Najsłynniejsza miłość świata – tak zwykło się mówić o uczuciu, jakie połączyło literacką parę, Romea i Julię. Historia ich romantycznej i tragicznej zarazem miłości nie przestaje inspirować. Liczne wersje teatralne, filmowe i musicalowe nie poprzestają na wiernym odtworzeniu akcji dramatu Williama Shakespeare’aWilliama Shakespeare’a. Bohaterowie pokazywani są nie tylko w realiach z przełomu XVI i XVII stulecia, lecz także jako członkowie amerykańskich gangów albo przedstawiciele subkultury punkowej czy skinowskiej…
Zapoznaj się z treścią dramatu Romeo i Julia Williama Shakespeare’a, a następnie poszukaj w tekście fragmentów mówiących o miłości.
Romeo i Julia Williama Shakespeare’a
Przenoszenie akcji dramatu Williama Shakespeare’a w inne realia ma nie tylko przybliżyć historię Romea i Julii współczesnemu odbiorcy. Staje się też okazją do poszukiwania przyczyn, które doprowadziły do tego, że miłość młodych ludzi skończyła się tragicznie. Czy naprawdę musiało tak się stać?
Co się wydarzyło w Weronie?
Romeo i JuliaProlog
CHÓR
Dwa równie stare i szlachetne rody
W Weronie, gdzie się rozgrywa ta sztuka,
Wskrzeszają zamęt przycichłej niezgody:
Znów w czas pokoju krew chodniki bruka.
Gdy w sercach ojców nienawiść szaleje,
Dzieciom, wiedzionym przez los ku zagładzie,
Miłość podsuwa daremną nadzieję –
Śmierć ich dopiero koniec waśniom kładzie.
Miłość, skazana na śmierć przez nienawiść,
Której szał ciemny gubił dwie rodziny,
Aż śmierć jedynie mogła je wybawić:
Taką historię widz przez dwie godziny
Oglądać będzie tu, na naszej scenie;
Może uroni łzę na zakończenie.
Po przeczytaniu w całości dramatu Romeo i Julia wykonaj ćwiczenia.
Opisz informacje, jakie o treści utworu zdradza przytoczona w Prologu wypowiedź chóru.
Wyjaśnij, czy podana na początku informacja ujawniająca treść sztuki jest pożądana z punktu widzenia czytelnika lub widza. Odpowiedź uzasadnij.
Odpowiedz, czy w dramacie, oprócz powyższego fragmentu, pojawiają się wypowiedzi chóru.
Tragiczna historia Romea i Julii mogła potoczyć się inaczej. Gdyby utwór był komedią, skończyłby się szczęśliwie. Do zaproponowanego poniżej początku historii dopisz w formie punktów cztery wydarzenia, które doprowadziłyby do szczęśliwego zakończenia.
1. Romeo poznaje Julię na balu.
6. Romeo i Julia żyją długo i szczęśliwie.
Zły los
Historia Romea i Julii mogła zakończyć się inaczej, jednak autor dramatu postanowił, że oboje bohaterowie umrą. Co w wersji Shakespeare’a doprowadziło do śmierci młodych ludzi? W jednej z pierwszych wypowiedzi Romea znaleźć można zapowiedź tragicznych wydarzeń. Rozmawiając o tym, czy jest sens udawać się na bal do Capulettich, młody MontecchiMontecchi wypowiedział do Merkucja znamienne słowa.
Romeo i JuliaAkt I, scena 4
ROMEO
Boję się, czy nie przyjdziemy za wcześnie;
Bo moja dusza przeczuwa, że jakiś
Łańcuch wydarzeń, wśród gwiazd jeszcze skryty,
Będzie miał pierwsze złowrogie ogniwo
W tym dniu, w dzisiejszej beztroskiej zabawie,
I że mojemu nieznośnemu życiu
Położy wkrótce kres przedwczesny zgon.
Na podstawie powyższego fragmentu Romea i Julii oraz treści całego dramatu wykonaj ćwiczenia.
Z przytoczonego fragmentu wypisz cytaty mówiące o złych przeczuciach Romea.
Poszukaj w utworze Romeo i Julia innych wypowiedzi zapowiadających tragiczne wydarzenia. Zacytuj je.
Napisz, co można wywnioskować z wypowiedzi bohaterów na temat ich przeczuć wskazanych przez ciebie w poprzednim ćwiczeniu.
Rodzice
Tragiczne zakończenie wynika nie tylko z działania losu. Ogromne znaczenie ma postawa rodziców Julii - Capulettich.
Wyjaśnij, dlaczego państwo Capuletti pragnęli wydać córkę za Parysa.
Znajdź w dramacie sceny, w których ojciec lub matka Julii rozmawiają z nią o ślubie z Parysem, a następnie poszukaj w tych scenach słów mówiących o miłości. Omów tę rozmowę.
Na podstawie wyszukanych scen ustal, jak zmienia się nastawienie Julii do propozycji poślubienia Parysa przed i po poznaniu Romea. Zapisz wnioski.
Postawa Julii wobec rodziców również się zmienia. Nazwij cechy charakteru, które bohaterka ujawniła w rozmowach z matką i ojcem.
Poszukaj w wypowiedziach rodziców Julii słów, które świadczą o ich stosunku do córki. Omów, jakie refleksje pojawiają się na temat wzajemnych relacji w rodzinie Capulettich.
Ojciec Laurenty
Ślub wbrew rodzicom Julii stał się faktem za sprawą ojca Laurentego.
Zakonnik ten był franciszkaninem. Przedstawiciele tego zgromadzenia witają się słowami: 'Pokój i dobro'. To pozdrowienie może do pewnego stopnia wyjaśnić, dlaczego ojciec Laurenty zgodził się udzielić potajemnie ślubu Julii i Romeowi.
Na podstawie treści całego dramatu Romeo i Julia wykonaj ćwiczenia.
Poszukaj w wypowiedziach ojca Laurentego powodów, które wpłynęły na to, że pobłogosławił on związek Julii i Romea. Omów je.
Wymień zalety i wady ojca Laurentego. Zilustruj każdą z cech odpowiednim cytatem.
Romeo i Julia
Na przebieg wydarzeń wpływ miały nie tylko charaktery rodziców Romea i Julii czy postawa ojca Laurentego, lecz także usposobienia głównych bohaterów dramatu.
Jules Salles‑WagnerJules Salles‑Wagner, francuski malarz tworzący w XIX wieku, tak przedstawił kochanków z Werony. Czy twoje wyobrażenia o Romeo i Julii są podobne?
Zapisz dwa słowa, które kojarzą ci się z historią Romea i Julii.
W badaniach przeprowadzonych w polskich szkołach okazało się (co nie było niespodzianką), że dwa słowa najczęściej łączone z dramatem Romeo i Julia Williama Shakespeare’a to miłość i śmierć.
Pierwsze z nich kojarzy się przede wszystkim ze sceną balkonową.
Romeo i JuliaAkt II, scena 2
ROMEO
Cicho! Cóż za światło błysło w oknie?
To brzask na Wschodzie, a słońcem jest Julia! […]
To moja pani! moja ukochana! […]
Jasność tej twarzy przyćmiłaby gwiazdy,
Jak światło dzienne gasi światło lamp;
Za to jej oczy w niebie takie blaski
Słałyby poprzez powietrzne regiony,
Że ptak, światłością niezwykłą zmylony,
Śpiewałby w nocy. […]
Słyszę: mówi coś. O, przemów znowu,
Jasny aniele! bo świecisz nade mną
Jak ci skrzydlaci wysłannicy niebios,
Gdy na pokładzie ociężałych chmur
Żeglują ponad głębiną powietrza
I olśniewają zadziwione oczy
Zadzierających głowy śmiertelników.JULIA
Romeo! Czemuż ty jesteś Romeo?
Wyrzecz się ojca i odrzuć nazwisko,
Lub, jeśli nie chcesz, powiedz, że mnie kochasz,
A ja wyrzeknę się swojego rodu. […]
Tylko nazwisko twoje jest mi wrogiem.
Ty jesteś sobą – nie żadnym Montecchim. […]
O zmień nazwisko, nazwij się inaczej!
Cóż znaczy nazwa? To, co zwiemy różą,
Pod inna nazwą nie mniej by pachniało. […]
To ty, Romeo?
To ty, Montecchi?ROMEO
Jeśli mi rozkażesz,
Nie będę ani jednym, ani drugim. […]JULIA
Jak tu trafiłeś? Kto ci wskazał drogę?ROMEO
Miłość mnie wsparła zachętą i radą,
A ja jej za to użyczyłem oczu.
Choć żaden ze mnie nawigator, jednak
Zaryzykowałbym rejs przez Pacyfik,
Gdyby na drugim brzegu czekał skarb
Taki jak ty.JULIA
[…]
Czy ty mnie kochasz? Wiem, że powiesz 'tak',
A ja uwierzę […].
Tak, jestem może dla ciebie zbyt czuła,
Możesz pomyśleć, że się mało cenię;
Lecz wierz mi – będę na pewno wierniejsza
Od tych, co sprytniej umieją się droczyć.
Powinnam była trzymać cię na dystans,
Przyznaję – ale i tak podsłuchałeś,
Co sama sobie szeptałam o mojej
Wielkiej miłości. […]
A czegóż pragniesz?ROMEO
Abyś moje śluby
Odwzajemniła przysięgą miłości. […]JULIA
[…]
Jeśli masz wobec mnie godne zamiary,
Jeśli mnie chcesz za żonę – przyślę jutro
Posłańca, a ty przekaż mi przez niego,
Kiedy i gdzie chcesz dopełnić obrzędu;
A wtedy złożę los mój u twych stóp,
Gotowa iść za tobą na kraj świata. […]
O której godzinie
Przysłać posłańca?ROMEO
O dziewiątej rano.JULIA
Przyślę. Do rana jeszcze ze dwadzieścia
Lat. Nie pamiętam, po co cię wołałam.ROMEO
Poczekam tutaj, aż sobie przypomnisz.JULIA
Wtedy zapomnę, na co czekasz – zdolna
Tylko do myśli, że mi z tobą dobrze.ROMEO
A ja wciąż będę czekać, abyś głębiej
Zapominała – i sam też zapomnę,
Że mógłbym żyć gdzie indziej niż przy tobie.
Tak wyobrażał sobie pożegnanie kochanków XIX‑wieczny angielski malarz Ford Madox BrownFord Madox Brown. Czy – twoim zdaniem – przedstawiając głównych bohaterów, malarz dokładnie wczytał się w tekst dramatu? Odpowiedź uzasadnij.
Wyobraź sobie scenę pożegnania Romea i Julii. Opisz ją.
Po przeczytaniu przytoczonego powyżej fragmentu Romea i Julii wykonaj ćwiczenia
Wykorzystując odpowiednie cytaty, udowodnij, że Romeo wielbi urodę swej wybranki.
Wymień obawy, jakie wyraża Julia w rozmowie z Romeem.
Przedstaw decyzję, jaką podejmują zakochani. Napisz, czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że ich zamiary są zbyt śmiałe i ryzykowne. Uzasadnij swoje zdanie.
Spośród znanych ci tekstów kultury wymień te, w których pojawia się motyw śmierci kochanków.
Obejrzyj fragment jednego z kinowych hitów końca XX wieku. To film Zakochany Szekspir (reż. John MaddenJohn Madden, 1998), w którym przedstawiono fikcyjne okoliczności powstania Romea i Julii. Sprawdź w tekście dramatu, czy w trakcie kręcenia przedstawionej sceny twórcy filmu korzystali z dzieła Williama Shakespeare’a.
William Shakespeare o miłości
Dwaj panowie z Werony II 2Prawdziwa miłość zawsze milczy:
Wyrazem prawdy są czyny, nie słowa.
Wenus i Adonis LXIŻądza to węgiel,
który gasić trzeba,
inaczej serce w perzynę obróci.
Morze ma brzegi,
miłość nie ma granic.
Stracone zachody miłości IV 3Miłość natomiast, której się uczymy
Z kobiecych oczu, nie zamknięta w murach
Mózgu, wraz z ruchem żywiołów przenika
Z szybkością myśli wszystkie nasze władze,
Podwaja każdą z nich, przydaje mocy
Przerastającej jej zwykłe wymiary.
Oczom kochanka daje ostrość
Taką, że orzeł zda się przy nim ślepcem;
Uszom – słuch taki, że każdy szmer słyszą
Czujniej niż ucho wprawnego złodzieja…
Jak wam się podoba V 2Kochać to składać się z ulotnych rojeń,
Z namiętnych pragnień i nieśmiałych marzeń,
Z pokory, hołdu, czci i uwielbienia,
Z cierpliwych starań, niecierpliwych żądz,
Z czystości, wytrwałości, posłuszeństwa.
Wieczór Trzech Króli I 1Jeżeli miłość żywi się pokarmem
Muzyki – grajcie, aż poczuję przesyt,
Aż mój apetyt osłabnie z nadmiaru
I skona. Znów ta kadencja melodii:
Musnęła ucho jak łagodny powiew,
Rozchylający tchnieniem płatki fiołków,
Aby i kraść im, i darować woń.
Stracone zachody miłości IV 3Poeta nie śmie w dłoń wziąć pióra,
Dopóki miłość nie wmiesza mu w inkaust
Swych westchnień – wtedy dopiero strofami
Olśni dzikusa nawet, a w tyranie
Zasieje ziarno łagodnej pokory.
Wenus i Adonis CXXXIVMiłość to słońce po deszczu radosne,
Żądza to burza po słonecznej krasie;
Miłość oznacza wiecznie świeżą wiosnę,
Żądza to zima w na pół letnim czasie;
Miłość jest skromna, żądza nadużywa,
Miłość jest prawdą, żądza jest fałszywa!
Jak wam się podoba III 5Kto czuje szczery żal, ten pragnie ulżyć.
Jeśli ból kogoś, kto pragnie miłości,
Żal w tobie budzi, daj mu swoją miłość:
Żal i ból znikną, jakby ręką odjął.
Sonet 147Miłość mnie jak gorączka rozszalała trawi,
Łaknąc czegoś, co jeszcze przedłuży chorobę,
Karmiąc się tym, co opór zdrowia we mnie dławi,
Sycąc dziki apetyt swój wszelkim sposobem.Lekarz – rozsądek – dawno porzucił pacjenta,
Gniewny, że każdą z recept mam w tak niskiej cenie,
I dzisiaj sam w rozpaczy widzę, że zawzięta
Żądza woli już raczej śmierć niż wyleczenie.Za późno na kurację zresztą; medykament
Żaden tu nie pomoże, gdy w myśli i w mowie
Nic jeno ciemność, obłęd i rosnący zamęt;A prawda, którą z rzadka sobie uzmysłowię,
Dobija mnie: rzekomo tak promienna pani
Mego serca jest mroczna niby dno otchłani.
Sonet 148Czemuż mi, nieszczęsnemu, miłość dała oczy
Nie odzwierciedlające prawdziwych widoków?
Lub, jeśli wzrok nie kłamie – cóż mój umysł mroczy,
Że osąd nie chce zrzucić ciężkich błędu oków?Czy pięknym ma być to, co oko za takowe
Uważa, choćby cały świat twierdził inaczej?
Jeżeli nie – widocznie miłość tak nam głowę
W zawrót wprawia, że oko nigdy nie zobaczyPrawdy. Jak zresztą miałoby ją dostrzec, pytam,
Dręczone bezsennością, solą łez trawione?
Nie dziw, że w tym, co widzę, mylne sensy czytam:I słońce nic nie widzi poprzez chmur przesłonę.
O, Miłości przebiegła – łzami, co tak płyną,
Oślepiasz, bym nie dojrzał, żeś ty łez przyczyną!
Na podstawie powyższych fragmentów utworów Williama Shakespeare’a wyjaśnij, czym jest miłość.
Na podstawie dwóch wybranych przez ciebie fragmentów utworów Williama Shakespeare’a napisz notatkę syntetyzującą na temat: 'Rola miłości w życiu człowieka'. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.
Kobiece spojrzenie na miłość
*** (jestem Julią)Jestem Julią
mam lat 23
dotknęłam kiedyś miłości
miała smak gorzki
jak filiżanka ciemnej kawy
wzmogła
rytm serca
rozdrażniła
mój żywy organizm
rozkołysała zmysły
odeszłaJestem Julią
na wysokim balkonie
zawisła
krzyczę wróć
wołam wróć
plamię
przygryzione wargi
barwą krwi
nie wróciłaJestem Julią
mam lat tysiąc
żyję
*** (jestem dla ciebie czuła)jestem dla ciebie czuła
jak dla pszczół
cierpki zapach kwiatujestem dla ciebie dobra
jak dla zmęczonych skrzydeł ptaka
rozchwiana gałąźzłoto
opadam na twe powieki
uśmiechem
odpędzam myśli — kąśliwe osyto noc
dała mi ciebie
ogromna noc
w której gubiłam rozrzucone po płótnie włosyjesteś
jak księżyc wyraźny
świecisz
na moim chłodnym niebiemodlę się do ciebie
jaka to religia
w której czci się usta
wygiętego boga przedświtów
ach religia
wspaniali bluźniercy
jesteśmy sobie
zamkniętym czworokątnym światem
Po przeczytaniu dwóch przytoczonych wierszy Haliny Poświatowskiej, jednej z najciekawszych poetek polskich XX wieku (przez krytykę uważanej za twórczynię kobiecej liryki), odpowiedz pisemnie na poniższe pytanie.
Jaka odwieczna prawda o kobietach i miłości ukryta jest w słowach: 'Jestem Julią/mam lat tysiąc/żyję'?
Piórem wieszcza
W WeronieI
Nad Kapuletich i Montekich domem,
Spłukane deszczem, poruszone gromem,
Łagodne oko błękitu.II
Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów,
Na rozwalone bramy do ogrodów --
I gwiazdę zrzuca ze szczytu;III
Cyprysy mówią, że to dla Julietty,
Że dla Romea -- ta łza znad planety
Spada… i groby przecieka;IV
A ludzie mówią, i mówią uczenie,
Że to nie łzy są, ale że kamienie,
I -- że nikt na nie… nie czeka!
Po przeczytaniu utworu W Weronie Cypriana Kamila Norwida wykonaj ćwiczenia.
Wyjaśnij, kto jest podmiotem lirycznym w wierszu.
Odpowiedz, czym jest 'łagodne oko błękitu'.
Wyjaśnij, czym są opisane w wierszu 'łzy'.
Scharakteryzuj stosunek podmiotu lirycznego w wierszu do ludzi 'mówiących uczenie'.
Wyjaśnij, po czyjej stronie opowiada się podmiot liryczny w wierszu i co o tym świadczy.
Wytłumacz na podstawie wiersza W Weronie, jak ludzie postrzegają świat i jak uczą się na przykładach z historii.
Opisz skojarzenia, jakie wywołuje w tobie obraz 'spadającej gwiazdy'.
Wyjaśnij, kto - według ciebie - ma rację: ludzie czy cyprysy. Odpowiedź uzasadnij.
Czy świat nie kocha miłości?
Choć śmierć Romea i Julii to efekt splotu przypadków, o najsłynniejszych kochankach mówi się, że woleli odejść z tego świata, niż porzucić miłość. Ta postawa jest postrzegana przez psychologów jako typowa dla wieku, w którym byli główni bohaterowie dramatu. Opisz niebezpieczeństwa związane z tak silnym odczuwaniem miłości.
Często mówi się, że współczesny świat jest pełen brutalności i komercji. Odpowiedz, czy dziś możliwa jest miłość Romea i Julii. Przedstaw swoją opinię, podając argumenty.
Zadaniowo
Co by było, gdyby... Wymyśl dalszy ciąg historii Romea i Julii, wybierając z poniższych propozycji trzy warianty:
Romeo nie poszedł na bal do Capulettich;
ojciec Julii nie jest w konflikcie z ojcem Romea;
Julia wychodzi za mąż za Parysa;
Tybalt nie spotkał się na ulicy z Merkucjem;
Julia nie zdobyła specyfiku, którego zażycie imituje śmierć;
list do Romea został wysłany do Mantui.
Wciel się w osobę oskarżyciela lub obrońcy ojca Laurentego i napisz tekst, w którym ocenisz czyny bohatera.
Napisz wypracowanie na temat: 'Śmierć Romea i Julii to dowód na klęskę miłości' lub 'Śmierć Romea i Julii to dowód na zwycięstwo miłości'. Rozważ problem, odwołując się do:
Romea i Julii Williama Shakespeare'a;
wybranej lektury obowiązkowej;
wybranego tekstu kultury.
Przedstaw również swoje zdanie i je uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.
Napisz wypracowanie na temat: 'Miłość - siła niszcząca czy budująca?'. Rozważ problem, odwołując się do:
Romea i Julii Williama Shakespeare'a;
wybranej lektury obowiazkowej;
wybranego tekstu kultury.
Przedstaw również swoje zdanie i je uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400 wyrazów.
Wciel się w postać Romea lub Julii i napisz list do wymyślonej osoby. W liście opowiedz o swojej wielkiej miłości.
Wyobraź sobie, że masz możliwość przeprowadzenia wywiadu z Romeem lub Julią. Zredaguj pięć pytań, które można by zadać bohaterom sztuki.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: dramat, tragedia, prolog, miłość.