RSOKqcZyRkMYx
Obraz przedstawia martwą naturę. W dolnej części obrazu znajduje się kosz z owocami, który umieszczony jest na wyraźnie zarysowanej krawędzi niewidocznego stołu lub blatu. Tło jest neutralne, blade, nie zawiera żadnych szczegółów. Pleciony kosz wypełniony dojrzałymi, po części już nadpsutymi owocami, zdaje się wystawać nieznacznie z ram obrazu. Artysta przedstawił jabłko ze śladami żerowania owadów, brzoskwinie, grusze, pigwę i cztery grona winogron różniące się kolorami. Całość uzupełniają suche i kruszące się liście z wyraźnymi plamami.

Opis dzieła sztuki

Kosz z owocami
Źródło: Caravaggio [czyt. karawadżio], olej na płótnie, Pinakoteka Ambrozjańska w Mediolanie.

Warto wiedzieć!

Michelangelo Merisi da CaravaggioCaravaggioMichelangelo Merisi da Caravaggio był włoskim malarzem tworzącym na przełomie XVI i XVII wieku. Malował sceny biblijne, mitologiczne, rodzajowe. Chętnie wzorował się na naturze, był autorem pierwszej martwej naturymartwa naturamartwej natury w malarstwie włoskim. Namalowane przez niego dzieła są pełne dramatyzmu, z charakterystycznymi ostrymi kontrastami światła i cienia. Sceny rodzajowemalarstwo rodzajowerodzajowe dzieją się zazwyczaj w mrocznej, nocnej scenerii. Do najsłynniejszych dzieł Caravaggia należą: „Bachus”, „Powołanie św. Mateusza”, „Męczeństwo św. Mateusza”, „Ukrzyżowanie Piotra”, „Śmierć Marii” i „Wieczerza w Emmaus”.

Caravaggio

Zapoznaj się z zamieszczoną poniżej animacją, a następnie wykonaj polecenia.

RZOpXKkN67cMx
Animacja prezentuje, w jaki sposób opisać obraz. Zostały przedstawione różne rodzaje malarstwa, np. akt, portret, weduta, marina, batalistyka. Następnie został zaprezentowany schemat opisu obrazu z zachowaniem trójdzielnej kompozycji: wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Polecenie 1

Na podstawie animacji napisz, co jest tematem dzieł malarskich.

RbG3x2ETCQqX6
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Czy w opisie obrazu powinien się znaleźć cały życiorys autora? Wypisz najważniejsze elementy, które należy tu umieścić.

RiXbeUwZiwk7V
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Zgromadź słownictwo potrzebne do opisu obrazu, możesz to zrobić w formie mapy myśli lub notatki wizualnej.

RLw0XJ85MxZPY
Polecenie 3

Zgromadź słownictwo potrzebne do opisu obrazu. Wypisz je w polu poniżej.

R1ZdR7xcsSg9d
(Uzupełnij).
sztuka
Opis obrazu „Powołanie św. Mateusza”

„Powołanie św. Mateusza” to obraz olejny włoskiego artysty Michelangelo Merisi da CaravaggiaCaravaggioMichelangelo Merisi da Caravaggia. Tematem dzieła jest scena, w której Jezus Chrystus powołuje do służby celnikacelnicycelnika Mateusza. Przedstawiona komora celna to ciemne pomieszczenie oświetlone strumieniem ostrego światła wpadającego przez niewidoczny otwór z prawej strony. Mateusz siedzi w środku, na głowie ma czarny kapelusz. Z prawej strony stoi Chrystus ze świętym Piotrem. Jezus wyciąga rękę i wskazując na Mateusza, zapewne wypowiada słowa „Pójdź za Mną!”. Mateusz jest zaskoczony, kieruje rękę na własną pierś, jakby upewniał się, czy to o niego chodzi. Dwaj celnicy nie dostrzegają przybyszów, z uwagą liczą pieniądze. Siedzący bliżej drzwi ze zdumieniem patrzą na przybyszów. Światło podkreśla jedynie fragmenty, uwydatniając emocje postaci. Mateusz jest zdziwiony, celnicy zachłanni i obojętni. Nad sceną dominuje znak krzyża wpisany we framugę okna.

RGNKTjZt0q68S
Powołanie św. Mateusza
Źródło: Caravaggio [czyt. karawadżio], 1598, olej na płótnie, Kościół św. Ludwika Króla Francji w Rzymie, domena publiczna.

Zapoznaj się z fragmentem biblijnej historii o celnikucelnicycelniku Mateuszu, a następnie wykonaj ćwiczenia.

Powołanie MateuszaMt 9, 9‑13
Mt 9, 9‑13 Powołanie Mateusza

9 Odchodząc stamtąd, Jezus ujrzał człowieka imieniem Mateusz, siedzącego w komorze celnej, i rzekł do niego: «Pójdź za Mną!» On wstał i poszedł za Nim. 10 Gdy Jezus siedział w domu za stołem, przyszło wielu celnikówcelnicycelników i grzeszników i siedzieli wraz z Jezusem i Jego uczniami. 11 Widząc to, faryzeuszefaryzeuszefaryzeusze mówili do Jego uczniów: «Dlaczego wasz Nauczyciel jada wspólnie z celnikami i grzesznikami?» 12 On usłyszawszy to, rzekł: «Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają. 13 Idźcie i starajcie się zrozumieć, co znaczy: Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary. Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników».

o_1 Źródło: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), wydanie V, Poznań 2020.
Ćwiczenie 1

Uzupełnij zdania, zaznaczając właściwe informacje.

R1Eozi0wIzuZm
Obraz „Powołanie św. Mateusza” Caravaggia przedstawia scenę rodzajową| martwą naturę| wedutę. Malarz wykorzystał motyw biblijny| mitologiczny. Światło podkreśla uczucia i reakcje| emocje i przekonania postaci.
Ćwiczenie 2
R12DImtBkWpU9
Łączenie par. Na podstawie przytoczonego fragmentu oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.. Miejscem, w którym rozgrywa się scena przedstawiona na obrazie jest biuro poborcy podatkowego w Rzymie.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Malarz inspirował się scenami z życia codziennego.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Na stole znajdują się monety, kałamarz z dwoma gęsimi piórami, zawiązany mieszek i otwarta księga.. Możliwe odpowiedzi: P, F. W luminizmie ważna jest gra światła.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Postacie na obrazie zgromadzone są w jednej grupie.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Czerwony kolor szaty Jezusa ma symboliczne znaczenie.. Możliwe odpowiedzi: P, F. Na obrazie występuje kompozycja horyzontalna.. Możliwe odpowiedzi: P, F
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
strona internetowa

Zapoznaj się z ilustracją interaktywną przedstawiającą paletę barw, a następnie wykonaj polecenia.

R1Lk5EAzu5KEF
Ilustracja przedstawia koło z paletą barw wraz z pięcioma przyciskami, które umożliwiają pokazywanie tylko niektórych kolorów. Za pomocą przycisku “Kolory podstawowe” można zaznaczyć: czerwony, niebieski i żółty. Po naciśnięciu przycisku “Kolory pochodne” widzimy: zielony, fioletowy i pomarańczowy. Przycisk “Odcienie” zaznacza kolory: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy, a przycisk “Kolory ciepłe”: czerwony, pomarańczowy, żółty i zielony. Po przyciśnięciu ostatniego przycisku: “Kolory zimne” zobaczymy: zielony, niebieski i fioletowy.
Paleta barw
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Ilustracja interaktywna pt. „Paleta barw”.

Ilustracja przedstawia koło z paletą barw wraz z siedemnastoma przyciskami, które umożliwiają zobaczenie informacji dotyczących kolorów.

Punkt 1. Światło
Aby widzieć i rozróżniać kolory, potrzebne jest światło. Światło słoneczne, inaczej nazywane białym, daje się rozszczepić na poszczególne barwy. W naturze można to zobaczyć na tęczy.

Punkt 2. Barwy podstawowe
Do barw podstawowych należą czerwony, żółty i niebieski. Nie można ich uzyskać ze zmieszania kolorów.

Punkt 3. Barwy pochodne
Mieszając ze sobą dwa kolory podstawowe, otrzymamy kolory pochodne.

Punkt 4. Barwy zimne (odcienie błękitu i zieleni)

Punkt 5. Barwy ciepłe (odcienie żółci i czerwieni)

Punkt 6. Alabastrowy
Najczystszy odcień bieli. W literaturze często używane wyrażenie: „alabastrowa cera”.

Punkt 7. Bursztynowy
Kolor bursztynu.

Punkt 8. Fiołkowy
Kolor jasnofioletowy. W literaturze często używane wyrażenie: „fiołkowe oczy”.

Punkt 9. Karminowy
Kolor czerwony, wpadający w róż. W literaturze często używane wyrażenie: „karminowe usta”.

Punkt 10. Koralowy
Kolor różowy wpadający w czerwony i pomarańczowy. W literaturze często używane wyrażenie: „usta jak korale”, „koralowe usta”.

Punkt 11. Lazurowy
Kolor jasnoniebieski. W literaturze często używane wyrażenie: „lazurowe niebo”, „Lazurowe Wybrzeże”.

Punkt 12. Modry
Kolor intensywnie niebieski. W literaturze często używane wyrażenie: „modre oczy”.

Punkt 13. Pąsowy
Kolor jasnoczerwony, określany jako kolor maków. W literaturze często używane wyrażenie: „pąsowa róża”, „pąsowy rumieniec”.

Punkt 14. Perłowy
Kolor masy perłowej. W literaturze często używane wyrażenie: „perłowe zęby”.

Punkt 15. Porcelanowy
Bardzo jasny odcień żółtego. W literaturze często używane wyrażenie: „porcelanowa cera”.

Punkt 16. Szafirowy
Intensywny kolor ciemnoniebieski. W literaturze często używane wyrażenie: „szafirowe niebo”, „szafirowe oczy”.

Punkt 17. Szmaragdowy
Odcień koloru zielonego pomieszany z morskim. W literaturze często używane wyrażenie: „szmaragdowe oczy”.

Polecenie 4

Przyjrzyj się pisowni odcieni kolorów i wypisz swoje ulubione.

R1JlumrPL0EAu
(Uzupełnij).
Polecenie 4

Opisz kształt i fakturę wybranego przedmiotu.

RLeFu6utPW3PO
(Uzupełnij).
Polecenie 5

Wymień barwy podstawowe oraz pochodne.

R1GDJpcPdDQRX
(Uzupełnij).
Polecenie 6

Wymień barwy ciepłe i zimne oraz uzasadnij, dlaczego tak się nazywają.

R74UUtOjOSpXB
(Uzupełnij).
Ważne!

Połączenia przymiotników, które nazywają dwa lub więcej kolory wyraźnie oddzielone od siebie należy zapisywać z łącznikiem, np. czarno‑białe zdjęcia, biało‑czerwona flaga.

Nazwy kolorów, w których są zawarte ich odcienie pisze się łącznie, np. bladoróżowy (różowy o bladym odcieniu) tulipan, ciemnozielone (zielone o ciemnym odcieniu) liście, perłowoszary (szary z odcieniem perłowym) makijaż.

Łączna pisownia obowiązuje także w odniesieniu do nazw kolorów mieszanych, np. burozielonobrązowy (brązowy z odcieniem burozielonym) sweter, szaroniebieskosrebrzysta (srebrzysta z odcieniem szaroniebieskim) bombka.

Warto również zwrócić uwagę na nazwy kolorów, które trudno jednoznacznie określić jako odcienie konkretnych barw podstawowych. W ich przypadku używamy końcówki -awy, np. niebieskawy, czerwonawy.

Ćwiczenie 3
R19biKWUxOTIV
Zapisz poprawnie nazwy kolorów. ciemny i brązowy - Tu uzupełnij szary i czarny - Tu uzupełnij jasny i fioletowy - Tu uzupełnij perłowy i beżowy - Tu uzupełnij biały i czerwony - Tu uzupełnij różowy, czarny i biały - Tu uzupełnij ceglasty, pomarańczowy, czerwony - Tu uzupełnij
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Uczniowie z EmausŁk 24, 13‑35
Łk 24, 13‑35 Uczniowie z Emaus

13 Tego samego dnia dwaj z nich byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej sześćdziesiąt stadiówstadionstadiów od Jerozolimy. 14 Rozmawiali oni z sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło. 15 Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi. 16 Lecz oczy ich były niejako na uwięzi, tak że Go nie poznali. 17 On zaś ich zapytał: «Cóż to za rozmowy prowadzicie z sobą w drodze?» Zatrzymali się smutni. 18 A jeden z nich, imieniem Kleofas, odpowiedział Mu: «Ty jesteś chyba jedynym z przebywających w Jerozolimie, który nie wie, co się tam w tych dniach stało». 19 Zapytał ich: «Cóż takiego?» Odpowiedzieli Mu: «To, co się stało z Jezusem Nazarejczykiem, który był prorokiem potężnym w czynie i słowie wobec Boga i całego ludu; 20 jak arcykapłani i nasi przywódcy wydali Go na śmierć i ukrzyżowali. 21 A myśmy się spodziewali, że On właśnie miał wyzwolić Izraela. Tak, a po tym wszystkim dziś już trzeci dzień, jak się to stało. 22 Nadto jeszcze niektóre z naszych kobiet przeraziły nas: były rano u grobu, 23 a nie znalazłszy Jego ciała, wróciły i opowiedziały, że miały widzenie aniołów, którzy zapewniają, iż On żyje. 24 Poszli niektórzy z naszych do grobu i zastali wszystko tak, jak kobiety opowiadały, ale Jego nie widzieli».
25 Na to On rzekł do nich: «O nierozumni, jak nieskore są wasze serca do wierzenia we wszystko, co powiedzieli prorocy! 26 Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?» 27 I zaczynając od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego.
28 Tak przybliżyli się do wsi, do której zdążali, a On okazywał, jakoby miał iść dalej. 29 Lecz przymusili Go, mówiąc: «Zostań z nami, gdyż ma się ku wieczorowi i dzień się już nachylił». Wszedł więc, aby zostać z nimi. 30 Gdy zajął z nimi miejsce u stołu, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał go i dawał im. 31 Wtedy oczy im się otworzyły i poznali Go, lecz On zniknął im z oczu. 32 I mówili nawzajem do siebie: «Czy serce nie pałało w nas, kiedy rozmawiał z nami w drodze i Pisma nam wyjaśniał?»
33 W tej samej godzinie wybrali się i wrócili do Jerozolimy. Tam zastali zebranych Jedenastu i innych z nimi, 34 którzy im oznajmili: «Pan rzeczywiście zmartwychwstał i ukazał się Szymonowi». 35 Oni również opowiadali, co ich spotkało w drodze, i jak Go poznali przy łamaniu chleba.

o_2 Źródło: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), wydanie V, Poznań 2020.
Ćwiczenie 4

Przeczytaj uważnie fragment Ewangelii „Uczniowie z Emaus” i opisz własnymi słowami opowiedzianą historię.

Zacznij tak: Po śmierci Jezusa jego uczniowie udali się do wsi Emaus...

RzKRuaIgnDxE5
(Uzupełnij).

Zapoznaj się z obrazem Wieczerza w Emmaus, a następnie wykonaj ćwiczenia.

R1AbulJ2ZWunC
Wieczerza w  Emmaus
Źródło: Caravaggio [czyt. karawadżio], olej i tempera jajeczna na desce, National Gallery [czyt. naszynal galery] w Londynie, domena publiczna.
Ciekawostka

Obraz CaravaggiaCaravaggioCaravaggia „Wieczerza w Emmaus” powstał w 1601 roku, gdy artysta miał dwadzieścia dziewięć lat. Dzieło przedstawia wydarzenie dziejące się po śmierci Chrystusa, znane z tekstów Ewangelii według św. Marka i św. Łukasza. Modelami malarza byli ubodzy ludzie, podpatrzeni w karczmie. Jezus siedzi pośrodku, wyróżnia go tylko skupione na nim światło. Na stole znajdują się typowe potrawy z gospody. Winogrona symbolizują wino – krew Chrystusa, granaty – męczeństwo, a jabłka – grzech pierworodny.

Ćwiczenie 5
RM686qzmjPUZu
Ułóż puzzle, aby powstał obraz Caravaggia. Przytrzymaj element za pomocą kursora i przesuń go we właściwe miejsce.
Ćwiczenie 5

Na podstawie informacji zawartych w opisie obrazu „Wieczerza w Emmaus” podaj jego dane katalogowe.

R1Ou9uVRgQmDa
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 6
R1BodRF9zclWy
Uporządkuj we właściwej kolejności elementy ważne przy opisie obrazu. Elementy do uszeregowania: 1. cechy dzieła (wielkość, kształt, kolorystyka), 2. ogólne informacje o dziele (autor, tytuł, data powstania, technika malarska, miejsce, w którym się znajduje), 3. własna opinia na temat dzieła, 4. nastrój dzieła, 5. tematyka dzieła, 6. wygląd i układ poszczególnych elementów dzieła
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 7
R6wlQv2F8URUx
Zadanie interaktywne, polega na uzupełnieniu komórek zebranymi przez ucznia informacjami.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
RXHfaUOFrGeIs
Zaznacz rodzaj malarstwa, który reprezentuje obraz Caravaggia. Możliwe odpowiedzi: 1. martwa natura, 2. malarstwo religijne, 3. pejzaż, 4. portret
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Ćwiczenie 9
RdQkthzeAjk1K
Przyjrzyj się postaciom znajdującym się na obrazie Caravaggia. Uzupełnij mapę myśli słownictwem, które potem wykorzystasz do opisu obrazu. Wypisz przymiotniki, rzeczowniki, wyrażenia, zwroty, związki frazeologiczne itp. Lista elementów: Nazwa kategorii: Postacie Elementy należące do kategorii Postacie Nazwa kategorii: Jezus Elementy należące do kategorii Jezus Nazwa kategorii: wiek Nazwa kategorii: postawa ciała Nazwa kategorii: strój Nazwa kategorii: dłonie Koniec elementów należących do kategorii Jezus Nazwa kategorii: pielgrzym Elementy należące do kategorii pielgrzym Nazwa kategorii: wiek Nazwa kategorii: postawa ciała Nazwa kategorii: strój Nazwa kategorii: dłonie Koniec elementów należących do kategorii pielgrzym Koniec elementów należących do kategorii Postacie
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 9

Na podstawie opisu obrazu przedstaw informacje na temat wyglądu postaci.

RoxdDIXsGN0UM
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 10
RTqDCYHJ6pDng
Przyporządkuj do odpowiednich grup wyrażenia dotyczące obrazu Wieczerza w Emaus. Miejsce w przestrzeni Możliwe odpowiedzi: 1. statyczna poza, 2. światło pada z lewej strony, 3. w lewym górnym rogu, 4. w centrum, 5. ekspresyjne ruchy, 6. oświetlenie zachodzącego słońca, 7. na pierwszym planie, 8. po prawej stronie, 9. cień, 10. po lewej stronie, 11. kontrast światłocieniowy, 12. gest błogosławieństwa, 13. gest osłupienia, 14. odbity blask Światło Możliwe odpowiedzi: 1. statyczna poza, 2. światło pada z lewej strony, 3. w lewym górnym rogu, 4. w centrum, 5. ekspresyjne ruchy, 6. oświetlenie zachodzącego słońca, 7. na pierwszym planie, 8. po prawej stronie, 9. cień, 10. po lewej stronie, 11. kontrast światłocieniowy, 12. gest błogosławieństwa, 13. gest osłupienia, 14. odbity blask Ruch Możliwe odpowiedzi: 1. statyczna poza, 2. światło pada z lewej strony, 3. w lewym górnym rogu, 4. w centrum, 5. ekspresyjne ruchy, 6. oświetlenie zachodzącego słońca, 7. na pierwszym planie, 8. po prawej stronie, 9. cień, 10. po lewej stronie, 11. kontrast światłocieniowy, 12. gest błogosławieństwa, 13. gest osłupienia, 14. odbity blask
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1W9OLrL4YpIY
Ćwiczenie 11
Przeczytaj krótki opis postaci Chrystusa i zaznacz poprawne zapisy kolorów. Na obrazie dominują barwy ciepłe| zimne. Postać Chrystusa wyróżnia się, gdyż malarz stosował kontrast. Jego szaty są biało – czerwone| białoczerwone. Biały oznacza zmartwychwstanie, ciemnoczerwony| ciemno-czerwony – mękę. Na uwagę zasługuje twarz o niemal dziewczęcych rysach i porcelanowej| perłowej cerze. Uroku dodają sprężyste ciemnobrązowe| ciemno-brązowe włosy, opadające na ramiona.
Ćwiczenie 11
R132SaW0GGw6X
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 12

Wyjaśnij, od jakiego słowa pochodzi wyraz „wieczerza”. Zwróć uwagę na jego podstawę słowotwórczą. Podaj do niego synonim.

R1PA4z8pqfubx
(Uzupełnij).

Odpowiedź:
Wyraz „wieczerza” pochodzi od słowa „wieczór”, czyli pory, w której odbywa się wieczorny posiłek. Synonimem słowa „wieczerza” jest „kolacja”.

Sprawdź, czy umiesz!

Polecenie 7

Wybierz dowolny obraz o tematyce biblijnej, mitologicznej lub rodzajowej i zredaguj jego opis. Pamiętaj, aby na końcu zamieścić własną opinię na temat dzieła.

R1YkVE5cV5OzH
(Uzupełnij).
Polecenie 7

Opisz scenę biblijną lub mitologiczną, która mogłaby stać się tematem dzieła Caravaggia.

RqX3zmGZAIbND
(Uzupełnij).

Słownik

barokowy
barokowy

właściwy dla baroku, kierunku występującego w kulturze europejskiej na przełomie XVII–XVIII w.

celnicy
celnicy

w czasach Jezusa byli urzędnikami imperium rzymskiego, którzy ściągali od ludzi wszelkie opłaty należne władzom; system ich pobierania sprzyjał nadużyciom i samowoli, dlatego byli oni znienawidzeni wśród ludu, uważani za grzeszników oraz kolaborantówkolaborantkolaborantów

chłopi
chłopi

warstwa społeczna zamieszkująca wieś, utrzymująca się z uprawy roli

faryzeusze
faryzeusze

członkowie żydowskiego stronnictwa religijno‑politycznego w starożytnej Judei, pielęgnowali przywiązanie do Prawa Mojżeszowego, rygorystycznie przestrzegali przepisów religii żydowskiej; cieszyli się dużym poparciem ludu i byli uznawani za autorytet w wielu kwestiach, nazywano ich „uczonymi w Piśmie”

kolaborant
kolaborant

osoba, dobrowolnie lub dla korzyści majątkowych, współpracująca z nieprzyjacielem, wrogiem, okupantem, znienawidzoną władzą

malarstwo rodzajowe
malarstwo rodzajowe

tematyka obrazów związana jest z życiem codziennym człowieka

martwa natura
martwa natura

obrazy, na których znajduje się kompozycja nieruchomych przedmiotów, np. talerzy, sztućców, owoców, warzyw, kwiatów itp.

stadion
stadion

miara odległości wynosząca ok. 185 metrów

szpada
szpada

kolna broń biała, powstała w XVII wieku na zachodzie Europy, lekka i poręczna

Notatki

R1FvmdenYJoJg
(Uzupełnij).