Nie trzeba w lesie kląć
zadanie interaktywne
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNLOTHFm
Jak zachowuje się uprzejma, taktowna osoba? Na pewno wypowiada się w sposób kulturalny: używa zwrotów grzecznościowych, wita się i żegna z szacunkiem należnym rozmówcom i właściwie zawsze pamięta o zasadach dobrego wychowania. I w żadnym wypadku nie klnie. Nie tylko w lesie.
Przeczytajcie uważnie wiersz Małgorzaty Strzałkowskiej pt. „Moi Mili” i zastanówcie się, co nadawca chce przekazać słuchaczowi. Porozmawiajcie o tym.
Moi MiliŻycie pędzi wciąż do przodu,
coraz prędzej gna i bryka
i czasami w tym pośpiechu
coś ważnego nam umyka.A więc wniosek dzisiaj stawiam,
aby każdy z nas spróbował
przy okazji, bez okazji,
mówić częściej takie słowa:Do widzenia, i dzień dobry
co tam słychać?, jak się czujesz?
i poproszę, i przepraszam
oraz proszę i dziękuję,Wtedy ludziom na tym świecie
sympatyczniej ciut by było.
No, a przecież o to chodzi,
by się wszystkim milej żyło!Małgorzata Strzałkowska, Moi Mili, [w:] tejże, Rady nie od parady czyli Wierszyki z morałem, Warszawa 2002, s. 14.
Znajdźcie i zaznaczcie zwroty powitalne oraz pożegnalne ukryte poziomo bądź pionowo w diagramie. Następnie zapiszcie je w zeszytach. Zwróćcie uwagę na poprawność ortograficzną. W razie potrzeby korzystajcie ze słownika ortograficznego.
Wśród zapisanych w zeszycie zwrotów wskaż i odczytaj te, których można użyć, mówiąc do:
dyrektora szkoły,
koleżanki lub kolegi,
mamy,
starszej pani.
Uzupełnij zasady dobrego wychowania podanymi wyrazami: starszej, przywitać, lekceważenia, młodsza, 21:00, rąk, kulturalnym, pierwsza, 8:00.
Jeśli chcesz być ...................... rozmówcą, zawsze pamiętaj, aby mówiąc do różnych osób, używać odpowiednich zwrotów.
„Dzień dobry” pierwsza mówi osoba ................ ................, mężczyzna kobiecie.
Osoba, która wchodzi do pomieszczenia, zawsze wita się .................
Kiedy kłaniasz się komuś albo rozmawiasz z kimś starszym, nie możesz mieć ............ w kieszeni (nawet gdy zimno na dworze), bo to oznaka ...........................
Kiedy do kogoś dzwonisz, zawsze musisz się najpierw ...................., a dopiero potem rozmawiać o jakiejś sprawie.
Nie możesz dzwonić do kogoś przed ............ i po ............, chyba że zdarzy się coś wyjątkowo ważnego.
Czego oprócz zwrotów powitalnych i pożegnalnych należy używać, by komunikować się kulturalnie? Jakie znacie inne zwroty grzecznościowe? W jakich sytuacjach są stosowane? Porozmawiajcie o tym i podajcie przykłady.
Oto fragmenty rozmów telefonicznych. Dopasuj brakujące zwroty do wypowiedzi rozmówców.
Dzień dobry, przepraszam, Przepraszam, dziękuję, Dziękuję, Proszę, Do usłyszenia, do widzenia
– ............................, mówi Karolina Jaskółka. Czy mogę rozmawiać z Oliwią?
– To pomyłka.
– ............................, .............................
– Dobry wieczór. Z tej strony Maciek Brzozowski. Czy zastałem Basię?
– Niestety, nie ma jej, wyszła do sklepu. ............................ zadzwonić za 15 minut.
– Aha, ............................, oczywiście zadzwonię. ............................!
– Cześć. Idziemy dziś wieczorem do kina?
– Jeszcze raz, ............................, możesz powtórzyć? Nie słyszę cię, tu jest taki hałas!
– Pytałam, czy idziemy do kina, mam dwa bilety na dzisiejszy wieczór.
– Pewnie! ............................ za zaproszenie.
Dokończcie zdania. Zapiszcie je w zeszytach.
Słowa „przepraszam” używamy, kiedy…
„Dziękuję” przydaje się zawsze, kiedy…
Słowo „proszę” stosowane jest…
Rozwiąż zagadkę. Zapisz odpowiedź tutaj lub w zeszycie.
Co to za zielony dom,
w którym drzew i krzewów wiele,
a w nim nasi mali i duzi przyjaciele?
Wysłuchajcie wiersza Jana Sztaudyngera pt. „Nie trzeba w lesie kląć”. Jak – według autora – należy się zachowywać w lesie?
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Wiersz Nie trzeba w lesie kląć czyta Bartosz Woźny Wiersz Nie trzeba w lesie kląć czyta Bartosz Woźny Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl.
Jan Sztaudynger
Polski poeta, fraszkopisarz, satyryk i tłumacz. Interesował się teatrem lalkowym. Opublikował m.in. „Piórka”, „Piórka dla dzieci”, „Ballady i fraszki”, „Fraszki dla zakochanych”.
Nie trzeba w lesie kląćNie trzeba w lesie kląć,
kapelusz trzeba zdjąć,
Mogłyby listki leszczyny
pozwijać się bez przyczyny.
Mogłaby lipa bez powodu
odmówić pszczołom miodu.
Mogłaby osika
ze strachu dostać bzika.
A zając, ten maleńki, zbudzony w środku snów,
mógłby się jeszcze zgorszyć –
nauczyć brzydkich słów.Nie trzeba w lesie kląć,
kapelusz trzeba zdjąć
jak najuroczyściej
i posłuchać, co też mówią liście...Jan Sztaudynger, Nie trzeba w lesie kląć, [w:] tegoż, Krakowskie piórka i inne wiersze, Kraków 1972, s. 32.
Odpowiedzcie na pytania i porozmawiajcie:
Co jest tematem wiersza?
Co według was znaczy słowo „kląć”? Porównajcie swoje odpowiedzi z definicją zamieszczoną w słowniku języka polskiego.
Komu narrator wiersza przekazuje zawartą w nim myśl?
Dlaczego nie należy w lesie kląć? Uzasadnijcie odpowiedzi słowami z wiersza.
Czy w innych miejscach wolno kląć?
Obejrzyj fotografie. Co na nich widzisz? Które z nich mogłyby ilustrować treść wiersza?
Zaznaczcie w wierszu rymy, np. „kląć” – „zdjąć”. Przepiszcie do zeszytu rymujące się wyrazy.
Zaznaczcie w wierszu te fragmenty, w których poeta nadał roślinom i zwierzętom cechy ludzkie, np. „Mogłaby lipa bez powodu odmówić pszczołom miodu” – w rzeczywistości lipa przecież nie mówi.
Przygotujcie scenki z udziałem mieszkańców lasu. Co mogliby do siebie mówić w sytuacji opisanej w wierszu? Zwróćcie uwagę na emocje, jakie mogą im towarzyszyć, np. radość, złość, zdziwienie, oburzenie, a może inne? Zapiszcie dialogi i odczytajcie je w klasie z podziałem na role.
Co mogą mówić liście? Zredaguj wypowiedź w wybranej formie – list, wiersz, opowiadanie, dialog, zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie – i zapisz ją tutaj lub w zeszycie. Tworząc wypowiedź pisemną, pamiętaj o poprawności ortograficznej.