Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Każdego roku na świecie wymiera ok. 10 tysięcy gatunków. Aby uchronić przed zagładą kolejne, należy otoczyć ochroną nie tylko zagrożone populacje, ale także stanowiska, na których żyją i wydają potomstwo.
działalność człowieka zagraża różnorodności biologicznej;
niektóre gatunki są zagrożone całkowitym wyginięciem;
ochrona gatunkowa jest jedną z form ochrony przyrody obowiązujących w Polsce.
wyjaśniać, na czym polega ochrona gatunkowa;
porównywać ochronę ścisłą i częściową gatunków oraz podawać przykłady roślin, zwierząt i grzybów objętych taką ochroną;
wyjaśniać, kiedy wyznacza się strefy ochrony oraz wymieniać gatunki objęte taką ochroną;
porównywać ochronę czynną i bierną oraz opisywać sytuacje, w jakich są stosowane;
wyjaśniać pojęcia restytucji i reintrodukcji oraz podawać przykłady roślin i zwierząt reintrodukowanych na terenie naszego kraju.
1. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów to jedna z obowiązujących w Polsce form ochrony przyrody. Jej celem jest zachowanie rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów występujących dziko na terenie naszego kraju, a także ich siedlisk i ostoi. Kompleksowa ochrona rzadkich gatunków polegająca na zapewnieniu im odpowiednich warunków życia jest skuteczna, ponieważ dąży do utrzymania stabilności ekosystemu. Ochrona gatunkowa zapewnia zatem zabezpieczenie różnorodności biologicznej na wszystkich jej poziomach: genetycznym (im większa populacja, tym większa pula genów), gatunkowym (dbałość o przeżycie jak największej liczby osobników), ekosystemowym (utrzymanie ekosystemów w stanie optymalnym dla chronionych populacji).
W celu ochrony siedlisk i ostoiostoi roślin lub grzybów gatunków chronionych oraz miejsc regularnego przebywania i rozrodu zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wyznaczane specjalne strefy ochronystrefy ochrony, obejmujące na przykład miejsca gniazdowania rzadkich ptaków, przebywania unikatowych gatunków ssaków i gadów, występowania bardzo rzadkich paprotników, storczyków czy porostów. Strefy takie funkcjonują na zasadach rezerwatów przyrody, tzn. są objęte ochroną ścisłą, a wykonywanie na ich obszarze jakiejkolwiek działalności przez człowieka jest zabronione przez cały rok lub w wyznaczonym okresie. Po uzyskaniu zgody Regionalnego Dyrektora Środowiska można w strefach ochrony podjąć jedynie działania mające na celu utrzymanie chronionego gatunku. Granice stref oznacza się specjalnymi tablicami informującymi o występowaniu na danym obszarze ostoi roślin, zwierząt lub grzybów.
Korzystając z dostępnych źródeł ustal, czy w twojej okolicy znajdują się strefy ochronne. Opisz 3 wybrane organizmy chronione w ten sposób i wyjaśnij przyczyny zastosowania w ich przypadku tej formy ochrony.
Niektóre gatunki roślin, zwierząt i grzybów podlegające ochronie na mocy przepisów prawa polskiego uzyskują status gatunków o znaczeniu priorytetowym (gatunków priorytetowychgatunków priorytetowych). Wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej obejmują te gatunki szczególną opieką i ponoszą odpowiedzialność za zachowanie ich różnorodności. Dla ich ochrony stworzono europejską sieć obszarów Natura 2000.
2. Ochrona ścisła i częściowa gatunków
Gatunki mogą być objęte ochroną ścisłą (całkowitą) lub częściową. Ochrona ścisłaOchrona ścisła to całoroczna opieka nad osobnikami i ich stadiami rozwojowymi. Ochrona częściowaOchrona częściowa to forma ochrony dopuszczająca okresową możliwość pozyskania z natury osobników chronionych gatunków do celów leczniczych, konsumpcyjnych i gospodarczych. Pozwala ona na przykład na odławianie raków rzecznych, zbieranie ślimaków winniczków, ręczne zbieranie grzybów i takich ziół, jak konwalia majowa czy kocanki piaskowe. Dopuszcza także regulację liczebności zwierząt, które powodują szkody w gospodarce, np. odstrzał czapli i kormorana czarnego na terenie stawów hodowlanych.
Gatunków roślin i grzybów objętych ochroną ścisłą nie wolno umyślnie zrywać i uszkadzać, a także niszczyć ich siedlisk. Nie można również pozyskiwać ich ze środowiska naturalnego, handlować nimi ani wywozić poza granice naszego kraju. Ponadto zabronione jest zamierzone przenoszenie ich poza stanowisko regularnego występowania.
Niektóre gatunki, choć rzadkie w skali kraju, na wielu stanowiskach występują bardzo licznie. Tak jest na przykład w przypadku zawilców i konwalii tworzących czasem wielkie łany. Zastanów się, czy w takich miejscach można wykopywać pojedyncze rośliny, by przenieść je i rozmnożyć w środowisku stworzonym specjalnie dla nich we własnym ogrodzie.
Zastanów się, w jaki sposób można przekonać zbieraczy grzybów, by nie niszczyli owocników grzybów chronionych, np. purchawicy olbrzymiej.
Zwierząt należących do gatunków ściśle chronionych nie wolno pod żadnym pozorem chwytać i niepokoić. Nie można także niszczyć lub usuwać ich gniazd, nor, legowisk, schronień i wszelkich innych budowli, jak np. żeremie bobrów, oraz celowo ograniczać zwierzętom dostępu do nich. Karze podlega także umyślne płoszenie zwierząt, szczególnie w miejscach rozrodu lub odchowu młodych, żerowania, odpoczynku, zimowania. Zakazem objęte są również fotografowanie, filmowanie i obserwacja, która może zaniepokoić zwierzę.
Przygotuj się do dyskusji: Gołąb miejski – sens ochrony gatunkowej.
Podaj 3 argumenty przemawiające za koniecznością ochrony gatunkowej żmii zygzakowatej.
Jaskółki od wielu lat towarzyszą ludziom i zakładają swoje gniazda w ich siedzibach. Zmiana sposobu konstruowania domów (np. płaskie dachy, dachówki zamiast strzechy, docieplanie budynków styropianem) znacznie utrudnia jaskółkom budowanie gniazd. Zdeterminowane brakiem odpowiednich miejsc zakładają je nawet na balkonach. Dowiedz się, w jaki sposób umożliwić ptakom (jaskółkom, jerzykom, wróblom) bezpieczne gniazdowanie w przestrzeni miejskiej.
Od ścisłej ochrony gatunkowej mogą istnieć pewne odstępstwa, na które zgodę wydaje Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Mają one na celu prowadzenie zrównoważonej gospodarski rolnej, leśnej i rybackiej. Istnieją jednak gatunki skrajnie zagrożone wyginięciem, od ich ścisłej ochrony nie ma odstępstw. Należą do nich m.in. obuwik pospolity, zanokcica ciemna, sasanka zwyczajna, żółw błotny, bocian czarny, wszystkie gatunki nietoperzy.
Wyjaśnij, dlaczego podczas spaceru w lesie nie należy spuszczać psa ze smyczy.
Obecnie w Polsce ochroną ścisłą objętych jest 428 taksonów (czyli gatunków lub rodzajów) roślin, 326 taksonów zwierząt oraz 109 taksonów grzybów (w tym porosty). Ochronie częściowej podlega natomiast 51 taksonów roślin, 23 taksony zwierząt oraz 10 taksonów grzybów.
W celu ochrony rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów sporządzane są czerwone księgi i listy gatunków zagrożonych. Światową listę zagrożonych wyginięciem gatunków co roku (od 1963 r.) publikuje Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN). Na wzór tej listy w Polsce wydaje się czerwone listy zwierząt, roślin i grzybów Polski, zawierające wykaz rzadkich i zagrożonych, a także wymarłych na terenie naszego kraju gatunków oraz kategorie ich zagrożenia wg IUCN. Ponadto ukazują się Polskie Czerwone Księgi Roślin i Polskie Czerwone Księgi Zwierząt, w których oprócz wykazu gatunków i kategorii zagrożenia ujęte są ich opisy i miejsca występowania oraz stosowane i proponowane metody ochrony. Ostatnie takie opracowania dla kręgowców i bezkręgowców zostały wydane w 2002 r., a dla roślin w 2013 r.
3. Ochrona bierna i czynna gatunków
W przypadku większości gatunków ochrona gatunkowa sprowadza się do objęcia ich wraz z siedliskami ochroną biernąochroną bierną. Jest to sposób ochrony organizmów, które żyją w stabilnych środowiskach. Ograniczenie wpływu człowieka na takie ekosystemy sprawia, że występujące w nich rzadkie i zagrożone wyginięciem gatunki mogą swobodnie żyć, rozmnażać się i mają szansę na zwiększenie liczebności. Ochrona bierna sprawdza się także w ekosystemach przekształconych przez człowieka, w których pozostawienie przyrody samej sobie sprawia, że naturalna struktura zostanie przywrócona.
Niezmienione lub nieznacznie zmienione przez człowieka ekosystemy, których procesy przyrodnicze przebiegają w sposób niezakłócony, w skali świata występują jednak coraz rzadziej. Z tego powodu wiele gatunków nie może się przystosować do nowych warunków siedliskowych i z roku na rok zmniejsza się ich liczebność. Takie gatunki nie są w stanie przetrwać bez ingerencji człowieka, dlatego obejmuje się je ochroną czynnąochroną czynną. Do organizmów tych należą na przykład obuwik pospolity, wszystkie gatunki płazów, żółw błotny. Ochrona czynna żółwia błotnego polega m.in. na utrzymywaniu odpowiednio wysokiego poziomu wody w zbiornikach, z którymi jest związany, odtwarzaniu niewielkich, płytkich zbiorników wodnych w miejscach, gdzie występuje oraz wycinaniu krzaków i wykaszaniu ich brzegów w celu zapewnienia mu dostępu do wody. Ponadto, jeśli żółwie złożą jaja w miejscach, w których mogłyby ulec zniszczeniu, są one przenoszone w bezpieczne miejsca lub do inkubatorów.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DDwG3YoAL
Celem ochrony czynnej jest:
zatrzymanie niekorzystnych zmian wywołanych w środowisku przyrodniczym przez człowieka,
przywracanie optymalnego stanu środowiska,
wykonywanie działań ochronnych umożliwiających przetrwanie gatunków.
Czasami przetrwanie gatunku na jego pierwotnym stanowisku, czyli in situin situ jest niemożliwe. W takim przypadku należy zastosować ochronę ex situex situ, to znaczy przenieść ten gatunek na stanowisko o zbliżonych warunkach siedliskowych, tzw. stanowisko zastępcze. Jeśli nie jest to możliwe, zagrożony gatunek umieszcza się w ogrodzie botanicznym lub zoologicznym, gdzie można podjąć próbę jego hodowli, rozmnożenia, a z biegiem czasu także przywrócenia do środowiska naturalnego, czyli restytucjirestytucji. W ten sposób uratowano endemiczny gatunek warzuchy polskiej, która wymarła na naturalnym stanowisku na Pustyni Błędowskiej, ale została zachowana na trzech stanowiskach zastępczych i w ogrodach botanicznych.
Przykładem ochrony czynnej jest koszenie łąk, na których rosną rzadkie gatunki roślin naczyniowych o charakterze stepowym lub łąkowym, jak miłek wiosenny lub obuwik pospolity. Niekoszone łąki zarastają z czasem drzewami i krzewami, które zacieniają stanowiska światłolubnych roślin, uniemożliwiając im rozwój. Wyginięcie stepowych gatunków wiąże się na przykład z wymarciem gatunków motyli, które na nich żerują i składają jaja. Przykładem motyla chronionego w ten sposób jest modraszek telejus. Zamieszkane przez niego łąki mogą być koszone dopiero we wrześniu, ponieważ motyl składa jaja na kwiatostanach krwiściągu lekarskiego nawet w połowie sierpnia. Do września z jaj wylęgają się larwy i pozostają pewien czas w kwiatostanie, a potem spadają na ziemię i są wnoszone do mrowisk przez mrówki, które opiekują się nimi aż do wyfrunięcia dorosłych postaci motyli z mrowiska.
Wyobraź sobie, że jesteś właścicielem łąki zasiedlonej przez telejusa. Wymień swoje powinności wynikające z obowiązku ochrony tego motyla. Wchodząc w rolę właściciela takiej łąki, wskaż trudności i korzyści wynikające z ochrony czynnej tego gatunku.
Do ochrony czynnej zalicza się także przebudowę lasów gospodarczych, będących najczęściej monokulturami świerka. Zabiegi mają na celu zróżnicowanie gatunkowe i wiekowe takich drzewostanów poprzez nasadzanie odpowiednich gatunków drzew rodzimych.
Ochroną czynną jest także wieszanie budek dla ptaków i nietoperzy, eliminowanie ze środowiska naturalnego gatunków inwazyjnych, poprawa stosunków wodnych na terenach podmokłych, które zostały wcześniej osuszone na przykład do celów rolniczych. Ten typ ochrony dopuszcza się nawet w rezerwatach przyrody lub parkach narodowych, o ile jest ona uwzględniona w ich planie ochronnym.
Banki genów zajmują się gromadzeniem i przechowywaniem nasion tysięcy różnych gatunków roślin, a także komórek zwierząt cennych pod względem przyrodniczym lub gospodarczym. Nasiona mogą służyć do odtworzenia populacji roślin wymarłych w naturze, mogą także stanowić rezerwuar rzadkich alleli, często nieobecnych już w populacjach dzikich. Sperma przechowywana w bankach pomaga zwiększać różnorodność genetyczną populacji. Inne komórki zwierzęce z kolei mogą posłużyć do przywrócenia do środowiska naturalnego gatunków zwierząt, które wymarły, pod warunkiem że nastąpi znaczne udoskonalenie metod klonowania.
4. Restytucja gatunków
RestytucjaRestytucja jest formą czynnej ochrony mającą za zadanie przywrócenie gatunku, wymarłego w naturze w skali lokalnej lub globalnej, do środowiska naturalnego. Polega na objęciu osobników zagrożonego gatunku ochroną i podjęciu prób zwiększenia liczebności jego populacji poprzez odpowiednie zabiegi hodowlane lub uprawne. Gatunek może być przywrócony na stanowisko pierwotne. Taką restytucję określa się mianem reintrodukcjireintrodukcji. Gatunek może zostać także umieszczony na stanowisku zastępczym, na którym warunki siedliskowe są zbliżone do tych panujących na pierwotnym stanowisku występowania. Jeżeli gatunek ten nie jest gatunkiem rodzimym, takie przeniesienie (wprowadzenie) nazywa się introdukcjąintrodukcją. Dotyczy ona zwykle odmian roślin uprawnych, stosowanych w rolnictwie. Często jednak, w przypadku gatunków zawleczonych, ma negatywny wpływ na środowisko naturalne.
Przykładem gatunku inwazyjnego jest dąb czerwony. Wyjaśnij, na czym polega jego niepożądany wpływ na rodzime biocenozy leśne.
Pozytywnym przykładem introdukcji może być wprowadzenie (pod koniec XIX w.) żółwi olbrzymich z archipelagu Seszeli na Mauritius, gdzie z powodzeniem zastąpiły one rodzime żółwie wytępione przez człowieka. Podobnie pożyteczne okazało się sprowadzenie w 1896 r. z Chin do Wielkiej Brytanii budlei Dawida, której kwiaty stanowią źródło pokarmu dla wielu gatunków motyli, w tym także zagrożonych.
5. Przykłady restytucji
Restytucja gatunków może być prowadzona in situ na terenie obszarów chronionych, np. w rezerwatach przyrody, lub ex situ, w ogrodach zoologicznych i botanicznych. W przypadku gatunków odtwarzanych z nielicznej grupy osobników założycielskich nowe populacje mają na ogół bardzo zubożoną pulę genową (chów wsobny) i z tego powodu są wrażliwe na szkodliwe czynnki środowiska.
Programy hodowlane zakrojone na skalę światową, podjęte w celu późniejszej reintrodukcji zagrożonych wymarciem gatunków do środowiska naturalnego, zaczęto prowadzić w latach 50. XX w. Jednym z pierwszych zakończonych sukcesem była reintrodukcja oryksa arabskiego. Zamieszkiwał on tereny Półwyspu Arabskiego oraz przyległych obszarów Bliskiego Wschodu. Zwierzę to wyginęło w naturze w 1972 r. wskutek nadmiernych polowań. Zaczątek populacji stanowiło 9 osobników, z których udało się odtworzyć stado liczące ponad 200 sztuk. Osobniki te po raz pierwszy wypuszczono na wolność w Omanie w 1982 r., a w kolejnych latach także w Arabii Saudyjskiej, Izraelu i Jordanii. Obecnie żyjąca na wolności populacja tego gatunku liczy ponad tysiąc osobników. Niestety, w Omanie oryks arabski został wytępiony w wyniku kłusownictwa.
Obecnie na terenie naszego kraju prowadzonych jest kilkanaście programów restytucji gatunków roślin i zwierząt, zwłaszcza motyli, ryb, ptaków i ssaków.
Bóbr europejski we wczesnym średniowieczu zamieszkiwał licznie całą Europę i Azję. W większości krajów zaczął wymierać w XIX w., głównie na skutek nadmiernych polowań mających na celu pozyskanie cennego futra i tłuszczu stosowanego jako środek leczniczy. Do zanikania bobra przyczyniło się także wycinanie i wypalanie lasów oraz osuszanie bagien, będące następstwem kolonizacji przez człowieka coraz to nowych obszarów Europy. Do początku XX w. przetrwało jedynie kilka małych populacji liczących w sumie ok. 1200 bobrów. Stopniowa restytucja bobrów europejskich na naszym kontynencie rozpoczęła się w latach 20. ubiegłego wieku.
W Polsce w 1939 r. żyło ok. 400 bobrów. Dziesięć lat później ich populacja liczyła już tylko 130 osobników i konieczne było założenie stada hodowlanego, które miało być reintrodukowane na obszarze całego kraju. W tym celu sprowadzono 26 bobrów z Woroneża w Rosji i zaczęto je rozmnażać w Zakładzie Doświadczalnym PAN w Popielnie. Początkowo bobry z hodowli umieszczane na stanowiskach docelowych odczuwały silny stres i nie przeżywały zmiany środowiska. Dopiero gdy zaczęto wywozić je uśpione, zaakceptowały nowy teren, ponieważ wybudzając się znaczyły go moczem.
Mimo utraty pierwotnego charakteru lasów oraz osuszenia terenów podmokłych populacja bobra w Europie, w tym także w Polsce, stale rośnie. Prawdopodobnie dlatego, że gatunek ten jest bardzo plastyczny i potrafi się przystosować do życia nawet na obszarach znacznie przekształconych przez człowieka. Obecnie w Polsce jest ok. 15‑25 tysięcy bobrów. W dalszym ciągu prowadzone są restytucje tych zwierząt, i jeżeli ich liczebność będzie nadal rosnąć, bobry w ciągu następnych dziesięcioleci staną się gatunkiem pospolitym.
Inną próbą reintrodukcji podjętą na dużą skalę było wprowadzenie do polskich rzek łososia atlantyckiego. Ostatnie dzikie łososie obserwowano w Drawie w 1985 r. i wtedy też rozpoczęto działania zmierzające do restytucji tego gatunku. Pierwszą hodowlę prowadzono w Zatoce Puckiej. Osobniki założycielskie pochodziły z łotewskiej Dźwiny i z fińskiej Newy. Restytucję, której dokonano w 1995 r., uznano za udaną, ponieważ łososie wracały na tarło do dopływów dolnej Wisły oraz do rzek Pomorza Zachodniego. Kolejne lata wykazały jednak, że wpływały one do rzek na tarło w niewłaściwym terminie, nie zanotowano także narybku, co sugerowało, że ryby nie mogły się rozmnażać bez pomocy człowieka. Zatem restytucja się nie powiodła.
Od 2007 r. restytucja łososia atlantyckiego prowadzona jest w zlewni górnej Wisły przez Fundację WWF Polska i współpracujące z nią instytucje. Pierwsza restytucja miała miejsce w latach 2005‑2007 i zakończyła się sukcesem. Reintrodukowane łososie cechowały się dużą przeżywalnością i rozmnażały się w środowisku naturalnym. Kolejną restytucję przeprowadzono w 2011 r. Tym razem 60 tysięcy młodych łososi wypuszczono do Hoczewki (dopływu Sanu) oraz Krzyworzeki (dopływu Raby). W latach 2012‑2013 łososiem zarybiono także wody rzeki Białej Tarnowskiej, dopływu Dunajca.
Kolejnym przykładem restytucji zakończonej sukcesem jest reintrodukcja sokoła wędrownego. Ten drapieżny ptak wyginął w Polsce w latach 60. ubiegłego wieku w konsekwencji skażenia środowiska naturalnego często stosowanym wtedy insektycydem DDT. Jego reintrodukcję rozpoczęto w 1990 r. w ramach Programu Restytucji Populacji Sokoła Wędrownego w Polsce. Zaowocowała ona odbudowaniem populacji sokołów, które od 1998 r. ponownie gniazdują w Polsce. Wzrostowi liczebności tych ptaków sprzyja zaprzestanie stosowania DDT w rolnictwie i związany z tym ciągły spadek jego stężenia w środowisku. Populacja sokoła stale się powiększa także dzięki kolejnym efektywnym programom hodowli i restytucji. Obecnie jego polska populacja liczy kilkanaście par lęgowych, a europejska ok. 700.
Wymień trudności związane z reintrodukcją gatunków.
Podsumowanie
Celem ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów jest zachowanie bioróżnorodności rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków występujących dziko na terenie naszego kraju, a także ochrona ich siedlisk i ostoi.
Ochrona gatunków może być bierna i polegać na całkowitym wyeliminowaniu wpływu człowieka na ekosystem lub czynna, kiedy przetrwanie gatunku zależy od podejmowanych działań ochronnych.
Ochronę czynną dopuszcza się w rezerwatach przyrody lub parkach narodowych, o ile jest ona uwzględniona w ich planie ochronnym.
Gatunki mogą być chronione na stanowiskach zastępczych w środowisku naturalnym oraz w obiektach zlokalizowanych poza nim, tj. w ogrodach zoologicznych, botanicznych i bankach genów.
Do skutecznej ochrony niektórych gatunków, np. ptaków drapieżnych, rzadkich paprotników, storczyków i porostów wyznacza się tzw. strefy ochronne.
Do gatunków ponownie wprowadzonych (restytuowanych) w Polsce należą na przykład żubr, bóbr europejski, suseł moręgowany, sokół wędrowny, mikołajek nadmorski.
1. W Polsce stonka ziemniaczana jest gatunkiem inwazyjnym. Przedstaw w dowolnej formie (opis, komiks, inscenizacja) jej historię.
2. Wymień wszystkie sposoby ochrony, jakim podlega obuwik pospolity.
Słowniczek
rzadki i zagrożony gatunek występujący głównie na terenie państw Unii Europejskiej, objęty ochroną prawną
celowe wprowadzenie gatunku nierodzimego do miejsca, w którym pierwotnie nie występował, zwykle w innym regionie geograficznym
ochrona ścisła w odniesieniu do ekosystemów; zupełne i stałe zaniechanie jakiejkolwiek działalności człowieka, mające na celu zachowanie naturalnego przebiegu procesów przyrodniczych
w odniesieniu do gatunków częściowa, niecałoroczna ochrona dorosłych osobników roślin, zwierząt i grzybów oraz ich stadiów rozwojowych, dopuszczająca występowanie okresów, w których w określonych ilościach i miejscach można pozyskać z natury osobniki lub ich części, głównie do celów leczniczych i gospodarczych
ochrona częściowa w odniesieniu do ekosystemów, dopuszczanie ingerencji człowieka w przyrodę obszaru chronionego w celu zachowania chronionego ekosystemu lub jego wybranych składników w optymalnym stanie albo przywrócenia go do stanu pożądanego
ochrona dziko żyjących gatunków roślin, zwierząt i grzybów poza miejscem ich naturalnego występowania, polegająca na przeniesieniu zagrożonych organizmów na miejsce, w którym można zapewnić mu trwałe i bezpieczne bytowanie oraz warunki umożliwiające zwiększenie liczebności
ochrona dziko żyjących gatunków roślin, zwierząt i grzybów w miejscu ich naturalnego występowania poprzez działania mające na celu zachowanie ich siedlisk i umożliwienie zwiększenia liczebności
zupełne i stałe zaniechanie jakiejkolwiek działalności człowieka mające na celu zachowanie naturalnego przebiegu procesów przyrodniczych; w odniesieniu do gatunków całkowita, całoroczna ochrona dorosłych roślin, zwierząt i grzybów oraz ich stadiów rozwojowych
obszar wyróżniający się w okolicy szczególnymi cechami, dający schronienie i miejsce życia zagrożonym i rzadkim gatunkom; są to na przykład zadrzewienia śródpolne, gdzie na terenach rolniczych mogą przetrwać gatunki leśne
obszar, który wytycza się wokół siedlisk i ostoi gatunków chronionych roślin lub grzybów oraz miejsc regularnego przebywania i rozrodu zwierząt objętych ochroną gatunkową w celu stałego lub czasowego ograniczenia niekorzystnego wpływu na nie jakichkolwiek form działalności człowieka
wprowadzenie gatunku na pierwotne stanowisko występowania
przywrócenie gatunku wymarłego w naturze w skali lokalnej lub globalnej do środowiska naturalnego
Zadania
Przyporządkuj nazwy chronionych gatunków roślin i zwierząt do odpowiednich kategorii. Jeśli chcesz sprawdzić, czy dany gatunek jest chroniony, poszukaj go w wykazie roślin chronionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin lub w wykazie zwierząt chronionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
rak pręgowany, puchacz, rzekotka drzewna, żmija zygzakowata, ślimak winniczek, cis pospolity, foka szara, ryś, bóbr europejski, torfowiec brunatny, morświn, skrzyp olbrzymi, konwalia majowa, rak rzeczny
| rośliny objęte ochroną ścisłą | |
|---|---|
| rośliny objęte ochroną częściową | |
| zwierzęta objęte ochroną ścisłą | |
| zwierzęta objęte ochroną częściową |
Spośród wymienionych poniżej gatunków chronionych wskaż te, które w Polsce zostały restytuowane.
- czeremcha amerykańska
- oryks arabski
- wawrzynek wilczełyko
- ziemniak
- tur
- bóbr europejski
- sokół wędrowny
- żubr
Oceń prawdziwość poniższych zdań i zaznacz Prawda lub Fałsz.
| Prawda | Fałsz | |
| Strefy ochrony są ustanawiane w ścisłych rezerwatach przyrody. | □ | □ |
| Egzotyczne zwierzęta po zakończeniu hodowli domowej należy wypuścić na wolność. | □ | □ |
| Reintrodukcja to celowe wprowadzenie gatunku obcego do środowiska naturalnego, prowadzące do zwiększenia bioróżnorodności ekosystemów. | □ | □ |
| Ogrody zoologiczne i botaniczne mogą brać udział w ochronie czynnej gatunków. | □ | □ |
| Restytucja obejmuje m.in. zabiegi hodowlane mające na celu zwiększenie liczebności populacji, która ma być wprowadzona do środowiska naturalnego. | □ | □ |
| Banki genów są jedną z form ochrony ex situ organizmów. | □ | □ |
| Na terenie ostoi roślin, zwierząt i grzybów stosuje się ochronę bierną. | □ | □ |
Przyporządkuj opisy poszczególnych działań ochronnych do odpowiednich kategorii.
Tworzenie stref ochronnych wokół gniazd ptaków., Obejmowanie ochroną gatunkową kolejnych organizmów., Hodowla zagrożonych wyginięciem zwierząt w ogrodach zoologicznych., Przenoszenie wymierających gatunków roślin na stanowiska zastępcze., Restytucje osobników na nowe stanowiska., Obejmowanie wybranych obszarów ochroną ścisłą., Rozwieszanie budek lęgowych dla ptaków., Koszenie łąk, na których występują rzadkie gatunki roślin stepowych., Tworzenie ostoi dla roślin., Gromadzenie nasion w bankach genów., Rozmnażanie zagrożonych wyginięciem roślin w ogrodach botanicznych.
| ochrona bierna | |
|---|---|
| ochrona czynna |