Obrazy wszystkiego
Pozytywistyczne nowele zaskakują bogactwem tematów. Mówią o kamizelkach, katarynkach, książkach i jedzeniu. O mieszkaniach, warsztatach, podwórkach, ulicach, placach… O aniołach, latarnikach, dzieciach, zakochanych… O przemijaniu, nieuchronności losu, miłości, władzy, śmierci… O czym jeszcze?
1) Przypomnij sobie definicję noweli.
2) Obejrzyj film Slumdog. Milioner z ulicy w reżyserii Danny’ego Boyle’a (2008).
Janko Muzykant
Przeczytaj nowelę Henryka Sienkiewicza pt. Janko Muzykant.
Nazwij emocje, jakie wywołała w tobie lektura noweli Sienkiewicza.
Wymień bohaterów przeczytanego tekstu. Każdego scharakteryzuj jednym zdaniem złożonym.
Ułóż wydarzenia w odpowiedniej kolejności.
- Narodziny wątłego i słabowitego dziecka.
- Powrót właścicieli dworu.
- Nieludzka kara.
- Złe opinie ludzi.
- Niezwykła noc.
- Skrzypce w karczmie.
- Nasłuchiwanie świata.
- Zagubienie chłopca.
- Wyjątkowa śmierć.
- Chrzest.
Wyjaśnij, na czym polegała niezwykłość nocy, o której mowa w planie ramowym. Zredaguj krótką notatkę.
Zaprotestuj przeciwko karze wymierzonej chłopcu. Sformułuj kilka argumentów. Wejdź w rolę adwokata. Zapisz jego mowę.
Napisz, jak Janek odbierał świat, który był dla niego „głosów zbieraniem”. Pisz w 1 os. l. poj. Użyj formy monologu wewnętrznego.
Podaj kilka przykładów niesprawiedliwości panującej w świecie opisanym przez Sienkiewicza.
Wypisz skojarzenia, jakie po przeczytaniu noweli Sienkiewicza wywołują w tobie skrzypce.
Poinformuj o wydarzeniach, o których mówi nowela Sienkiewicza:
w stylu policyjnej kroniki,
emocjonalnie.
Miłosierdzie gminy
Przeczytaj nowelę Marii Konopnickiej pt. Miłosierdzie gminy: link.
Nazwij emocje, jakie wywołuje tematyka noweli.
Określ postawę narratora.
Posiłkując się cytatami i własnymi spostrzeżeniami, określ jak najdokładniej czas i miejsce akcji. Podaj cechy miejsc opisanych w noweli.
Określ bohatera zbiorowego noweli. Wypunktuj jego cechy.
Odwołując się do obejrzanego przed lekcją filmu Slumdog. Milioner z ulicy, a także do utworu Marii Konopnickiej, wykonaj zadania:
Wyjaśnij, dlaczego film i nowela mogą być poddane podobnym wartościowaniom. Omów, jakie to wartościowania.
Opowiedz, co wzbudza twój podziw, czyja postawa jest ci bliższa: Jamala czy Salima.
Nazwij – w kontekście obu utworów – różne rodzaje przemocy. Poddaj ocenie działania ludzi.
Rozważ, jakie skłonności ludzkiej natury piętnują film i nowela.
Współczesne problemy
Handel ludźmi
Na stronach Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie (zakładka: „Prewencja i profilaktyka”) znaleźć można bardzo ciekawy materiał dotyczący handlu ludźmi, opracowany na podstawie dokumentów prawnych i konspektu szczecińskiej prokuratury. Nowela Konopnickiej może stać się przyczynkiem jedynie do dyskusji (lekcji) o istotnym problemie naszych czasów, o przestępstwie, którego ofiarą może stać się hipotetycznie każdy z uczniów. Po wykorzystaniu tych materiałów XIX‑wieczna literatura nabiera charakteru bardziej współczesnego, broni się przed zarzutami anachronizmu i wyczerpania.
Zgromadźcie informacje na temat handlu ludźmi.
Przygotujcie plakat informacyjny na temat handlu ludźmi. Skoncentrujcie go wokół haseł: Kto? Dlaczego? Kiedy? Jak?. Ustosunkujcie się m.in. do następujących pytań:
Kto może stać się ofiarą handlu ludźmi?
Co może zrobić osoba, która stała się ofiarą handlu ludźmi?
Jak sobie pomóc? Do kogo zwrócić się, będąc w kraju, będąc za granicą?
Jak unikać tego rodzaju zagrożeń?
Zadaniowo
Podaj cechy gatunkowe noweli, a następnie wykaż, że Janko Muzykant oraz Miłosierdzie gminy to nowele.
Zredaguj dłuższą notatkę na temat „Palące problemy doby pozytywizmu oczami pisarzy”. Odwołaj się do wybranych tekstów literackich.
Przeszukaj zasoby internetowe. Przejrzyj albumy z XIX‑wiecznym malarstwem realistycznym. Wybierz kilka obrazów, które mogłyby stać się ilustracją treści podjętych w tym module. Uzasadnij wybór.