Rozbiory Polski i zyski terytorialne poszczególnych mocarstw przy kolejnych zaborach
Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.
Praca domowa
Polecenie 1.1
Wskaż ziemie zajęte przez poszczególne państwa:
w I rozbiorze,
w II rozbiorze,
w III rozbiorze.
Polecenie 1.2
Wskaż ziemie zajęte w kolejnych rozbiorach:
przez Prusy,
przez Austrię,
przez Rosję.
Polecenie 2
Spróbuj ocenić, jakie znaczenie miały te nabytki dla poszczególnych mocarstw i jakie miejsce zajęły te tereny w organizmach państwowych, do których zostały wcielone. Zrób to wypełniając poniższą tabelę. Informacje potrzebne do uzupełnienia poniższej tabeli wyszukaj na powyższech mapie. Wykorzystaj też wiadomości z poprzednich lekcji oraz inne źródła (np. encyklopedie, podręczniki, atlasy itd.).
(Każda grupa wypełnia 1 rubrykę tabeli.)
Państwo
Obszar
Ludność
Miasta znaczące pod względem wielkości i znaczenia gospodarczego
Miasta znaczące pod względem politycznym: stolice, miejsca koronacji, sejmów, trybunałów
Miasta znaczące pod względem kulturalnym – szkoły, teatry, drukarnie, nagromadzenie dzieł architektonicznych (pałaców, kamienic)
Ważne regiony rolnicze
Znaczenie strategiczne – łatwość obrony, ułatwienia komunikacyjne itd.
Rosja
Prusy
Austria
Polecenie 3
Sformułuj krótki osąd:
które z państw zaborczych odniosło największe korzyści z opanowania ziem polsko‑litewskich. Uzasadnij swój wybór danymi z tabeli.
tzyvam7HAY_0000002D
Odrodzenie w upadku
Uzasadnienie konieczności dokonania pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej
Uzasadnienie konieczności dokonania pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej
[…] Rosyjski dwór cesarski, będąc zmuszony ze względu na interesy własnego imperium położyć wreszcie własnymi siłami kres zaciekłości, jaką odznaczają się zachodzące w Polsce nieporządki, przeszkodzić upadkowi państwa, jak również zabezpieczyć sobie sprawiedliwe zaspokojenie swych legalnych praw, wszedł w całkowite porozumienie z cesarskim i królewskim dworem oraz z Jego Wysokością królem pruskim, aby na drodze uzgodnionych wysiłków i posunięć osiągnąc te cele, tak nieodzowne ze względu na sąsiedztwo ich państw. […]. Jednocześnie Jej Cesarska Mość Carowa Wszechrosji, pragnąć dać zadośćuczynienie swemu państwu i narodowi i nie mogąc czekać dłużej na sprawiedliwość ze strony Polski, aby nie powodować uszczerbku dla ich oczywistych interesów, uznała za niezbędne dać im zadośćuczynienie przez przyjęcie w całkowite władanie i na własność niżej nazwanych ziem i posiadłości Rzeczypospolitej […].
Wynotuj argumenty uzasadniające podjęcie działań politycznych w postaci rozbiorów.
Polecenie 4.2
Spróbuj przypisać konkretne wydarzenia polityczne do wzmiankowanych we wspomnianym fragmencie.
Polecenie 4.3
Odnieś się do następujących zwrotów i objaśnij je:
będąc zmuszony
interes własnego imperium
własnymi siłami
kres zaciekłości
zachodzące w Polsce nieporządki
przeszkodzić upadkowi państwa
sprawiedliwe zaspokojenie swych legalnych praw
nieodzowne ze względu na sąsiedztwo ich państw
nie mogąc czekać dłużej na sprawiedliwość ze strony Polski
Polecenie 5
Podzielcie się na dwie grupy.
Grupa 1 – używając argumentacji reprezentującej polski punkt widzenia i emocje wynikające z polskiego patriotyzmu, odnieście się do powyższych zwrotów i objaśnień,
Grupa 2 - używając argumentacji reprezentującej rosyjski punkt widzenia i emocje wynikające z rosyjskiego patriotyzmu, odnieście się do powyższych zwrotów i objaśnień.
Przedstawicie wzajemnie swoje argumenty.
R1Cakgk6wnQsA
Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795. Obraz Jana Matejko z cyklu „Dzieje cywilizacji w Polsce” Źródło: Jan Matejko, Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795., 1889, Olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna.
Obraz Jana Matejko z cyklu „Dzieje cywilizacji w Polsce”
Jan Matejko, Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795., 1889, Olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna
Oto fragment tekstu zaczerpniętego z Internetu:
Rozważania na temat malarstwa - 3 Maja - kolejny triumfalny upadek
Rozważania na temat malarstwa - 3 Maja - kolejny triumfalny upadek
W niszy na kanapce spoczywa król Stanisław August, […]. Król w […] sali Zamku Warszawskiego przyjmuje gości. Z prawej strony przy oknie zgromadzili się […] artyści. Bacciarelli przedstawia królowi Smuglewicza. Canaletto przez szkła ogląda jakiś nowy obraz. Otaczają go Chodowiecki, Czechowicz, Norblin. Pani Grabowska prowadzi jakąś ożywioną rozmowę z biskupem warmińskim Ignacym Krasickim i Trembeckim, poetą i szambelanem.
RkmaMwnv5guLE
Konstytucja 3 Maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal Źródło: Jan Matejko, Konstytucja 3 Maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal , 1889, Olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna.
Konstytucja 3 Maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal
Jan Matejko, Konstytucja 3 Maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal , 1889, Olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna
Biskup Naruszewicz, historyk i książę Józef stoją bliżej drzwi. Nad nową Konstytucją radzą Andrzej Zamoyski i Stanisław Staszic. Na salę wchodzi Adam X. Czartoryski trzymając w ręku uchwały Sejmu. Za nim postępuje Hugo Kołłątaj z księgą reform jako członek Komisji Edukacji Narodowej, w otoczeniu […] pisarzy i uczonych - księdza Konarskiego, Kopczyńskiego, Potockiego, Karpińskiego, Piramowicza, Czackiego, Niemcewicza i Śniadeckich. Marszałek Bieliński i gen. Mokronowski witają gości.
RQs0XdXiydq1X
Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal Źródło: Jan Matejko, Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal, 1889, Olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna.
Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal
Jan Matejko, Konstytucja 3 maja. Sejm Czteroletni. Komisja edukacyjna. Rozbiór. R.P. 1795 - detal, 1889, Olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna
[…] na sali znajduje się Repnin, ambasador Katarzyny II[…], po prawej u dołu obrazu.
W oparciu o postacie oraz rekwizyty przedstawione na obrazie wynotujcie:
co J. Matejko, sto lat po wydarzeniach ukazanych na obrazie, uznał za najważniejsze osiągnięcia epoki;
które elementy malarz umieścił jako zapowiedź katastrofy;
podaj cechy osobowe nadane najważniejszym osobom obrazu.
Polecenie 7
Zastanówcie się, czy twoim zdaniem wizja Matejki zgadza się z powszechnymi odczuciami odnośnie tej epoki w dniu dzisiejszym? Uzasadnij swoje zdanie i zastanów się, jak ocenę tamtych faktów zmienia brak niepodległości (czasy Matejki) i niepodległość (stan dzisiejszy).
Ćwiczenie 1
R1FJJ2cT1abvD1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 2
R1Or6xQZm6Soa1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Praca domowa
Polecenie 8.1
Określ, jaką rolę odegrały postacie z ćwiczenia 1 (wymienione powyżej) w dziejach ostatnich lat istnienia Rzeczypospolitej.
Polecenie 8.2
Wytłumacz, dlaczego właśnie te osoby postanowił umieścić na swoim obrazie Jan Matejko – tworząc swoje dzieło w 100 rocznicę wydarzeń – w kraju rozdartym między zaborców, a jednocześnie w zaborze cieszącym się wówczas największą swobodą.
Polecenie 9
Jakie były przyczyny rozbiorów i upadku Rzeczpospolitej:
wewnętrzne (wynikające z ustroju oraz innych problemów wewnątrz państwa),
zewnętrzne (leżące po stronie sąsiadów oraz dotyczące innych uwarunkowań zewnętrznych).
