W Polsce można zamieszkać w mieście, które ma port morski, a leży kilkadziesiąt kilometrów od morza. Można także zamieszkać na terenie położonym poniżej poziomu morza i poruszać się po suchym gruncie. Jak to jest możliwe i gdzie znajdują się takie miejsca?

Już wiesz
  • jaki wpływ na pogodę i klimat pobrzeży ma morze;

  • jakie jest ukształtowanie terenu w sąsiedztwie morza.

Nauczysz się
  • wymieniać korzyści wynikające z sąsiedztwa morza;

  • przedstawiać znaczenie historyczne, gospodarcze i turystyczne miejscowości nadmorskich.

i3lwc5S7iA_d5e173

1. Co nam daje morze?

Największą korzyścią z położenia nad morzem jest możliwość budowy portu, czyli miejsca, gdzie statki mogą załadować lub wyładować towary. W Polsce funkcjonują 4 duże porty morskie – w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu – które mogą przyjmować największe statki. Są również inne porty, np. w Elblągu, ale ruch jest tam niewielki. Szczecin jest portem szczególnie ciekawym. Położony jest kilkadziesiąt kilometrów od morza, z którym łączy się poprzez rzekę Odrę. W Polsce działają stoczniestoczniastocznie (największe znajdują się w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie), które budują i naprawiają statki. Ze Świnoujścia, Gdyni i Gdańska pływają promyprompromy do nadbałtyckich portów w innych krajach. W Polsce funkcjonuje także ponad 60 przystani i portów rybackich. Całe polskie pobrzeże jest atrakcyjnym miejscem pobytu wczasowiczów i celem wypraw turystycznych. Duże znaczenie ma też wydobycie bursztynubursztynbursztynu i wytwarzanie z niego biżuterii. Dzięki częstym i stosunkowo silnym wiatrom możliwa jest również produkcja energii elektrycznej przez elektrownie wiatroweelektrownia wiatrowaelektrownie wiatrowe budowane wzdłuż wybrzeża.

i3lwc5S7iA_d5e212

2. Miejscowości nadmorskie w Polsce

Wiele miast i wsi polskiego wybrzeża ma duże znaczenie dla przemysłu, transportu, handlu, rybołówstwa i turystyki. Jednym z największych i najchętniej odwiedzanych przez turystów miast pasa pobrzeży jest Gdańsk wyróżniający się naprawdę ciekawą historią. Mniejsze miasta, jak Darłowo, Władysławowo czy Hel, przyciągają turystów dostępem do plaż. Wielką atrakcją dla zwiedzających te miejscowości jest fakt, że oferuje się tam rejsy po morzu na pokładach niewielkich statków.

Polecenie 1

Uzasadnij twierdzenie, że nad polskie morze warto przyjeżdżać nie tylko latem. Posłuż się dostępnymi źródłami informacji (np. Internetem), by sprawdzić, jakie atrakcje oferują miejscowości nadmorskie przez cały rok.

Ciekawostka

Pobyt nad morzem daje szanse na niezwykłe wrażenia kulinarne. Niektóre z nadmorskich miejscowości oferują możliwość zakupu świeżo złowionych ryb prosto z łodzi rybackich.

i3lwc5S7iA_d5e265

3. Żuławy Wiślane

Szczególnie ciekawym rejonem polskiego pobrzeża są Żuławy Wiślane położone w środkowej części Pobrzeża Gdańskiego. Jeszcze kilka tysięcy lat temu była to duża zatoka Morza Bałtyckiego, do której uchodziła Wisła. Rzeka bezustannie transportowała piasek i muł, osadzając je w pobliżu. Stopniowo teren ten zaczął wysychać i pokryła go roślinność. Proces ten przyspieszyli ludzie, osuszając duże połacie terenu. Obecnie Żuławy Wiślane to rozległa równina z żyznymi glebami. Część jest położona niżej niż powierzchnia morza. Obszar taki nazywamy depresjądepresjadepresją. Teren ten nie jest jednak zalewany, gdyż odgradzają go od morza wysokie, solidne wały. Żuławy poprzecinane są kanałami, których zadaniem jest zbieranie wody z okolicznych ziem. Bez tych kanałów grunt byłby podmokły, a depresje zostałyby zalane.

Żuławy Wiślane są niezwykle cenne dla rolnictwa. Występują tu jedne z najlepszych gleb. Tutejsze pola dają bardzo wysokie plony. Na środku Żuław powstało tylko jedno miasto – Nowy Dwór Gdański.

RiMIgHlHMHMmi1
Rolniczy krajobraz na rozległych równinach Żuław Wiślanych
Polecenie 2

Omów przyczyny, dla których na obszarze Żuław Wiślanych nie powstały wielkie miasta.

Wskazówka

Czy można stawiać duże budynki na terenie podmokłym?

Ciekawostka

Miasta sąsiadujące z Żuławami Wiślanymi słyną z okazałych zabytków. Do najpiękniejszych i największych na świecie należy zamek krzyżacki w Malborku. Na samych Żuławach można obejrzeć wiele ciekawych urządzeń technicznych związanych z systemem kanałów, jak mosty zwodzone czy śluzy.

R1QgRk181oOpZ1
Most zwodzony podnosi się, gdy kanałem lub rzeką ma przepłynąć statek, który jest zbyt wysoki, by zmieścić się pod przęsłem
i3lwc5S7iA_d5e329

Podsumowanie

  • Działy gospodarki powiązane z morzem to handel morski i rybołówstwo.

  • Gdańsk i inne miasta oraz wsie położone nad morzem posiadają szczególnie dobre warunki dla turystyki, wypoczynku, uprawiania sportów wodnych oraz dla celów uzdrowiskowych.

  • Żuławy Wiślane to obszar cenny dla rolnictwa z powodu żyznych gleb.

Praca domowa
Polecenie 3.1

Korzystając z dostępnych źródeł informacji (Internetu, książek), wskaż znaczenie i atrakcje wybranej miejscowości nadmorskiej.

Zobacz także

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Rzeźbiarze krajobrazu
Jaki kształt może mieć powierzchnia Ziemi?
Pobrzeża

i3lwc5S7iA_d5e404

Słowniczek

bursztyn
bursztyn

kopalna żywica drzew iglastych występująca w formie kamieni o zróżnicowanych kolorach, wykorzystywana głównie w jubilerstwie; największe na świecie złoża bursztynu znajdują się na południowych wybrzeżach Bałtyku

prom
prom

statek służący do przewozu ludzi i pojazdów, wyposażony w rampę do szybkiego załadunku samochodów lub wagonów

stocznia
stocznia

zakład przemysłowy, w którym buduje się, remontuje lub rozbiera statki

elektrownia wiatrowa
elektrownia wiatrowa

urządzenie zmieniające energię wiatru na ruch obrotowego wirnika, który może służyć do napędzania młynów, pomp i innych urządzeń; współcześnie służy najczęściej do produkcji energii elektrycznej

i3lwc5S7iA_d5e496

Zadania:

Ćwiczenie 1
RKq8wlLWWbdCk1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R2F5FMTnSLltG1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RtbA4upiJ5tnb1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R1TlP7Zqqml3c1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R1VF30fU6nFMv1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 6
RVopfhjbfQdzC1
zadanie interaktywne
Źródło: Andrzej Boczarowski, licencja: CC BY 3.0.
depresja1
depresja

obszar lądu położony poniżej poziomu morza