowej.
Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem charakterystyki obu obszarów.
Pod odtwarzaczem jest schemat trzeci “Konsekwencje nierównowagi rynkowej”. Schemat składa się z dwóch kolumn. Pierwsza przedstawia konsekwencje nadwyżki podaży, na które składają się: spowolnienie obrotu towarowego, spadek produkcji, wydłużanie się inkasa należności, wzrost kosztów magazynowania zapasów, straty w zapasach, spadek tempa wzrostu gospodarczego. Druga kolumna przedstawia konsekwencje nadwyżki popytu, na które składają się: wzrost cen produktów, wzrost kosztów utrzymania, niezadowolenie społeczne, zjawiska spekulacyjne.
Poniżej znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem omówienia schematu trzeciego.

Po kliknięciu na cyfrę czternaście przy polu “cena minimalna i cena maksymalna” wyświetla się okno z informacjami. “Ceny maksymalne i minimalne. Jednym ze sposobów łagodzenia skutków braku równowagi rynkowej jest zastosowanie cen minimalnych i maksymalnych.
Cena minimalna („podłogowa”), to cena, poniżej której nie można sprzedawać danego produktu. Ustalana jest w formie regulacji prawnych przez organy państwa. Cena ta znajduje się powyżej ceny równowagi rynkowej. Powstrzymuje spadek cen poniżej ustalonego poziomu. Ceny minimalne wprowadzane są w celu ograniczenia skutków nadwyżki podaży i popytu. Prowadzą do ograniczenia wielkości popytu oraz zwiększenia podaży. Wprowadzenie cen minimalnych nie jest korzystne dla nabywców.
Cena maksymalna („sufitowa”), to cena, powyżej której nie można sprzedawać produktów. Ustalana jest w formie regulacji prawnych przez organy państwa. Cena ta znajduje się poniżej ceny równowagi rynkowej. Zapobiega wzrostowi cen ponad ustalony poziom. Ceny maksymalne najczęściej wprowadzane są przez państwo w celu łagodzenia skutków nadwyżki popytu. Dotyczą na ogół dóbr i usług istotnych z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego, np. czynszu w mieszkaniach komunalnych, ceny leków, ceny ubezpieczeń obowiązkowych, ustalenia minimalnego wynagrodzenia (cena czynnika wytwórczego). Wprowadzenie cen maksymalnych nie jest korzystne dla producentów”. Poniżej znajduje się wykres ósmy “Cena minimalna i maksymalna”. Wykres zbudowany jest z dwóch osi. Oś pionowa to cena, a oś pozioma to ilość dóbr i usług. Na osi pionowej zaznaczone są poziomy ceny od zera do czterdziestu co pięć. Na osi poziomej zaznaczona jest ilość od zera do dwustu pięćdziesięciu co pięćdziesiąt. Na poziomie ceny zero znajduje się czarna linia. - To linia przedstawiająca ilość dóbr i usług. Od punktu pięćdziesiąt na linii ilości dóbr i usług odchodzi krzywa podaży, która wzrasta do poziomu trzydzieści pięć ceny. Od przecięcia wartości trzydzieści pięć na osi ceny i pięćdziesiąt na osi ilości dóbr i usług odchodzi krzywa popytu, która maleje w stronę osi ilości dóbr i usług. Przecięcie krzywych oznaczone jest jako E indeks dolny zero. - Jest to cena równowagi. Pomiędzy wartością zero i pięć ceny poprowadzona jest linia równoległa do osi ilości dóbr i usług. Oznaczona jest jako E indeks dolny jeden. - Jest to cena minimalna. Pomiędzy wartością dwadzieścia a dwadzieścia pięć ceny poprowadzona jest linia równoległa do osi ilości dóbr i usług. Oznaczona jest jako E indeks dolny dwa. - Jest to cena maksymalna.
Pod wykresem znajduje się odtwarzacz audio z nagraniem omówienia ceny minimalnej i maksymalnej.