Obywatele w działaniu
Znowu, znowu to samo! Staszek nie umie ukryć zdenerwowania. Już trzeci raz musimy odwołać trening. Są wszyscy – a na boisku lód i śnieg. Pan Jan, zajmujący się szkolnym boiskiem, jest ciężko chory. A do tego śnieg spadł już w połowie listopada. Chłopcy martwią się coraz bardziej – za tydzień finałowe rozgrywki. Obiecali wszystkim, że tym razem mistrzowski puchar trafi do ich szkoły.
Po przeczytaniu powyższego tekstu wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Zastanówcie się, jak rozwiązać przedstawiony w tekście problem. Zapiszcie propozycje rozwiązań i przedstawcie je pozostałej części klasy.
Wybierzcie jedno z przedstawionych rozwiązań i wskażcie jego słabe i mocne strony.
Obywatele w działaniu
przedstawić wpływ instytucji edukacyjnych, religijnych i kulturalnych na rozwój człowieka;
wskazać korzyści wynikające z działalności w organizacjach pozarządowych;
wyjaśnić, kim jest obywatel i jakie są jego obowiązki.
poznawać różnorodne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym;
rozumieć, jaką rolę odgrywa społeczna aktywność uczniów w szkole;
wyjaśniać, jakie korzyści wynikają z aktywności publicznej obywateli.
Formy aktywności obywatelskiej
Funkcjonowanie demokratycznego społeczeństwa można przedstawić na kilku płaszczyznach.
Prywatne życie człowieka, funkcjonowanie rodzin, wspólnot sąsiedzkich czy grup rówieśniczych. Państwo demokratyczne gwarantuje wszystkim członkom społeczeństwa możliwość samodzielnego kształtowania więzi społecznych i samorządnej aktywności obywatelskiej.
Państwo, jego instytucje i organy władzy zobowiązane są do realizacji potrzeb społeczeństwa oraz przestrzegania zasady praworządności (powinny działać zgodnie z systemem prawnym państwa).
Instytucje współtworzące ekonomiczne podstawy życia społecznego, np. państwowe i prywatne przedsiębiorstwa, które działają w ramach wolnego rynku.
Różnorodne organizacje, w których ramach obywatele podejmują społeczno‑polityczną aktywność. Aktywność polityczna polega na uczestniczeniu w sprawowaniu władzy państwowej (partie polityczne, ruchy społeczno‑polityczne) bądź wywieraniu na nią wpływu (np. związki zawodowe, organizacje pozarządowe, media).
Sprawny aparat państwowy i gospodarka jest koniecznym, ale niewystarczającym warunkiem stabilności i efektywności współczesnych demokracji. Nie istnieje państwo, które jest w stanie rozwiązać wszystkie istotne problemy i konflikty społeczne. Niezbędna jest indywidualna i grupowa aktywność obywateli w środowisku lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Jest ona konieczna zwłaszcza w tych sferach życia społecznego, w których materialne, socjalne, kulturowe, edukacyjne i zdrowotne potrzeby ludzi nie zostały zaspokojone.
Społeczna aktywność uczniów
Dlaczego aktywność uczniów jest cenna?Szkoła nie może dobrze funkcjonować bez aktywności uczniów, podobnie jak demokracja bez uczestnictwa obywateli. Ale kompetencji społecznych i obywatelskich nie da się zdobyć słuchając, gdy o nich mówi nauczyciel. Aby je w sobie wykształcić, trzeba naprawdę coś robić – samodzielnie, w małych zespołach, z całą klasą, z uczniami z innych klas. To w szkole młodzi ludzie uczą się współdziałania, planowania zadań i odpowiedzialności za ich wykonanie. To właśnie szkoła stanowi główną scenę życia publicznego, gdzie mogą przygotować się do pełnienia obywatelskich ról, które wszyscy (bez wyjątku!) będą w mniejszym lub większym zakresie pełnić.
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Przygotujcie schemat przedstawiający przykłady społecznej aktywności uczniów na terenie szkoły.
Wykonajcie zadanie, pracując w parach. Zbudujcie trzy argumenty uzasadniające tezę, że zorganizowani mają lepiej.
Czy możesz pomóc innym?
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej, wyjaśnia, w jaki sposób każdy może pomagać Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej, wyjaśnia, w jaki sposób każdy może pomagać Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Wolontariusze w Polskiej Akcji Humanitarnej
Formy uczestnictwa politycznego
Ważnym elementem sprawnego funkcjonowania demokratycznego państwa jest uczestnictwo polityczne jego obywateli. Polega ono na podejmowaniu działań, które wpływają na wybór rządzących, wspierają lub przeciwstawiają się instytucjom władzy oraz ustalonym przez nie decyzjom i ich skutkom.
Podstawowe formy uczestnictwa politycznego obywateli w Polsce:
wybory parlamentarne, prezydenckie i samorządowe,
głosowanie w referendach ogólnokrajowych i lokalnych,
działalność w partiach politycznych, związkach zawodowych, organizacjach społecznych,
publiczne prezentowanie poglądów w mediach,
organizowanie i uczestniczenie w publicznych zgromadzeniach.
Wybrane formy uczestnictwa politycznego w Polsce - partie polityczne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Art. 11.
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Partie polityczne, których komitety wyborcze zdobyły mandaty do Sejmu w wyborach przeprowadzonych w 2015 r.
Prawo i Sprawiedliwość.
Platforma Obywatelska.
.Nowoczesna.
Polskie Stronnictwo Ludowe.
Do Sejmu RP weszli także przedstawiciele komitetu wyborców KUKIZ`15 i mniejszości niemieckiej.
Mandatów poselskich nie zdobyły m.in.:
koalicja wyborcza Zjednoczona Lewica (w skład której wchodził Sojusz Lewicy Demokratycznej i Twój Ruch),
partia KORWiN,
partia Razem.
Wybrane formy uczestnictwa politycznego w Polsce - pokojowe zgromadzenia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Art. 57.
Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Inaczej demonstracja to wystąpienie zbiorowe, mające na celu wyrażenie opinii w ważnej społecznie sprawie. Może być zarówno formą poparcia, jak i sprzeciwu, np. wobec rządzących, podjętych decyzji, zjawisk społecznych. Manifestacje mogą przybierać różne formy: wieców, marszów, czy pikiet.
Forma społecznego protestu. Zorganizowana grupa osób manifestuje, najczęściej przed gmachem jakiegoś urzędu, wykrzykując hasła z żądaniami i obnosząc je na transparentach.
Wybrane formy uczestnictwa politycznego w Polsce - związki zawodowe
Związki zawodowe to organizacje reprezentujące pracowników, działające w zakładach pracy. Związki zawodowe negocjują z pracodawcą wysokość płac i warunki pracy, udzielają swoim członkom różnorodnych form wsparcia, np. porad prawnych, pomocy materialnej.
Zastanów się, co chciałbyś zmienić w swojej szkole. Przedstaw swój pomysł kolegom i koleżankom z klasy.
Spośród przedstawionych problemów wybierzcie jeden i napiszcie w tej sprawie petycję skierowaną do dyrekcji szkoły.
INSTRUKCJA DO WYKONANIA ZADANIA
Petycja to pismo skierowane do władz, które zawiera prośby lub postulaty określonej społeczności.
Petycja powinna zawierać:
informację o miejscu i dacie jej sporządzenia,
dane adresata, czyli osoby, do której jest kierowana (imię, nazwisko, funkcja/stanowisko),
opis problemu, którego dotyczy,
spis postulatów,
uzasadnienie przedstawionych postulatów, wskazanie korzyści wynikających z ich realizacji,
podpisy osób, które są autorami petycji.
Pamiętajcie o zachowaniu właściwych form grzecznościowym oraz o jasnym i zwięzłym przedstawianiu problemów.
Podsumowanie
Aktywne społeczeństwo, zaangażowane w życie publiczne to filar państwa demokratycznego, gwarant jego stabilnego funkcjonowania. Uczestnictwo polityczne jest naszym zarówno prawem, jak i obywatelskim obowiązkiem. Od nas zależą losy państwa i lokalnej społeczności. Kompetencje obywatelskie obejmują wiedzę, którą zdobywa się w szkole, między innymi na lekcjach wiedzy o społeczeństwie, ale się do niej nie ograniczają. Dopiero połączona z praktycznymi umiejętnościami, na przykład współpracy czy rozwiązywania problemów, wespół z określonymi postawami: zaangażowaniem we wspólne sprawy, poczuciem odpowiedzialności za siebie i innych, odwagą prezentowania własnego stanowiska itd., decyduje o obywatelskiej dojrzałości. Niezależnie od wieku, działając wspólnie, budujemy wzajemne zaufanie, zmieniamy otaczającą nas rzeczywistość. Aktywność i kreatywność to nasza siła i szansa na zaspokojenie społecznych potrzeb.
![wykres z centrum badania opinii spolecznej Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, [online], dostępny w internecie: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_060_14.PDF [dostęp 5.11.2015 r.].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1cMdcmhFydpW/3/wRmugIc4okWpDL6YJ4LYgzVqxxKEJjsJ.svg)
Określ, czy podane informacje są prawdziwe.
| Prawda | Fałsz | |
| Według przeprowadzonych badań, aktywność społeczna w ramach organizacji obywatelskich w 2014 r. miała większy zasięg niż w 2011 r. | □ | □ |
| Prawie co piąty ankietowany w 2014 deklarował, że poświęcił swój wolny czas na pracę w różnych typach organizacji obywatelskich. | □ | □ |
| Wyniki obu przeprowadzonych badań wskazują, że większość Polaków nie uczestniczyła w działaniach organizacji obywatelskich. | □ | □ |
Zadanie: projekt edukacyjny
Przygotujcie prezentację multimedialną na temat działalności wybranej organizacji pozarządowej lub społecznej (np. stowarzyszenie, fundacja lub związek zawodowy).
Zadanie: w prezentacji zdefiniujcie wymienione organizacje, podajcie podstawy prawne ich funkcjonowania, omówcie działalność prezentowanej organizacji oraz znaczenie tego rodzaju organizacji dla rozwoju demokracji.
Zasady realizacji:
praca w grupach,
czas trwania: 5 tygodni,
prezentacja na forum klasy.