Opis
Formy i sposoby osiągania poziomów biegłości
Edukacja formalna
W ramach edukacji formalnej istnieje kilka możliwość nauki PJM, są to m.in.:
studia filologia polskiego języka migowego,
studia ze specjalizacją surdopedagogiczną,
studia podyplomowe (surdopedagogiczne i in.),
specjalizacje związane z PJM,
lektoraty żetonowe.
Poniżej w syntetycznej formie opisano każdy z wymienionych sposobów nauki.
Od 2019 roku na Uniwersytecie Warszawskim prowadzone są studia II stopnia filologia polskiego języka migowego - są to jedyne w Polsce studia w całości poświęcone językowi migowemu oraz środowisku osób głuchych uwzględniające zarówno perspektywę językoznawczą, jak i społeczno‑kulturową. W ramach zajęć lektoratowych studenci osiągają poziom biegłości językowej C1. Studia trwają 5 semestrów.
Kolejnymi studiami - I lub II stopnia - które oferują naukę podstawowej znajomości PJM oraz wprowadzenie w zagadnienia związane z mniejszością językowo‑kulturową osób głuchych są kierunki pedagogiki specjalnej oferujące specjalizację surdopedagogiczną. Zakres tematów gramatyczno‑leksykalnych dotyczących PJM prezentowany w treściach kształcenia na tych kierunkach jest wprost określony w ministerialnym standardzie kształcenia nauczycieli - są to podstawowe treści, które pozwolą na porozumiewanie się w bardzo ograniczony sposób i tylko w wybranych, najbardziej schematycznych sytuacjach komunikacyjnych.
Inną możliwością nauki PJM są studia podyplomowe oferowane w różnych trybach przez niektóre uczelnie wyższe. Należy tu wyróżnić dwie grupy takich studiów. Pierwsza z nich to studia surdopedagogiczne, na których pojawiają się zajęcia określane jako „Podstawy języka migowego”, ale zakres materiału jest niewystarczający, aby absolwent był w stanie porozumiewać się z głuchym uczniem w polskim języku migowym nawet w podstawowym zakresie.
Druga grupa studiów podyplomowych to studia skupiające się na języku migowym. Do tej pory było kilka edycji takich studiów - np. na Uniwersytecie Warszawskim w latach 2008‑2015 studia podyplomowe „Polski język migowy” oraz w latach 2024‑2025 studia podyplomowe „Polski język migowy dla nauczycieli”.
Niektóre kierunki studiów oferują ścieżki specjalizacyjne z lektoratami polskiego języka migowego, np. lingwistyka stosowana na Uniwersytecie Warszawskim. Część uczelni oferuje również lektoraty z polskiego języka migowego jako obcego, dostępne w systemie żetonowym, co pozwala studentom dowolnych kierunków na zapisanie się na takie zajęcia.
