Nie jesteś sam. Człowiek w grupie społecznej
Warto się poznać, warto rozmawiać, warto zrozumieć
Wypisz cztery cechy osobowe, które chciałbyś/chciałabyś, aby miała osoba siedząca z tobą w jednej ławce.
Uwaga: nie podajemy cech związanych z wyglądem, np. cech fizycznych.
Wykonajcie zadanie, pracując w parach.
Porównajcie przedstawione oczekiwania.
Zastanówcie się, czy je spełniacie.
Rozważcie, czy musicie spełniać wszystkie oczekiwania rówieśników.
Zastanówcie się, jak możecie uniknąć konfliktu wynikającego z rozbieżnych oczekiwań wobec siebie.
Wnioski przedstawcie pozostałej części klasy.
Nie jesteś sam, człowiek w grupie społecznej
przedstawić rolę norm społecznych;
wymienić podstawowe więzi społeczne;
określić, jaką rolę w naszym życiu odgrywają grupy społeczne.
wymieniać zasady prawidłowej komunikacji;
określać, do jakich grup społecznych należysz;
wskazywać sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych.
Grupa społeczna
Obserwując życie codzienne i nasze relacje z innymi ludźmi, zauważamy, że rzadko funkcjonujemy indywidualnie. Nieustannie budujemy więzi społeczne z ludźmi, wchodzimy z nimi w relacje i tworzymy grupy społeczne. Niektóre z tych grup powstają z naszej inicjatywy, inne niezależnie od naszej woli. Jak pamiętasz z ostatniej lekcji, dzięki uczestniczeniu w nich zaspokajamy nasze różne potrzeby i nabywamy rozmaitych umiejętności.
Składa się z co najmniej trzech osób połączonych różnorakimi więziami społecznymi. Wyróżniamy różne typy grup społecznych, np. trwałe lub nietrwałe, pierwotne lub wtórne, małe lub duże, formalne lub nieformalne.
Wykonaj schemat. Wpisz swoje imię i podaj grupy społeczne, do których należysz.
Następnie zastanów się, w jakim stopniu wskazane przez ciebie grupy społeczne wpływają na twoje zachowanie. Podkreśl grupę, którą uważasz za najważniejszą spośród nich. Zastanów się, dlaczego właśnie ona wywiera tak duży wpływ na ciebie.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Podziały grup społecznych
Grupa mała zawiera od kilku do kilkunastu członków, a grupa duża – więcej. Trudno jednak uznać taki podział za precyzyjny. Dlatego drugim, równie ważnym, czynnikiem segregującym grupy na małe i duże jest ich wewnętrzna spójność lub jej brak.
Grupa mała jest jednolita, nie ma w niej podgrup, wszystkich jej członków łączą takie same lub podobne więzi społeczne. Najczęściej jest to więź emocjonalna. Przykładami małych grup są rodzina lub klasa szkolna.
Grupa duża nie jest jednolita. Dostrzegalne są w niej wewnętrzne podziały wynikające ze zróżnicowania więzi społecznych łączących poszczególnych członków grupy lub z wewnętrznej jej struktury. Grupa duża to na przykład naród, partia polityczna.
Urodzenie i związane z nim okoliczności wpływają na przynależność do grupy pierwotnej. Więź miedzy członkami takiej grupy ma charakter emocjonalny.
Grupą pierwotną jest na przykład rodzina czy grupa kolegów z podwórka. Jest nią również naród.
Przynależność do grupy wtórnej jest wybierana świadomie lub jest obowiązkowa, np. na mocy prawa lub przymusu państwowego. Więź między członkami grupy wtórnej ma charakter formalny.
Przykładem grupy wtórnej jest klasa szkolna.
Ze względu na typ organizacji wewnętrznej grupy społeczne można podzielić na grupy formalne i grupy nieformalne.
W grupach formalnych obowiązuje określona lista członków i wewnętrzne prawo, np. statut szkoły. Przykładem grupy formalnej jest partia polityczna czy klasa szkolna.
Grupy nieformalne nie mają potrzeby spisywania listy członków ani zasad rządzących grupą.
Przykładem grupy nieformalnej jest grupa przyjaciół, kolegów z osiedla.
Wyznacznikiem podziału na grupy zamknięte i grupy otwarte jest poziom dostępności grupy dla nowych członków.
W przypadku grup zamkniętych przyjmowanie nowych członków jest prawie albo w ogóle niemożliwe. Przykładem grup zamkniętych są indyjskie kasty (warny). Zgodnie z tradycją warn każdy, kto urodzi się w określonej kaście, musi w niej umrzeć i nie może zmienić swojej pozycji społecznej. Innymi przykładami grup zamkniętych są grupy, które nie chcą kontaktu z osobami z zewnątrz. Do nich zaliczamy niektóre wyznania religijne czy elitarne kluby funkcjonujące w kulturze zachodniej.
Grupy otwarte to takie, które łatwo nawiązują kontakty z otoczeniem, komunikując się z innymi grupami, a przynależność do nich jest możliwa po spełnieniu jasno określonych warunków.
Do grup otwartych zaliczamy społeczność szkolną, partię polityczną czy związek zawodowy.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej
Rozstrzygnij, czy przedstawione na ilustracji grupy mają charakter
pierwotny czy wtórny,
otwarty czy zamknięty,
formalny czy nieformalny. Odpowiedź uzasadnij.
Rozstrzygnij, jaki charakter mają inne grupy, wskazane przez ciebie w poprzednim ćwiczeniu.
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia.
Adam z grupą przyjaciół oglądał program rozrywkowy. Był zachwycony. Dawno nie widział tylu popularnych wykonawców. Grano jego ulubioną muzykę. Podziwiał taneczne umiejętności występujących w nim artystów. Starszy kolega Adama – Jacek – skrytykował program. Wiolka, koleżanka z klasy, była nim znudzona. Powiedziała, że nie lubi jednej z występujących w nim tancerek. Adam był zaskoczony opinią kolegów. Nawet jego ulubiona koleżanka - Zosia – wpisała na forum internetowym nieprzychylną opinię. — Adam – a co ty myślisz o tych nudziarzach – zapytał jeden z kolegów. — Macie rację nuda ... szkoda czasu – odpowiedział Adam.
Zastanów się, dlaczego Adam zmienił zdanie. Wypisz czynniki, które mogły wywrzeć wpływ na jego zachowanie.
Zastanów się, czy Adam postąpił właściwie. Odpowiedź uzasadnij.
To postawa polegająca na gotowości do zmiany swojego zachowania, opinii, decyzji pod wpływem innych osób.
Przypomnijcie sobie bohaterów filmowych i literackich, którzy kojarzą się z postawą konformistyczną. Wskażcie, twoim zdaniem, pozytywne i negatywne skutki takiej postawy. Przedyskutujcie problem w klasie.
Sposoby podejmowania decyzji w grupie
Wiesz już, że ludzie żyją w różnych grupach społecznych, nawiązują relacje z innymi, lecz nierzadko okazuje się, że mają odmienne opinie, oczekiwania, potrzeby niż ich bliscy czy współpracownicy. Jak zatem wspólnie podejmować decyzje?
Wykonajcie ćwiczenie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Zastanówcie się, jakie znacie sposoby podejmowania decyzji w grupie.
Podajcie przykłady zastosowania wymienionych przez was sposobów podejmowania decyzji z życia waszej szkoły. Zaprezentujcie wyniki swojej pracy pozostałej części klasy.
Zbiorowość
Zastanów się, czy zdarza ci się być wśród wielu ludzi i nie mieć poczucia, że coś cię z nimi łączy.
To zbiór osób połączonych więzią o charakterze nietrwałym. Przykładem takiej nietrwałej więzi może być chociażby przebywanie w jednym miejscu w tym samym czasie. Do zbiorowości można zaliczyć, m.in.: plażowiczów, ludzi stojących na przystanku, tłum na ulicy.
Zastanów się, jakie czynniki decydują, że masz poczucie bycia z innymi ludźmi RAZEM.
To grupa osób, które łączy wspólny cel i gotowość do jego relizacji oraz silne poczucie wzajemnych więzi. Przykłady wspólnot to: rodzina, grupa przyjaciół, naród.
Rodzina
Zastanów się, jakie wspólne cele łączą członków twojej rodziny.
Przypomnij sobie, które więzi między wami mają charakter formalny, a które nieformalny.
To mała grupa społeczna, połączona pierwotnymi, emocjonalnymi więziami społecznymi. Jej członkowie mają wobec siebie określone prawa i obowiązki.
W dzisiejszym świecie można spotkać kilka rodzajów rodzin. Oto przykłady.
RODZINA WIELOPOKOLENIOWA – to rodzina, w której dziadkowie, rodzice i dzieci żyją pod jednym dachem. Często uważa się, że taka rodzina w większym stopniu niż pozostałe rodzaje rodzin kultywuje tradycję i przenosi zwyczaje na kolejne pokolenia.
RODZINA NUKLEARNA – składa się wyłącznie z rodziców i dzieci, najczęściej jednego lub dwojga.
RODZINA NIEPEŁNA – to rodzina, w której dziecko wychowywane jest tylko przez jedno z rodziców.
Szczególnym typem rodziny, w której więzi nie muszą mieć charakteru pierwotnego, jest rodzina zastępcza.
RODZINA ZASTĘPCZA – to rodzina, w której opiekę, prawnie ustanowioną, nad dzieckiem podejmują osoby niebędące jego biologicznymi rodzicami.
Podsumowanie
Grupa społeczna jest podstawową formą organizacji stosunków międzyludzkich. W grupach społecznych rodzimy się i żyjemy. Są one zróżnicowane, tak jak potrzeby i cele ludzi, którzy je tworzą. Człowiek funkcjonuje w różnych grupach społecznych, dzięki którym może określić swoją pozycję w społeczeństwie, przyjmować normy społeczne i budować wspólny z innymi świat.
Związek Harcerstwa Polskiego to grupa...
- zamknięta i mała.
- formalna i wtórna.
- wtórna i zamknięta.
- nieformalna i pierwotna.
Zbiorowość to zbiór osób połączonych więzią...
- nietrwałą.
- formalną.
- naturalną.
- emocjonalną.