Ciągniki to pojazdy, które można wykorzystać do wielu prac polowych i sadowniczych. Łączy się je z pługami, siewnikami i wieloma innymi narzędziami i maszynami ogrodniczymi i rolniczymi. Pełną kontrolę pracy tych urządzeń, np. wydajność opryskiwacza czy siewnika, zapewnia komputer pokładowy zbierający informacje z różnych czujników.

RWkif3LAdn9Sy

Na tle jasno‑niebieskiego nieba widoczny jest czerwony, masywny ciągnik z szerokimi, wysokimi, czarnymi kołami, stojący na rozległej, porośniętej zieloną trawą polanie. Do swojego tyłu, ma przyczepione długie, czerwone brony.

Ze względu na przeznaczenie ciągniki dzieli się na ciągniki ogólnego zastosowania (rolnicze, sadownicze i komunalne), a także ciągniki specjalne. Do tej drugiej kategorii należą ciągniki szczudłowe wykorzystywane w szkółkarstwie, a także ciągniki przeznaczone do pracy pod osłonami (pozbawione kabiny).

R19CkBu2QMlCV

Zdjęcie przedstawia ciągnik szczudłowy, którego korpus jest osadzony bardzo wysoko. W korpusie, z tyłu ciągnika, znajduje się duży lejek, z którego stopniowo zrzucany jest nawóz za jadącym ciągnikiem.

Podział ciągników ze względu na rodzaj mechanizmów jezdnych

Ze względu na rodzaj mechanizmów jezdnych ciągniki dzieli się na:

• kołowe,

• gąsienicowe,

• półgąsienicowe.

Ciągniki kołowe

Najczęściej stosowane w rolnictwie są ciągniki kołowe. Różne ich rodzaje oznacza się symbolami wyjaśnionymi w tabeli.

Ciągniki gąsienicowe i półgąsienicowe

Ciągniki gąsienicowe są w Polsce wykorzystywane rzadko. Ich zaletą jest duża przyczepność, pozwalająca na stabilną pracę na glebach ciężkich i wilgotnych, a także największa możliwa siła uciągu, dzięki której mogą one pracować z narzędziami o dużej szerokości i masie.

Ciągniki półgąsienicowe mają gąsienicowy układ jezdny na jednej z osi, najczęściej tylnej. Ich prowadzenie jest łatwiejsze niż ciągników gąsienicowych.

Podział ciągników ze względu na liczbę osi

Innym kryterium podziału ciągników jest liczba osi. Wyróżnia się ciągniki jedno- i dwuosiowe.

Ciągniki jednoosiowe

Ciągniki jednoosiowe mają silnik o niewielkiej mocy i służą do wykonywania pomocnicznych, lekkich prac uprawowych i pielęgnacyjnych, a także do przewożenia niewielkich ładunków. Znajdują zastosowanie w niewielkich gospodarstwach. Określa się je mianem mikrociągników jednoosiowych.

Ciągniki dwuosiowe

Ciągniki dwuosiowe dzieli się dalej ze względu na moc silnika na:

Przyczepy umożliwiają przewożenie płodów rolnych, ziemi, nawozów czy innych materiałów w trakcie prac rolniczych.

W zależności od przeznaczenia dzieli się je na uniwersalne i specjalistyczne. Do pierwszych zalicza się wywrotki z odchylanymi burtami, umożliwiające sprawny załadunek i rozładunek. Specjalistyczne przyczepy rolnicze przeznaczone są do przewozu określonego rodzaju ładunku, np. słomy w belach.

Ze względu na konstrukcję przyczepy rolnicze dzieli się na:

Maszyny i narzędzia rolnicze mogą być samobieżne, czyli posiadać własny napęd. Nie wymagają one do pracy ciągnika. Najbardziej popularne jest jednak łączenie (agregowanie) maszyn i narzędzi rolniczych z ciągnikiem. Z ciągnikiem można połączyć jedno narzędzie lub maszynę albo ich zespół. Jednostki te mogą być przyczepiane, zawieszane, półzawieszane lub nabudowane na ciągniku.

Maszyny i narzędzia do uprawy roli

Pługi

Podstawowym narzędziem do przedsiewnej uprawy roślin jest pług, służący do wykonywania orki. Pług agreguje się z ciągnikiem na 3 różne sposoby – narzędzie to być zawieszane, półzawieszane lub przyczepiane.

Wśród pługów wyróżnia się pługi lemieszowe i talerzowe. Do lemieszowych zalicza się pługi:

• zwykłe (do orki zagonowej i bezzagonowej); do pługów zagonowych zalicza się pługi obracalne i wahadłowe,

• specjalne.

R1ARBCuTfxsO4

Fotografia przedstawia pług obracalny na tle czerwono‑niebieskiej flagi Wielkiej Brytanii. Widoczna jest długa, zielona, prostokątna rama, do której po obu stronach przyczepione są szerokie korpusy. Po prawej stronie urządzenie wspierane jest na podłużnej nóżce. Szczegółowy opis obiektu znajduje się w zaprezentowanej treści.

Do pomocniczych narzędzi montowanych do pługa należą m.in. pogłębiacze. Służą one do tzw. pogłębionej orki.

Głębosze

Raz na kilka lat, zwłaszcza w przypadku wystąpienia podeszwy płużnej i na glebach ciężkich, zaleca się użycie głębosza. Głębosze dzieli się na bierne i aktywne. Wykonują one w glebie głębokie kanały, ale jej nie odwracają.

RyFIA4Ko9FADl

Fotografia przedstawia Głębosza trójzębnego na tle zielonej ściany. Widoczna jest niebieska, prostokątna rama, do której przyczepione są trzy, szare, metalowe zęby, zakończone dłutami.

Narzędzia i maszyny doprawiające

Uprawy popłużne wykonuje się za pomocą bron, kultywatorów, aktywnych maszyn uprawowych, włók i wałów lub ich połączenia – czyli agregatów uprawowych.

Brony dzieli się na:

• zębowe,

• sprężyste,

• talerzowe,

• aktywne.

RKkFH8IKB8g7c

Fotografia przedstawia bronę talerzową. Ma ona szeroką, podłużną, złożoną z dwóch pionowych części, połączonych dwoma poziomymi elementami, pomarańczową ramę z dwoma poziomymi sekcjami okrągłych z wypustkami, czarnych talerzy. Szczegółowy opis obiektu znajduje się w zaprezentowanej treści.

Do kultywatorów zaliczamy:

• sprężyste

• półsztywne

• sztywne.

Wśród wałów wyróżnia się:

• gładkie,

• pierścieniowe,

• prętowe.

RRNl9IYzMYwFz

Fotografia przedstawia wał gładki. Składa się prostokątnej, czerwonej ramy, do której przyłączone są dwa duże, równolegle ułożone, szerokie, pociągłe walce. Są one dodatkowo, przyczepione do ramy za pomocą metalowego łańcucha.

Do aktywnych maszyn uprawowych należą:

• glebogryzarki (nazywane również bronami rotacyjnymi lub spulchniaczami rotacyjnymi),

• brony wirnikowe,

• brony wahadłowe.

Maszyny te napędzane są od wału odbioru mocy ciągnika.

Narzędzia używane do siewu, sadzenia i pielenia

Siewniki dzieli się na uniwersalne i specjalne. Wśród uniwersalnych wyróżnia się siewniki:

• zawieszane,

• przyczepiane (są szersze od zawieszanych),

• mechaniczne (mają niewielką pojemność, ale pozwalają wysiać wszystkie rodzaje nasion).

Siewniki specjalne są bardziej wydajne. Zalicza się do nich: siewniki mechaniczno‑pneumatyczne, pneumatyczne, siewniki do siewu bezpośredniego, siewniki punktowe i agregaty uprawowo‑siewne.

RusRCQXp05co7

Fotografia przedstawia siewnik punktowy, przyczepiony do zielonego ciągnika rolnego z dużymi, szerokimi, czarno‑czerwonymi kołami. Siewnik na górze posiada białe zbiorniki nawozowe i na nasiona, niżej widoczne są niewielkie koła podporowe i okrągłe rozgarniacze. Szczegółowy opis obiektu znajduje się w zaprezentowanej treści.

Sadzarki do ziemniaków służą do równomiernego zasadzenia tzw. sadzeniaków, przykrycia ich glebą i utworzenia redlin. Maszyny te dzieli się na półautomatyczne i automatyczne.

• Półautomatyczne sadzarki do ziemiaków wymagają ręcznego wkładania sadzeniaków do komór zasobnika;

• Automatyczne sadzarki do ziemiaków dzieli się na zawieszane lub przyczepiane.

Sadzarki do rozsady są półautomatyczne. Wyróżnia się wiele ich typów ze względu na rodzaj zastosowanych tarcz. Natomiast z uwagi na przeznaczenie dzieli się je na sadzarki do rozsad z odkrytym systemem korzeniowym i na sadzarki do rozsad z bryłką korzeniową.

RH3aeRtTPBoYo

Zdjęcie przedstawia sadzarkę wyposażoną w cztery stanowiska robocze. Sadzarka jest obsługiwana przez kilku pracowników siedzących wewnątrz, którzy wkładają w uchwyty maszyny po jednym drzewku. Drzewka są niewielkie, nie mają liści. Sadzarka jest ciągnięta przez jadący powoli po polu traktor. Na pierwszym planie widać rzędy zasadzonych już, cienkich drzewek.

Ochrona i nawożenie roślin

Pielnik służy do usuwania chwastów między rzędami roślin uprawnych. Może być montowany na przedniej lub tylnej części ciągnika. Wyróżnia się pielniki bierne, aktywne i kombinowane. Pielniki przeważnie są zawieszane. Aktywne pielniki napędzane są od wału odbioru mocy ciągnika. Pielniki kombinowane służą do jednoczesnego pielenia i rozsiewania (lub rozlewania) nawozu.

Obsypnik służy do formowania redlin i czyszczenia ich z chwastów. Obsypniki, podobnie jak pielniki, mogą być bierne, aktywne i kombinowane.

Pielniko‑obsypnik łączy w sobie funkcje pielnika i rozsiewacza. Umożliwia nie tylko odchwaszczanie, ale i dokładne nawożenie roślin w rzędach.

Maszyny kombinowane składają się z glebogryzarki, obsypnika, często również siewnika do wysiewu nasion lub nawozów.

Rozrzutnik obornika umożliwia równomierne rozprowadzenie obornika na polach uprawnych. Może mieć budowę jedno- lub dwuosiową.

Rozsiewacze nawozów dzieli się na:

• odśrodkowe (tarczowe), których elementem roboczym jest jedna lub kilka obracających się i rozrzucających nawóz tarcz z łopatkami – stanowią one najliczniejszą grupę rozsiewaczy,

• wahadłowe, które do rozsiewania nawozów wykorzystują przewód rurowy wykonujący ruchy wahadłowe,

• pneumatyczne, które rozsiewają nawóz dzięki wytwarzanemu przez siebie strumieniowi powietrza.

Rozsiewacze nawozów przeważnie są wyposażone w komputer utrzymujący dawkę nawozu niezależnie od prędkości agregatu oraz czujnik GPS do odczytu prędkości jazdy.

Opryskiwacze dzieli się na sadownicze i polowe. Te drugie można, po podłączeniu lanc sadowniczych, wykorzystywać w sadownictwie. Ciągnikowy opryskiwacz zawieszany jest napędzany od wału odbioru mocy ciągnika. Opryskiwacz zawieszany łączy się z ciągnikiem za pomocą oka dyszla z zaczepem.

Zbiór

Do zbioru płodów rolnych stosuje się najczęściej kombajny samojezdne lub łączone z ciągnikiem. Są one przeznaczone do zbioru konkretnych rodzajów płodów, np.:

• kombajn do zbioru ziemniaków,

• kombajn do zbioru buraków,

• kombajn do zbioru kukurydzy.

Niektóre modele można też opcjonalnie wyposażyć w dodatkowe funkcje, tak aby np. kombajn do ziemniaków służył również do zbioru cebuli.

Kopaczki zawieszane lub półzawieszane stosuje się przeważnie do wykopywania ziemniaków.

Wyorywacz ciągnikowy wykorzystuje się do wyorywania warzyw okopowych, a także drzewek. Z kolei maszyny do wykopywania wyciągają drzewka z podłoża.

Aby zmniejszyć koszty prowadzenia gospodarstwa, ale i zadbać o środowisko naturalne, warto precyzyjnie zarządzać siewem, nawożeniem czy opryskiem. Na rynku dostępne są systemy i urządzenia pozwalające zapisać rodzaj i datę zabiegu agrotechnicznego na każdym polu, a także ilość zużytych nasion, nawozów i środków ochrony roślin. Umożliwiają one precyzyjne planowanie np. dawki nawozu, a także precyzyjne nawożenie.

Miejsce na notatki