Znam swoje prawa. Prawa i wolności człowieka
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Uzupełnijcie twierdzenia. Sytuacja przedstawiona na ilustracji jest
zgodna z zasadami demokracji, ponieważ (...)
niezgodna z zasadami demokracji, ponieważ (...)
Czy znacie sytuacje historyczne lub współczesne podobne do przedstawionej na ilustracji? Podajcie przykłady.
Zastanówcie się, jakie były ich konsekwencje.
Znam swoje prawa. Prawa i wolności człowieka
wyjaśnić, na czym polegają podstawowe funkcje państwa;
wymienić najważniejsze cechy państwa demokratycznego;
określić rolę odgrywaną w szkole przez samorząd uczniowski.
poznawać różnice między demokracją większościową a konstytucyjną;
wyjaśniać, czym są prawa człowieka i jaką odgrywają rolę w demokratycznym państwie;
wymieniać podstawowe prawa człowieka.
Czy większość ma zawsze rację?
Dyskusja, głosowanie, podejmowanie decyzji większością głosów to procedury charakterystyczne dla demokratycznych społeczności. Należy jednak pamiętać, że wola większości nie może naruszać praw i wolności tych, którzy stanowią mniejszość. Ochrona praw jednostek, praw mniejszości stanowi fundament nowocześnie rozumianego państwa demokratycznego. Demokrację większościową zastąpiła demokracja konstytucyjna (liberalna).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.Rozdział II
WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA
ZASADY OGÓLNEArt. 30.
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Prawa człowieka
Wprowadzenie do pojęcia praw człowiekaPrawa człowieka to normy etyczne o charakterze podstawowym, przynależne każdej jednostce w jej kontaktach z państwem. Pojęcie praw człowieka opiera się na trzech tezach:
każda władza jest ograniczona;
każdy człowiek posiada sferę autonomii, do której nie ma dostępu żadna władza;
każdy człowiek może się domagać od państwa ochrony jego praw.
Wprowadzenie do pojęcia praw człowieka, [w:] , Szkoła praw człowieka. Teksty wykładów, z.1, wybór W. Osiatyński, Warszawa 1998, s. 16.
Charakter praw człowieka
Źródłem praw człowieka jest godność ludzka. Uznaje się ją za wartość przyrodzoną i niezbywalną każdego człowieka. Zasada poszanowania godności ludzkiej potwierdzona została w wielu dokumentach międzynarodowych.
Powszechna deklaracja praw człowiekaArt. 1
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem oraz powinni postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa.Powszechna deklaracja praw człowieka.
Zastanów się, które zachowania rówieśników sprawiają ci przykrość, nie lubisz ich lub nie akceptujesz.
Robicie mi przykrość, gdy...
Zastanów się, czy każde z przytoczonych zachowań naruszało twoją godność.
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Ustalcie kryteria określające zachowania, które naruszają waszą godność.
Zapisz wnioski i omówcie je z pozostałą częścią klasy.
Zastanówcie się wspólnie, kto może udzielić pomocy, jeżeli wasza godność jest naruszana.
Jedną z instytucji, do których może zgłosić się osoba niepełnoletnia ze swoim problemem, jest Rzecznik Praw Dziecka. Uruchomił on Dziecięcy Telefon Zaufania, pod którym bezpłatnie mogą uzyskać wsparcie wszystkie telefonujące dzieci. Numer Dziecięcego Telefonu Zaufania to 800 12 12 12.
Charakter praw człowieka
Prawa człowieka mają charakter:
powszechny — przysługują każdemu człowiekowi niezależnie od rasy, płci, przynależności do danej grupy społecznej czy wielkości posiadanego majątku;
przyrodzony — przysługują każdemu człowiekowi od chwili urodzenia, nikt ich nie może nadać ani odebrać;
niezbywalny — są nierozerwalnie związane z każdym człowiekiem; nie można ich stracić ani się ich zrzec;
naturalny — wynikają z samej istoty człowieczeństwa; przysługują nam, ponieważ jesteśmy ludźmi;
nienaruszalny — prawa człowieka istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez władze dowolnie zmieniane i ograniczane.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE
Art. 72.
Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.
W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Prawo dziecka do szacunkuDziecko to największa wartość. Ma godność przysługującą każdej osobie, a w tej godności jest równe dorosłemu. NIE MA DZIECI, SĄ LUDZIE.
J. Korczak, Prawo dziecka do szacunku.
Zastanówcie się, co mogą oznaczać słowa Korczaka? Czy sądzicie, że znani wam dorośli zgodziliby się ze słowami warszawskiego wychowawcy i nauczyciela? Czy wy się z nimi zgadzacie?
Międzynarodowa organizacja humanitarna i rozwojowa działająca na rzecz dzieci. Informator UNICEFu
Dokument uchwalony 20 listopada 1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Prawa dziecka
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE
Art. 70.
Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. (...)
Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.
Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. (...)
Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Wykonajcie zadanie, pracując w parach.
| Ochrona prywatności | Udział w życiu publicznym | Bezpieczeństwo ekonomiczne | |
| Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. | □ | □ | □ |
| Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo do dziedziczenia. | □ | □ | □ |
| Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej. | □ | □ | □ |
| Obywatel polski ma prawo udziału w referendum. | □ | □ | □ |
| Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. | □ | □ | □ |
| Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. | □ | □ | □ |
| Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy. | □ | □ | □ |
| Obywatel polski ma prawo wybierania prezydenta Rzeczypospolitej, posłów i senatorów. | □ | □ | □ |
Które z podanych w tabeli praw
chronią naszą prywatność;
zapewniają nam udział w życiu publicznym;
gwarantują nam bezpieczeństwo ekonomiczne.
Prawa dziecka
Wykonajcie zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.
Zastanówcie się, w jakich sytuacjach nasze prawo do wolności może ulec ograniczeniu.
Zapiszcie wnioski i przedstawcie je pozostałej części klasy.
Ograniczenia praw człowieka są dopuszczalne, ale w ściśle określonych sytuacjach, a forma i zakres ograniczeń muszą być uzasadnione prawnie. Istnieją jednak prawa, których nie można ograniczyć w żadnym wypadku. Są to prawa do wolności od tortur i wolności od niewolnictwa.
Podsumowanie
Współczesne państwa demokratyczne uznają konieczność ochrony godności ludzkiej i praw przysługujących każdemu człowiekowi. Prawa te gwarantują nam ochronę przed nadużyciami ze strony władzy, umożliwiają aktywny udział w życiu państwa, są fundamentem naszego poczucia bezpieczeństwa. Prawa człowieka opierają się na dwóch podstawowych zasadach: wolności i równości, których źródłem jest godność człowieka. Specjalnym rodzajem praw człowieka są prawa dziecka.
Zaznacz cechę praw człowieka, którą ilustruje przedstawiona ilustracja. Prawa człowieka są:
- powszechne.
- przyrodzone.
- niezbywalne.
- nienaruszalne.