Scena operowa, Opéra Garnier, Paryż, Francja, forbes.com.mx, CC BY 3.0
Ważne daty
1597 – premiera Dafne Jacopo Peri’ego
1600 – premiera Euridice Jacopo Peri’ego
1607 – premiera L’Orfeo Claudio Monteverdiego
1608 – premiera Arianny Claudio Monteverdiego
1642 – 1645 – wojna domowa w Anglii
10 września 1659 – przypuszczalna data narodzin Henry Purcell’a (Londyn)
1665 – epidemia dżumy w Anglii
1673 – Henry Purcell zostaje asystentem nadzorcy dworskiego instrumentarium
1680 – powstanie pierwszego dzieła scenicznego Henry Purcell'a – Theodosius
1689 – premiera najbardziej znanej opery Purcell’a - Dido and Aeneas
21 listopada 1695 – śmierć Henry Purcell’a (Londyn)
1
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RgpV1O9qZNqjT1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, cc0.
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
5. Barok. Uczeń:
2) omawia cechy wybranych form muzycznych (fuga, preludium, toccata, suita i partita, tańce: menuet, gawot; koncert, concerto grosso, sonata barokowa, uwertura, opera, oratorium, pasja, kantata);
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
6. potrafi odnaleźć konotacje między dziełami dawnymi a obecnymi we współczesnej kulturze popularnej, np.:
b) H. Purcell, Dydona i Eneasz (basso ostinato) – Elton John, Sorry, Seems to be the Hardest Word.
Nauczysz się
charakteryzować pochodzenie i genezę powstania opery;
przedstawiać pierwszych twórców i dzieł operowych;
przedstawiać życie i twórczość Henry Purcell’a;
wykazywać, w słuchanych utworach charakterystycznych cech oraz dokonań analizy percepcyjnej wybranych dzieł.
Opera i jej dzieje
R9jxL1ty4swRe1
Fotografia przedstawiająca scenę operową, która zakryta jest czerwono-złotą kotarą. Przed sceną w dolnej części zdjęcia znajduje się orkiestra. Z prawej i z lewej strony można zobaczyć balkony, na których gromadzi się publiczność.
Scena operowa, Opéra Garnier, Paryż, Francja, forbes.com.mx, CC BY 3.0
Używając terminu opera barokowa, mamy na myśli dzieła tego gatunku powstałe między rokiem 1600, a 1740. Początkowo nosiły one nazwę dramma per musica lub festa musicale. Obecnej nazwy zaczęto używać dopiero w drugiej połowie XVII wieku, co z języka włoskiego - opera in musica oznacza dzieło muzyczne.
Wzorem do powstania opery był dramat antycznej Grecji, a konkretnie idea jedności sztuk. Niemałe znaczenie miały również gatunki dworskiej i ludowej muzyki włoskiej epoki renesansu. Można powiedzieć, że gatunkiem, z którego wykształciła się barokowa opera, był rozbudowany, późnorenesansowy madrygał. Był on odgrywany w postaci scenek z podziałem na role, a w tych bardziej rozbudowanych pojawiały się zalążki akcji scenicznej. Ten rodzaj madrygałów nazwany został komedią madrygałową. Jednocześnie przedstawienia teatralne urozmaicano intermediami zwanymi również intermezzi.
R1VRyspOr0EjV
Ilustracja przedstawiająca zespół wykonujący wokalno-instrumentalną muzykę renesansową. Na zdjęciu widać pięciu muzyków. Pierwszy od prawej gra na skrzypcach. Następnie znajduje się kobieta w czerwonej sukni przy instrumencie klawiszowym, kolejny mężczyzna w zielonym ubraniu trzyma kontrabas. Z jego prawej strony stoi kobieta w długiej sukni i śpiewa. Na samym końcu znajduje się mężczyzna w białej koszuli, który gra na instrumencie dętym. Przed każdą osobą stoją nuty, poza wokalistką, która je trzyma. Postacie umieszczone są w sali, w której widać duże okna i kostiumy z epoki renesansu.
Zespół Cracovia Mundi wykonujący wokalno – instrumentalną muzykę renesansową, polnisches-institut.at, CC BY 3.0
Instrumenty na których grają muzycy na fotografii, która znajduje sie z lewej strony to: (od lewej) cynk, viola da gamba, wirginał, viola da braccio.
Na powstanie opery ogromny wpływ miała Camerata florenckaCamerata florenckaCamerata florencka. Dzięki rozważaniom i staraniom członków tego stowarzyszenia, nastąpiło przezwyciężenie faktury polifonicznej - która wg ówczesnych zaciemniała wyrazistość tekstu – powstały pierwsze utwory monodyczne. W związku z tym zmieniły się w tych monodiach relacje między głosem solowym, a instrumentem, który nie dopełniał już głosu solowego do polifonicznej konstrukcji, tylko towarzyszył podając akordowy akompaniament – Basso continuoBasso continuoBasso continuo.
R11lLZijOyGTQ1
Ilustracja przedstawiająca zapis nutowy basso continuo. Nuty wykonane są na starym papierze, co wywnioskować można po brązowym odcieniu kartki oraz odbijających się nutach, które znajdują się na odwrocie strony.
Zapis basso continuo, muzykotekaszkolna.pl, CC BY 3.0
Od tej pory muzyka mogła podporządkować się warstwie literackiej, służąc jako jej dopełnienie i wzmagać zawarte w tekście emocje. Dla podkreślenia tej ekspresji zaczęto stosować w przebiegach melodycznych zakazane wcześniej dysonanse i skoki interwałowe. Dążenia do powstania dramma per musica zaowocowały powstaniem w kręgu Cameraty florenckiej Dafne Jacopo Periego do tekstu Ottavia Rinucciniego , która wystawiona została we Florencji w 1597 roku - dzieło to zaginęło. Zachowała się za to w całości Euridice tych samych autorów.
Rufmotg4bnpKa
Ilustracja przedstawiająca portret Jacopo Periego. Obraz utrzymany jest w kolorach brązu. Kompozytor z lekko uśmiechniętą twarzą, ma na sobie strój z epoki, w której tworzył. Muzyk widoczny jest od ramion w górę. Jacop posiada brodę oraz krótkie włosy.
Bernardo Buontalenti, „Podobizna Jacopo Periego w kostiumie do sztuki La Pellegrina, 1589, wikimedia.org, domena publiczna
Rn1BWyr0Zhh8y1
Utwór: J. Peri Euridice, Lassa che dispavento. Lassa che dispavento jest arią z opery Euridice. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór: J. Peri Euridice, Lassa che dispavento. Lassa che dispavento jest arią z opery Euridice. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
J. Peri, „Euridice, Lassa che dispavento” (t. 1 – 33), AMFN, CC BY 3.0
J. Peri, „Euridice, Lassa che dispavento” (t. 1 – 33), AMFN, CC BY 3.0
Utwór: J. Peri Euridice, Lassa che dispavento. Lassa che dispavento jest arią z opery Euridice. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
Dramaty te miały jednak nadal duże znamiona eksperymentu, partie solowe utrzymane były w formie recytatywu, a zespół instrumentalny pełnił niewielką rolę. Dlatego jako pierwszą operę w pełnym tego słowa znaczeniu uznaje się favola in musica pt. L’Orfeo Claudio Monteverdiego, której premiera miała miejsce w roku 1607.
Tytułowy bohater w mitologii greckiej był synem boga Apollina i muzy Kaliope. Pochodził z Tracji. Uważany za największego śpiewaka, muzyka i poetę greckiego. Mity wspominają często o cudownym, czarodziejskim oddziaływaniu śpiewu Orfeusza. Jego muzyka oddziaływała nie tylko na ludzi, ale mogła uspokajać huczące fale morza; sprawiała, że ku śpiewakowi pochylały się drzewa; dzikie bestie szły za nim łagodne jak baranki, a nawet ryby gromadziły się, aby słuchać jego śpiewu. Dlatego jego postać, a w szczególności Mit o Orfeuszu i Eurydyce, cieszył się ogromnym powodzeniem w muzyce. Uważano go za uosobienie natchnionego twórcy, który siłą poezji i muzyki (w antyku stanowiły jedność) łagodził obyczaje.
Rgt3XDq57uIfe1
Fotografia przedstawiająca stronę tytułową pierwodruku „L’Orfeo”. Na ilustracji tytuł pierwodruku umieszczony jest w górnej części okładki. Poniżej znajdują się napisy w obcym języku, pod nimi ilustracja, a na samym dole rok zapisany cyframi rzymskimi. Okładka posiada ramkę w czarne wzory.
C. Monteverdi, Strona tytułowa pierwodruku „L’Orfeo”, Wikipedia, domena publiczna
RbmHwxlMYRLXI1
Utwór: C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
Utwór: C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
C. Monteverdi, „L’Orfeo”, prolog (t. 1 – 10), AMFN, CC BY 3.0
C. Monteverdi, „L’Orfeo”, prolog (t. 1 – 10), AMFN, CC BY 3.0
Utwór: C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
Pod względem budowy i wykorzystanych środków kompozytorskich zauważyć trzeba, że oprócz charakterystycznego dla florentczyków stile recitativo (stylu opowiadającego), kompozytor zastosował tu również stile espressivo (styl wyrażający) i stile rappresentativo (przedstawiający) oraz arie, duety i zespołowe madrygały. Ponadto, Monteverdi będąc świadomym walorów brzmieniowych poszczególnych instrumentów i ich możliwości wyrazowych; jako pierwszy wprowadzał oznaczenia artykulacyjne.
Orfeusz zyskał ogromne powodzenie, dlatego rok po jego premierze powierzono mu przygotowanie oprawy muzycznej ślubu Francesco Gonzagi. Na tę okazję, do libretta Rinucciniego, powstała dramma per musica L’Arianna, której do czasów dzisiejszych zachował się jedynie jeden fragment – Lament Arianny. Dzieła te zapoczątkowały dalszy rozwój opery w całej Europie.
R1PLc9xV1FfMS1
Obraz zatytułowany: „Portret Muzyka” nieznanego malarza, na którym znajduje się Claudio Monteverdi. Kompozytor został przedstawiony z drewnianym instrumentem w rękach. Za muzykiem na ścianie wiszą skrzypce ze smyczkiem. Claudio ubrany jest w czarny strój z białym żabotem i białymi końcami rękawów. Mężczyzna ma lekko uchylone usta, bladą cerę.
Malarz nieznany, „Portret Muzyka” przedstawiający Claudio Monteverdiego, 1570–1590, Ashmolean Museum, Oxford, Anglia, theappendix.net, CC BY 3.0
R1C4gSPvprXSM1
Utwór: C. Monteverdi, L’Arianna Lament Arianny. Lament Arianny jest arią z opery L’Arianna. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
Utwór: C. Monteverdi, L’Arianna Lament Arianny. Lament Arianny jest arią z opery L’Arianna. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
C. Monteverdi, „L’Arianna”, „Lament Arianny”, AMFN, CC BY 3.0
C. Monteverdi, „L’Arianna”, „Lament Arianny”, AMFN, CC BY 3.0
Utwór: C. Monteverdi, L’Arianna Lament Arianny. Lament Arianny jest arią z opery L’Arianna. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
Życie i twórczość Henry'ego Purcella
RNW32CJ38GTOT1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca portret Henryka Purcella. Mężczyzna poważny, w długich lokowanych włosach. Ubrany jest w białą koszulę i czarną marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Henry Purcell powszechnie uważany jest za jednego z największych kompozytorów angielskich. Niewiele faktów z jego życia udało się ustalić historykom w stu procentach. Można przypuszczać, że urodził się 10 września 1659 roku w Londynie. Jego ojcem był Henry Purcell senior lub Thomas Purcell. Obaj należeli do kapeli królewskiej, stąd wnioskować można, że Henry junior pochodził z rodziny o bogatych tradycjach muzycznych. W różnych źródłach spotkać się można z twierdzeniem, że Thomas był jego wujem, który po śmierci (1664r.) ojca Henry’ego zadbał o jego wykształcenie muzyczne. Niewykluczone również, że kompozytor miał trzech braci.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca portret Henryka Purcella. Mężczyzna poważny, w długich lokowanych włosach. Ubrany jest w białą koszulę i czarną marynarkę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Henry Purcell powszechnie uważany jest za jednego z największych kompozytorów angielskich. Niewiele faktów z jego życia udało się ustalić historykom w stu procentach. Można przypuszczać, że urodził się 10 września 1659 roku w Londynie. Jego ojcem był Henry Purcell senior lub Thomas Purcell. Obaj należeli do kapeli królewskiej, stąd wnioskować można, że Henry junior pochodził z rodziny o bogatych tradycjach muzycznych. W różnych źródłach spotkać się można z twierdzeniem, że Thomas był jego wujem, który po śmierci (1664r.) ojca Henry’ego zadbał o jego wykształcenie muzyczne. Niewykluczone również, że kompozytor miał trzech braci.
Henry Purcell, Wikipedia, CC BY-SA 3.0
R30Jyfp07Wivp1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca wielki pożar Londynu. Całe miasto płonie. Z budynku unoszą się słupy dymu, które zasłaniają niebo. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Okres dzieciństwa Purcell’a przypada na trudny dla jego ojczyzny czas. Najpierw, w latach 1642 - 1645 Anglia ogarnięta była wojną domową. W roku 1665 ojczyznę kompozytora dotknęła epidemia dżumy, a rok później wielki pożar Londynu który zniszczył 2/3 powierzchni miasta.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca wielki pożar Londynu. Całe miasto płonie. Z budynku unoszą się słupy dymu, które zasłaniają niebo. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Okres dzieciństwa Purcell’a przypada na trudny dla jego ojczyzny czas. Najpierw, w latach 1642 - 1645 Anglia ogarnięta była wojną domową. W roku 1665 ojczyznę kompozytora dotknęła epidemia dżumy, a rok później wielki pożar Londynu który zniszczył 2/3 powierzchni miasta.
Wielki pożar Londynu, conocerlondres.wordpress.com, CC BY 3.0
R1YVSaEgXofWT1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca westminsterski chór. Mężczyźni i chłopcy ustawieni są w dwóch rzędach. Ubrani są w biało-czerwone alby. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wydarzenia te były tragiczne w skutkach dla mieszkańców Londynu i całej Anglii, co miało wpływ na wstrzymanie rozwoju kulturalnego kraju. Kiedy sytuacja się unormowała, Kapela królewska, z którą rodzina Purcellów była związana, została reaktywowana. Około roku 1668, dziewięcioletni Henry prawdopodobnie został członkiem chłopięcego chóru tej kapeli. Pierwsze kroki w nauce śpiewu i gry na instrumentach klawiszowych podjął najprawdopodobniej pod kierunkiem Henry’ego Cooke’a, następnie Pelhama Humfreya, którzy kierowali chórem do którego należał.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca westminsterski chór. Mężczyźni i chłopcy ustawieni są w dwóch rzędach. Ubrani są w biało-czerwone alby. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wydarzenia te były tragiczne w skutkach dla mieszkańców Londynu i całej Anglii, co miało wpływ na wstrzymanie rozwoju kulturalnego kraju. Kiedy sytuacja się unormowała, Kapela królewska, z którą rodzina Purcellów była związana, została reaktywowana. Około roku 1668, dziewięcioletni Henry prawdopodobnie został członkiem chłopięcego chóru tej kapeli. Pierwsze kroki w nauce śpiewu i gry na instrumentach klawiszowych podjął najprawdopodobniej pod kierunkiem Henry’ego Cooke’a, następnie Pelhama Humfreya, którzy kierowali chórem do którego należał.
Chór Westminsterski w Berlińskiej Filharmonii, 1929, Niemieckie Archiwum Federalne, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RsRityyMgWZT41
Ilustracja interaktywna przedstawiająca Opactwo westminsterskie (kolegiata św. Piotra w Westminsterze). Gotycka katedra jest najwyższym budynkiem w okolicy. Po prawej i lewej stronie od wejścia wznoszą się wysokie wierze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
W 1673 roku opuścił chór i został asystentem nadzorcy dworskiego instrumentarium, studiując jednocześnie pod kierunkiem Johna Blowa - kompozytora i organisty w Westminster Abbey oraz Matthew Locke’a - kompozytora zespołu muzyków dworskich Twenty-Four Violins.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca Opactwo westminsterskie (kolegiata św. Piotra w Westminsterze). Gotycka katedra jest najwyższym budynkiem w okolicy. Po prawej i lewej stronie od wejścia wznoszą się wysokie wierze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
W 1673 roku opuścił chór i został asystentem nadzorcy dworskiego instrumentarium, studiując jednocześnie pod kierunkiem Johna Blowa - kompozytora i organisty w Westminster Abbey oraz Matthew Locke’a - kompozytora zespołu muzyków dworskich Twenty-Four Violins.
Westminster Abbey, visitlondon.com, CC BY 3.0
RLUiPNswSnEhj1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca rysunek kapeli barokowej. Mężczyźni w perukach grają na instrumentach. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Komponować zaczął w drugiej połowie lat 70. Warto tu nadmienić, że Henry Purcell zasłynął jako kompozytor angielskiego anhtem. Gatunku muzyki religijnej, którego teksty opierały się na angielskich przekładach psalmów. Początkowo były właściwie odpowiednikiem motetu. Później upodobniły się do kantat.
Od roku 1680 pisał na zlecenie okolicznościowe dzieła wokalno-instrumentalnych, m.in. ody powitalne na powrót po długiej nieobecności króla do Londynu.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca rysunek kapeli barokowej. Mężczyźni w perukach grają na instrumentach. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Komponować zaczął w drugiej połowie lat 70. Warto tu nadmienić, że Henry Purcell zasłynął jako kompozytor angielskiego anhtem. Gatunku muzyki religijnej, którego teksty opierały się na angielskich przekładach psalmów. Początkowo były właściwie odpowiednikiem motetu. Później upodobniły się do kantat.
Od roku 1680 pisał na zlecenie okolicznościowe dzieła wokalno-instrumentalnych, m.in. ody powitalne na powrót po długiej nieobecności króla do Londynu.
Kapela barokowa, pickstaiger.org, CC BY 3.0
ROtHQZEPffXLm1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca plakat promujący sonatę Henry'ego Purcella. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Po rewolucji w 1688 roku, został nadwornym muzykiem Wilhelma III i Marii II. W tym okresie po raz kolejny zmienił się status muzyki na dworze. Do jego obowiązków należało teraz pisanie ód na urodziny królowej. Do jego najważniejszych dzieł tego gatunku należą:
Hail, bright Cecilia (1692 r.), oda na urodziny królowej Marii — Come, ye sons of art, away (1694 r.) oraz oda żałobna dla niej.
Jednocześnie miał teraz więcej czasu na pracę w roli nauczyciela, czy podejmowanie prac edytorskich w wydawnictwie Henry’ego Playforda, w którym publikował także własne dzieła.
Ilustracja interaktywna przedstawiająca plakat promujący sonatę Henry'ego Purcella. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Po rewolucji w 1688 roku, został nadwornym muzykiem Wilhelma III i Marii II. W tym okresie po raz kolejny zmienił się status muzyki na dworze. Do jego obowiązków należało teraz pisanie ód na urodziny królowej. Do jego najważniejszych dzieł tego gatunku należą:
Hail, bright Cecilia (1692 r.), oda na urodziny królowej Marii — Come, ye sons of art, away (1694 r.) oraz oda żałobna dla niej.
Jednocześnie miał teraz więcej czasu na pracę w roli nauczyciela, czy podejmowanie prac edytorskich w wydawnictwie Henry’ego Playforda, w którym publikował także własne dzieła.
Sonata, sothebys.com, CC BY 3.0
RPUl6eQ3X7hYz1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Sir Nathaniel Dance-Holland, „Spotkanie Dydony i Eneasza”. Eneasz to umięśniony mężczyzna w zbroi z czerwoną szatą, na głowie na hełm. Rękę na piersi w geście przyjacielskiego spotkania. Dydona siedzi na tronie. Ubrana jest w suknię niebiesko-czerwoną, u dołu białą. Na głowie ma koronę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
W tym momencie zwrócił się w stronę muzyki teatralnej. Pierwsze jego dzieło sceniczne to Theodosius do sztuki Nathaniela Lee z 1680 roku.
Najwięcej utworów tego typu skomponował jednak w ostatnich pięciu latach swego życia. Tworzył głównie dla teatrów londyńskich, osiągając wielkie sukcesy.
Najbardziej znaną operą Purcella, jest trzyaktowa Dido and Aeneas, która powstała dla panien z żeńskiej szkoły w Chelsea i tam w 1689 roku została wystawiona.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Sir Nathaniel Dance-Holland, „Spotkanie Dydony i Eneasza”. Eneasz to umięśniony mężczyzna w zbroi z czerwoną szatą, na głowie na hełm. Rękę na piersi w geście przyjacielskiego spotkania. Dydona siedzi na tronie. Ubrana jest w suknię niebiesko-czerwoną, u dołu białą. Na głowie ma koronę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
W tym momencie zwrócił się w stronę muzyki teatralnej. Pierwsze jego dzieło sceniczne to Theodosius do sztuki Nathaniela Lee z 1680 roku.
Najwięcej utworów tego typu skomponował jednak w ostatnich pięciu latach swego życia. Tworzył głównie dla teatrów londyńskich, osiągając wielkie sukcesy.
Najbardziej znaną operą Purcella, jest trzyaktowa Dido and Aeneas, która powstała dla panien z żeńskiej szkoły w Chelsea i tam w 1689 roku została wystawiona.
Sir Nathaniel Dance-Holland, „Spotkanie Dydony i Eneasza”, praeclara.org, CC BY 3.0
RL48CxRgFHy3k1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Josepha Noel Patona pod tytułem „Kłótnia Oberona i Tytanii”. W centrum widoczne są dwie postacie toczące ożywioną dyskusje. Wokół nich przebywa kilkadziesiąt postaci. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Wśród kompozycji Purcella znajdują się również tzw. semi-opery, czyli sztuki teatralne z opracowanymi muzycznie epizodami. Do najsłynniejszych należą: Dioclesian (1690 r.), King Arthur (1691 r.) czy The Indian Queen, która po śmierci kompozytora została ukończona przez jego brata, Daniela. Powstawały też maski, czyli fragmenty muzyczne na ogół nie powiązane treściowo z akcją sztuki. Ich seria zawarta jest np. w The Fairy-Queen, będącej adaptacją Snu nocy letniej Shakespeare’a.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Josepha Noel Patona pod tytułem „Kłótnia Oberona i Tytanii”. W centrum widoczne są dwie postacie toczące ożywioną dyskusje. Wokół nich przebywa kilkadziesiąt postaci. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Wśród kompozycji Purcella znajdują się również tzw. semi-opery, czyli sztuki teatralne z opracowanymi muzycznie epizodami. Do najsłynniejszych należą: Dioclesian (1690 r.), King Arthur (1691 r.) czy The Indian Queen, która po śmierci kompozytora została ukończona przez jego brata, Daniela. Powstawały też maski, czyli fragmenty muzyczne na ogół nie powiązane treściowo z akcją sztuki. Ich seria zawarta jest np. w The Fairy-Queen, będącej adaptacją Snu nocy letniej Shakespeare’a.
Joseph Noel Paron, „Kłótnia Oberona i Tytanii”, Wikipedia, domena publiczna
R14YxQzOwvXtq1
Ilustracja interaktywna przedstawia miejsce spoczynku Henry Purcella w Westminster Abbey. Jest to zdobiona kamienna tablica z informacją o zmarłym. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Kompozytor zmarł 21 listopada 1695 roku w Londynie. Pochowano go w Westminster Abbey, a uroczystościom towarzyszyła ta sama muzyka, którą skomponował na pogrzeb królowej.
Ilustracja interaktywna przedstawia miejsce spoczynku Henry Purcella w Westminster Abbey. Jest to zdobiona kamienna tablica z informacją o zmarłym. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1.
Kompozytor zmarł 21 listopada 1695 roku w Londynie. Pochowano go w Westminster Abbey, a uroczystościom towarzyszyła ta sama muzyka, którą skomponował na pogrzeb królowej.
Miejsce spoczynku Henry Purcella w Westminster Abbey, tomhiddlestonslibrary.tumblr.com, CC BY 3.0
Zadania
RyWI4O87bCBun
Ćwiczenie 1
Późnorenesansowy madrygał, w którym pojawiały się zalążki akcji scenicznej, nazywany był: Możliwe odpowiedzi: 1. Madrygałem teatralnym, 2. Favola in musica, 3. Komedią madrygałową
Późnorenesansowy madrygał, w którym pojawiały się zalążki akcji scenicznej, nazywany był: Możliwe odpowiedzi: 1. Madrygałem teatralnym, 2. Favola in musica, 3. Komedią madrygałową
Późnorenesansowy madrygał, w którym pojawiały się zalążki akcji scenicznej, nazywany był:
Madrygałem teatralnym
Favola in musica
Komedią madrygałową
R1Mhvjv3Swf8y
Ćwiczenie 2
Jakie idee przyświecały twórcom opery? Możliwe odpowiedzi: 1. Idea jedności sztuk, 2. Rozwój faktury polifonicznej, 3. Zrozumiałość tekstu, 4. Popisowy charakter partii wokalnych
Jakie idee przyświecały twórcom opery? Możliwe odpowiedzi: 1. Idea jedności sztuk, 2. Rozwój faktury polifonicznej, 3. Zrozumiałość tekstu, 4. Popisowy charakter partii wokalnych
Jakie idee przyświecały twórcom opery?
Idea jedności sztuk
Rozwój faktury polifonicznej
Zrozumiałość tekstu
Popisowy charakter partii wokalnych
Rd8QDmLGk8gqs
Ćwiczenie 3
Jaki tytuł nosiło pierwsze dzieło techniczne Purcella? Odpowiedź: Tu uzupełnij
Jaki tytuł nosiło pierwsze dzieło techniczne Purcella? Odpowiedź: Tu uzupełnij
Jaki tytuł nosiło pierwsze dzieło techniczne Purcella?
Odpowiedź: ....................
Polecenie 1
Henry Purcell – brytyjski Orfeusz. Jak rozumiesz zrealizowany podczas lekcji temat?
Zastanów się nad zadanym w temacie lekcji pytaniem, zrób notatki w dokumencie tekstowym, a następnie gotową pracę wyślij nauczycielowi do sprawdzenia.
Resa4vOyfMElJ
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
RZbyBPqRVCDGx1
Utwór 1 do zadania 3. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
Utwór 1 do zadania 3. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
Utwór 1 do zadania 3. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
R1eAXX7AnTE5U1
Utwór 2 do zadania 3. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
Utwór 2 do zadania 3. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
Utwór 2 do zadania 3. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
RYeifeHisba9m1
Utwór 3 do zadania 3. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór 3 do zadania 3. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
Utwór 3 do zadania 3. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
RRqmOGZPNHVGL
Ćwiczenie 4
Wysłuchaj powyższych utworów i przyporządkuj prezentowane fragmenty do tytułów dzieł, z których pochodzą. Utwór 1 Możliwe odpowiedzi: 1. Lament Arianny z dramma per musica L’Arianna C. Montevrdiego, 2. C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog, 3. J. Peri, Euridice, Lassa che dispavento Utwór 2 Możliwe odpowiedzi: 1. Lament Arianny z dramma per musica L’Arianna C. Montevrdiego, 2. C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog, 3. J. Peri, Euridice, Lassa che dispavento Utwór 3 Możliwe odpowiedzi: 1. Lament Arianny z dramma per musica L’Arianna C. Montevrdiego, 2. C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog, 3. J. Peri, Euridice, Lassa che dispavento
Wysłuchaj powyższych utworów i przyporządkuj prezentowane fragmenty do tytułów dzieł, z których pochodzą. Utwór 1 Możliwe odpowiedzi: 1. Lament Arianny z dramma per musica L’Arianna C. Montevrdiego, 2. C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog, 3. J. Peri, Euridice, Lassa che dispavento Utwór 2 Możliwe odpowiedzi: 1. Lament Arianny z dramma per musica L’Arianna C. Montevrdiego, 2. C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog, 3. J. Peri, Euridice, Lassa che dispavento Utwór 3 Możliwe odpowiedzi: 1. Lament Arianny z dramma per musica L’Arianna C. Montevrdiego, 2. C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog, 3. J. Peri, Euridice, Lassa che dispavento
Wysłuchaj powyższych utworów i przyporządkuj prezentowane fragmenty do tytułów dzieł, z których pochodzą.
<i>Lament Arianny</i> z dramma per musica <i>L’Arianna</i> C. Montevrdiego, J. Peri, Euridice, <i>Lassa che dispavento</i>, C. Monteverdi, <i>L’Orfeo</i>, prolog
Utwór 1
Utwór 2
Utwór 3
RRN0JzdaMzGDl
Ćwiczenie 5
Jak nazywała się grupa włoskich kompozytorów, poetów i teoretyków muzyki, która powstała we Florencji końcu XVI w.
Jak nazywała się grupa włoskich kompozytorów, poetów i teoretyków muzyki, która powstała we Florencji końcu XVI w.
Spośród przedstawionych podobizn kompozytorów wybierz tę, która przedstawia Claudio Monteverdiego.
1
2
3
R1YnWMEzB7Vo8
Ćwiczenie 6
Które style zauważyć można w dziełach C. Monteverdiego? Możliwe odpowiedzi: 1. stile espressivo, 2. stile recitativo, 3. Stile animato, 4. stile rappresentativo
Które style zauważyć można w dziełach C. Monteverdiego? Możliwe odpowiedzi: 1. stile espressivo, 2. stile recitativo, 3. Stile animato, 4. stile rappresentativo
Które style zauważyć można w dziełach C. Monteverdiego?
stile espressivo
stile recitativo
Stile animato
stile rappresentativo
R1bi8g1J8tLWX
Ćwiczenie 7
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Słowo opera z języka włoskiego - opera in musica - oznacza dzieło muzyczne., 2. Dla podkreślenia ekspresji w operach barokowych zaczęto stosować w przebiegach melodycznych zakazane dotąd dysonanse i skoki interwałowe, 3. "Intermezzo w dziełach scenicznych jest wykorzystywane jako wstawka baletowa pomiędzy poszczególnymi scenami, 4. Za pierwszą operę uznawana jest L’arianna C. Monteverdiego
Zaznacz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Słowo opera z języka włoskiego - opera in musica - oznacza dzieło muzyczne., 2. Dla podkreślenia ekspresji w operach barokowych zaczęto stosować w przebiegach melodycznych zakazane dotąd dysonanse i skoki interwałowe, 3. "Intermezzo w dziełach scenicznych jest wykorzystywane jako wstawka baletowa pomiędzy poszczególnymi scenami, 4. Za pierwszą operę uznawana jest L’arianna C. Monteverdiego
Zaznacz zdania prawdziwe.
Słowo opera z języka włoskiego - opera in musica - oznacza dzieło muzyczne.
Dla podkreślenia ekspresji w operach barokowych zaczęto stosować w przebiegach melodycznych zakazane dotąd dysonanse i skoki interwałowe
"Intermezzo w dziełach scenicznych jest wykorzystywane jako wstawka baletowa pomiędzy poszczególnymi scenami
Za pierwszą operę uznawana jest L’arianna C. Monteverdiego
Słownik pojęć
Basso continuo
Basso continuo
bas cyfrowany - rodzaj skróconej notacji zapisu harmonicznego akompaniamentu, w którym nad linią basu notowane były oznaczenia numeryczne wskazujące pozostałe składniki akordów. Partia b.c. przeznaczona była do wykonania przez np. organy, klawesyn, harfę, lutnię.
Camerata florencka
Camerata florencka
powołana przez włoskiego humanistę, hrabiego Giovanniego de' Bardiego, grupa włoskich kompozytorów, poetów i teoretyków muzyki, powstała we Florencji końcu XVI w.
Dramma per musica
Dramma per musica
umuzyczniony dramat; początkowo była to nazwa opery włoskiej XVI w
Festa musicale
Festa musicale
muzyczne święto, początkowo termin określający dzisiejszą operę
Intermedia/intermezzi
Intermedia/intermezzi
w dziełach scenicznych jest wykorzystywane jako orkiestrowa wstawka muzyczno‑dramatyczna o charakterze pogodnym, często satyrycznym. Wykonywana jest między aktami sztuki lub opery.
Źródło:
https://encyklopedia.pwn.pl/
Galeria dzieł sztuki
REiW0PivU8RTP1
Ilustracja przedstawiająca zespół wykonujący wokalno-instrumentalną muzykę renesansową. Na zdjęciu widać pięciu muzyków. Pierwszy od prawej gra na skrzypcach. Następnie znajduje się kobieta w czerwonej sukni przy instrumencie klawiszowym, kolejny mężczyzna w zielonym ubraniu trzyma kontrabas. Z jego prawej strony stoi kobieta w długiej sukni i śpiewa. Na samym końcu znajduje się mężczyzna w białej koszuli, który gra na instrumencie dętym. Przed każdą osobą stoją nuty, poza wokalistką, która je trzyma. Postacie umieszczone są w sali, w której widać duże okna i kostiumy z epoki renesansu.
Zespół wykonujący wokalno–instrumentalną muzykę renesansową, pierwszy muzyk od prawej gra na kilku instrumentach, polnisches-institut.at, CC BY 3.0
Rufmotg4bnpKa1
Ilustracja przedstawiająca portret Jacopo Periego. Obraz utrzymany jest w kolorach brązu. Kompozytor z lekko uśmiechniętą twarzą, ma na sobie strój z epoki, w której tworzył. Muzyk widoczny jest od ramion w górę. Jacop posiada brodę oraz krótkie włosy.
Bernardo Buontalenti, „Podobizna Jacopo Periego w kostiumie do sztuki La Pellegrina, 1589, wikimedia.org, domena publiczna
R1PLc9xV1FfMS1
Obraz zatytułowany: „Portret Muzyka” nieznanego malarza, na którym znajduje się Claudio Monteverdi. Kompozytor został przedstawiony z drewnianym instrumentem w rękach. Za muzykiem na ścianie wiszą skrzypce ze smyczkiem. Claudio ubrany jest w czarny strój z białym żabotem i białymi końcami rękawów. Mężczyzna ma lekko uchylone usta, bladą cerę.
Malarz nieznany, „Portret Muzyka” przedstawiający Claudio Monteverdiego, 1570–1590, Ashmolean Museum, Oxford, Anglia, theappendix.net, CC BY 3.0
Biblioteka muzyczna
Rn1BWyr0Zhh8y1
Utwór: J. Peri Euridice, Lassa che dispavento. Lassa che dispavento jest arią z opery Euridice. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada wolne tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym charakterem.
RbmHwxlMYRLXI1
Utwór: C. Monteverdi, L’Orfeo, prolog. Prolog jest częścią opery L’Orfeo. Kompozycja jest przeznaczona na sopran solo i akompaniament klawesynu. Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną. Cechuje się spokojnym, charakterem.
R1C4gSPvprXSM1
Utwór: C. Monteverdi, L’Arianna Lament Arianny. Lament Arianny jest arią z opery L’Arianna. Kompozycja jest przeznaczona na mezzosopran solo i akompaniament . Posiada umiarkowane tempo i wokalno-instrumentalną fakturę homofoniczną.. Cechuje się smutnym, lamentacyjnym charakterem.
RCBdAiZQxJx6J
Utwór: Zespół wykonujący wokalno-instrumentalną muzykę (...) Nagranie prezentuje zespół muzyki dawnej wykonujący utwór Pieśń o Weselu Najjaśniejszego Króla Zygmunta. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się wesołym skocznym charakterem.
