Ważne daty

Wczesna twórczość Karola Szymanowskiego

Karol Szymanowski przyszedł na świat 3 X 1882 roku w Tymoszówce na Ukrainie, w rodzinie kultywującej polskie tradycje patriotyczne, a zarazem wrażliwej na potrzeby świata artystycznego i naukowego. Był jednym z czworga rodzeństwa, z których każde zajmowało się sztuką: Anna była malarką, Feliks – pianistą, Stanisława – śpiewaczką, a Zofia – poetką i tłumaczką.

Pierwszych lekcji gry na fortepianie udzielał mu ojciec, ale stosunkowo szybko Karol trafił pod opiekę Gustawa Neuhausa w elizawetgradzkiej szkole muzycznej. Edukację muzyczną kontynuował w Warszawie (1901‑1905), m.in. u Zygmunta Noskowskiego, kompozytora, dyrygenta i pedagoga, spod którego pieczy wyszło grono wybitnych polskich twórców i wykonawców I połowy XX wieku (oprócz Szymanowskiego wymienić należy: Mieczysława Karłowicza, Ludomira Różyckiego, Grzegorza Fitelberga, Apolinarego Szelutę). W czasie nauki w warszawskim konserwatoriumKonserwatoriumkonserwatorium poznał m.in. Pawła Kochańskiego, Artura Rubinsteina i Grzegorza Fitelberga – późniejszych propagatorów twórczości Szymanowskiego, z którymi łączyć go będzie dozgonna przyjaźń. W latach 1900‑1902 powstają fortepianowe 4 Etiudy op. 4. Posłuchajmy bodaj najpopularniejszej z tego cyklu – Etiudy b‑moll op. 4 nr 3.

Spółka Nakładowa Młodych Kompozytorów Polskich

W roku 1905, w Berlinie, wraz z Grzegorzem Fitelbergiem, Ludomirem Różyckim i Apolinarym Szeluto założył Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, nazywaną także Młodą Polską w Muzyce (wspieraną finansowo przez ks. Władysława Lubomirskiego), której zadaniem była promocja nowej muzyki polskiej. Możliwość prezentowania swoich utworów na scenach Berlina i Wiednia ostatecznie zaowocowała podpisaniem kontraktu z firmą wydawniczą o międzynarodowej renomie – Universal Edition.

Podróże Karola Szymanowskiego

W 1914 roku odbył podróż do Włoch, zwiedził Sycylię oraz Afrykę Północną. Bardzo silne emocje i wzruszenia odcisnęły swoje piętno na muzyce Szymanowskiego, który skierował swe zainteresowania w stronę orientalizmuOrientalizmorientalizmu i impresjonizmuImpresjonizmimpresjonizmu. Efektem tej podróży stały się m.in. Pieśni muezina szalonego op. 42 z 1918 roku.

Powrót do Polski

Okres I wojny światowej Szymanowski spędził w rodzinnej Tymoszówce, którą opuścił na zawsze w 1917 roku, by zamieszkać w Warszawie. W 1922 roku po raz pierwszy po wojnie zagościł w Zakopanem, dokąd będzie regularnie wracać, by ostatecznie zamieszkać w willi Atma. W stolicy polskich Tatr nawiąże kolejne wielkie przyjaźnie – ze Stanisławem Mierczyńskim, Adolfem Chybińskim, Juliuszem Zborowskim, Stanisławem I. Witkiewiczem, Augustem Zamoyskim, Zofią i Karolem Stryjeńskimi oraz góralami. W roku 1927 objął posadę dyrektora Konserwatorium Warszawskiego, stawiając sobie za cel przeprowadzenie szeroko zakrojonych reform organizacyjnych i merytorycznych. Konflikt ze środowiskiem konserwatywnych muzyków polskich wpłynęło na niemożność wprowadzenia planowanych zmian oraz pogorszyło stan zdrowia Szymanowskiego, który – namawiany przez lekarzy – podjął decyzję o osiedleniu się w Zakopanem.

R1YhAVcnLPoV51

Zdjęcie przedstawia Willę Atmę w Zakopanem, gdzie ostatecznie zamieszkał Karol Szymanowski. Obecnie jest to Muzeum Karola Szymanowskiego. Na fotografii można zobaczyć drewniany budynek, przed którym znajdują się krzewy, a w tle drzewa.

Muzyka ludowa

Jego fascynacje polską muzyką ludową, szczególnie folklorem podhalańskim (notowanym osobiście) i kurpiowskim (poznanym za pośrednictwem publikacji ks. Władysława Skierkowskiego Puszcza Kurpiowska w pieśni) zaowocowała szeregiem genialnych kompozycji oraz nowatorską koncepcją folkloryzmuFolkloryzmfolkloryzmu, do której nawiązywali wszyscy jego następcy odwołujący się do wzorców ludowych.

Oddajmy głos muzyce…

Ostatnie lata życia Karola Szymanowskiego

W roku 1930 Uniwersytet Jagielloński nadał mu najwyższą godność akademicką – tytuł doktora honoris causaDoktor honoris causadoktora honoris causa. W nowym roku akademickim 1931/1932 został mianowany pierwszym rektorem Konserwatorium (w randze szkoły wyższej) w Warszawie. Niezrozumienie ze strony starszych współpracowników i degradacja uczelni w marcu 1932 roku do stanu sprzed reformy doprowadziły do dymisji Szymanowskiego. Pomimo odcięcia się od struktur akademickich pozostał „przywódcą duchowym” młodych kompozytorów polskich (częstokroć jego studentów), którzy stali się kontynuatorami jego dzieła. Od 1935 roku Szymanowski rozpoczął intensywną kurację poza granicami Polski. Zmarł 29 III 1937 roku w sanatorium Lozannie. Jego pogrzeb w Krakowie (pochowany jest na Skałce) stał się narodową manifestacją.

Karol Szymanowski i propagatorzy jego twórczości

Muzyka Karola Szymanowskiego wykonywana była przez najwybitniejszych polskich artystów, członków rodziny Szymanowskich: siostrę Stanisławę Korwin‑Szymanowską, brata Feliksa, oraz przez wiernych przyjaciół, m.in. Grzegorza Fitelberga, Artura Rubinsteina, Pawła Kochańskiego i Eugenię Umińską.

R1cnZRuoQyXen1

Zdjęcie przedstawiające Artura Rubinsteina, Karola Szymanowskiego, Zofię i Pawła Kochańskich na pokładzie okrętu „Carmania”. Cała czwórka jest ubrana w zimowe płaszcze i ma na głowach kapelusze.

Zachwyca słuchaczy po dziś dzień, m.in. pięknymi frazami Stabat Mater, pisanymi do polskiego tłumaczenia łacińskiej sekwencjiSekwencjasekwencji średniowiecznej (Stała Matka Bolejąca, koło krzyża łzy lejąca), nawiązującymi muzycznie do melodii polskich nabożeństw wielkopostnych.

Prezentacja o Karolu Szymanowskim

Słownik pojęć

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

K. Dąbrowska, Karol z Atmy, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1958

J. Iwaszkiewicz, Spotkania z Szymanowskim, PWM, Kraków 1986

T. Chylińska, Szymanowski i jego muzyka, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1980