Organizowanie czasu wolnego osobie starszej/podopiecznej
SPO.02. Świadczenie usług opiekuńczo‑wspierających osobie starszej - Opiekun osoby starszej 341202
SPO.05. Świadczenie usług opiekuńczych - Opiekunka środowiskowa 341204
Organizacja czasu wolnego osobie starszej/podopiecznej w ich środowisku lokalnym
WYCIECZKA WIRTUALNA
Spis treści
WprowadzenieWprowadzenie
Mała wieśMała wieś
Dom jednorodzinnyDom jednorodzinny
SadSad
Wieś gminnaWieś gminna
Koło gospodyń wiejskich i klub senioraKoło gospodyń wiejskich i klub seniora
BibliotekaBiblioteka
MiasteczkoMiasteczko
Środowiskowy dom samopomocyŚrodowiskowy dom samopomocy
Dom dziennego pobytuDom dziennego pobytu
KinoKino
KawiarniaKawiarnia
RestauracjaRestauracja
Duże miastoDuże miasto
Uniwersytet trzeciego wiekuUniwersytet trzeciego wieku
TeatrTeatr
FilharmoniaFilharmonia
Wprowadzenie
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Nagranie dźwiękowe tożsame z poniższym tekstem.
Organizacja czasu wolnego osobie starszej/niesamodzielnej jest jednym z zadań zawodowych opiekuna osoby starszej oraz opiekunki środowiskowej. W ramach tego zadania opiekun organizuje różne formy aktywnego spędzania czasu wolnego i rozwijania zainteresowań osoby podopiecznej z uwzględnieniem jej potrzeb, możliwości oraz zasobów środowiska lokalnego. By efektywnie organizować czas wolny podopiecznego, opiekun powinien współpracować z osobami z jego otoczenia.
Organizując czas wolny osobie starszej/niesamodzielnej opiekun powinien rozpoznać i uwzględnić różne rodzaje ograniczeń:
zdrowotne, np. poruszanie się na wózku czy z pomocą chodzika, zaburzona orientacja dotycząca miejsca i czasu,
finansowe, np. brak możliwości dojazdu do miasta, brak funduszy na bilety wstępu,
fizyczne, np. niepełnosprawność fizyczna – konieczność poruszania się na wózku inwalidzkim lub chodzenie z balkonikiem,
ograniczenia społeczne – brak rodziny, brak towarzystwa, samotność, depresja itp.
W materiale multimedialnym przedstawiono różne instytucje, organizacje oraz firmy, które wspierają osoby starsze/niesamodzielne w spędzaniu czasu wolnego, m.in. biblioteka, teatr, koło gospodyń wiejskich czy kawiarnie. Każda z nich opisana jest tylko raz, nawet jeśli występują w różnych środowiskach. Instytucje, organizacje i firmy pokazane są w czterech rodzajach środowiska:
mała wieś,
wieś gminna,
miasteczko,
duże miasto.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Mała wieś
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Nagranie dźwiękowe tożsame z poniższym tekstem.
Mała wieś ma liczne utrudnienia dla osób starszych, niesamodzielnych oraz mających trudności w zakresie swobodnego poruszania się, tj. poruszające się przy pomocy chodzika z podpórką lub na wózku inwalidzkim, a także osoby z zaburzoną orientacją dotyczącą miejsca i czasu.
Wzdłuż dróg często brakuje chodników, w większości budynków nie ma podjazdów, nawet wyprawa do lasu może być utrudniona, gdyż droga, która do niego prowadzi, jest szutrowa lub piaszczysta.
Organizacja czasu wolnego osobom starszym, chorym lub z niepełnosprawnościami, mieszkającym w małych wsiach, nie jest łatwa. Jest to związane z dużymi odległościami między domami, trudnościami w przemieszczaniu się oraz niewielką liczbą miejsc i instytucji, które mogą pomóc w organizacji czasu wolnego.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Dom jednorodzinny
- Przy wyjściu z domu jest udogodnienie do wyjazdu z balkonikiem i wózkiem inwalidzkim — pochylnia. Pozwala to na samodzielne poruszanie się osób starszych oraz osób z niepełnosprawnością narządów ruchu.
- Ułatwieniem dla osób poruszających się przy pomocy laski, chodzika z podpórką lub na wózku inwalidzkim są wszystkie powierzchnie utwardzone, na przykład wyłożone kostką lub płytami chodnikowymi.
- Schody
Utrudnieniem w poruszaniu się osób starszych i niesamodzielnych mogą być nierówne powierzchnie czy schody. - Ścieżka
Trawiaste ścieżki wokół domu mogą być dużym utrudnieniem dla osób poruszających się przy pomocy laski, chodzika z podpórka lub na wózku inwalidzkim. Może one uniemożliwić wyjście do ogrodu czy przydomowego sadu. - Droga szutrowa
Barierą dla osób starszych i z niepełnosprawnością narządów ruchu w przemieszczaniu się na zewnątrz może być także droga szutrowa. - Ogrodzenie
Ogrodzenie domu może utrudnić wychodzenie osobom poruszającym się przy pomocy laski, chodzika lub na wózku inwalidzkim. Aby wyjść, muszą się najpierw dostać do furtki lub bramy. - Brak chodników
Dużym utrudnieniem w poruszaniu się osób starszych i z niepełnosprawnością narządów ruchu, a także z zaburzoną orientacją, może być brak chodników wzdłuż drogi. Może to wzmagać poczucie braku pewności i bezpieczeństwa. - Droga asfaltowa
Pewnym ułatwieniem dla osób poruszających się przy pomocy laski, chodzika z podpórka lub na wózku inwalidzkim mogą być drogi asfaltowe, pozwalające na w miarę bezpieczne i wygodne przemieszczanie się, choćby na niewielkie odległości.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Wieś gminna
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Nagranie dźwiękowe tożsame z poniższym tekstem.
Wieś gminna może oferować różne formy spędzania czasu wolnego, np. w kole gospodyń wiejskich, klubie seniora czy zajęcia w świetlicy wiejskiej. Ważnym miejscem wspierającym osoby starsze i niesamodzielne są także biblioteki, oferujące dodatkowo specjalne usługi dla seniorów i osób mających trudności w poruszaniu się.
Wieś gminna ma chodniki, najczęściej układane z kostki — ale dużym utrudnieniem są krawężniki, często bardzo wysokie i niedostosowane do wózków inwalidzkich, rowerów itd.
Utrudnieniem może być także dostęp do środków transportu, np. autobusów, które mają wysokie stopnie.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Koło gospodyń wiejskich i klub seniora
- Koło gospodyń wiejskich
Koło gospodyń wiejskich jest dobrowolną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządną społeczną organizacją mieszkańców wsi, wspierającą rozwój przedsiębiorczości na wsi i aktywnie działającą na rzecz środowisk wiejskich. Działa na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet wiejskich oraz ich rodzin, a także wspiera wszechstronny rozwój terenów wiejskich. Rozwija kulturę ludową, w szczególności kulturę lokalną i regionalną.
Koło gospodyń wiejskich w szczególności:- prowadzi działalność społeczno-wychowawczą i oświatowo-kulturalną w środowiskach wiejskich;
- prowadzi działalność na rzecz wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich;
- wspiera rozwój przedsiębiorczości kobiet;
- inicjuje i prowadzi działania na rzecz poprawy warunków życia i pracy kobiet na wsi;
- upowszechnia i rozwija formy współdziałania, gospodarowania i racjonalne metody prowadzenia gospodarstw domowych;
- reprezentuje interesy środowiska kobiet wiejskich wobec organów administracji publicznej;
- rozwija kulturę ludową, w szczególności kulturę lokalną i regionalną.
- Klub seniora
Klub Seniora to miejsca spotkań osób starszych. Są to grupy nieformalne, tworzone spontanicznie i prowadzone przez samych seniorów, choć najczęściej wspierane przez jednostki, przy których powstają. Większość klubów funkcjonuje przy:- organizacjach pozarządowych,
- ośrodkach pomocy społecznej,
- ośrodkach kultury,
- spółdzielniach mieszkaniowych,
- parafiach.
Obecnie biblioteki to miejsca nie tylko tradycyjnego udostępniania zbiorów: książek, czasopism czy audiobooków. Można tam poznać nowe osoby lub uzyskać informację na dany temat, zdobyć nowe umiejętności, np. obsługi komputera czy wziąć udział w spotkaniach autorskich. W większości bibliotek można wypożyczyć książki z dużym drukiem. Organizowana jest także usługa „książka na telefon” – dostarczanie zamówionych książek do domów czytelników, np. osobom, które nie mogą wychodzić z domu.Czytelnia
W czytelni znajdują się miejsca do przeglądania książek i czasopism. Organizowane są tam nie tylko spotkania autorskie, ale również spotkania np. z lekarzem, pielęgniarką, dietetykiem, kosmetologiem, podróżnikami i in. W czytelni mogą odbywać się także spotkania klubu czytelniczego czy klubu seniora.Sala z regałami z książkami
Książki układane są na wysokich regałach. W starszych bibliotekach regały mogą być ustawione tak blisko siebie, że uniemożliwia to korzystanie z zasobów osobom mającym trudności w poruszaniu się. Duża liczba regałów może powodować uczucie dezorientacji u osób starszych lub chorych, a także uczucie klaustrofobii. sala multimedialna
Coraz częściej biblioteki są ważnym punktem oferującym dostęp do nowoczesnych technologii. Organizowane są w nich m.in. kursy komputerowe, można też wziąć udział w kursach on‑line. Korzystając ze sprzętu komputerowego można oglądać filmy, szukać w Internecie potrzebnych informacji, korzystać z bankowości elektronicznej lub kontaktować się ze znajomymi i rodziną.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Miasteczko
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Nagranie dźwiękowe tożsame z poniższym tekstem.
W małych miastach jest wiele organizacji i instytucji wspierających osoby starsze/niesamodzielne w spędzaniu czasu wolnego.
Miasteczko ma chodniki, najczęściej układane z kostki, ale duże utrudnienie stanowią krawężniki, które są bardzo wysokie i niedostosowane do wózków inwalidzkich, rowerów itp. Utrudnieniem może być również dostęp do miejskich środków transportu, np. wysokie stopnie w autobusie.
W miasteczku znajduje się sygnalizacja świetlna, która dźwiękowo przekazuje informację o zielonym świetle na przejściu dla pieszych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Środowiskowy dom samopomocy
- Środowiskowy dom samopomocy – jednostka organizacyjna resortu pomocy społecznej, działająca na zasadach zadania zleconego samorządom, fundacjom i stowarzyszeniom. Obok warsztatów terapii zajęciowej, środowiskowe domy samopomocy są przykładem ośrodków wsparcia.
Celem działalności Domu jest wspieranie uczestników i ich rodzin, kompensowanie skutków niepełnosprawności w sferze zdrowia psychicznego, a także propagowanie modelu zdrowej rodziny poprzez:- stwarzanie warunków do nabycia umiejętności wykonywania podstawowych czynności życia codziennego, doskonalenia umiejętności nabytych oraz realizacja zadań życiowych;
- podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia;
- zapewnienie miejsca pobytu, jednego gorącego posiłku dziennie, w tym dietetycznego, zgodnie ze wskazówkami lekarza;
- wsparcie psychologiczne i terapeutyczne – wsparcie w sytuacjach kryzysowych;
- opiekę pielęgniarską i rehabilitację fizyczną;
- integrację osób z zaburzeniami psychicznymi w społeczności lokalnej poprzez aktywizację zawodową i społeczną;
- stymulowanie osobistego rozwoju poprzez opracowanie indywidualnego planu pomocy;
- zapewnienie warunków do rozwoju samorządności uczestników;
- umożliwienie udziału w terapii zajęciowej, indywidualnej, grupowej, grupach wsparcia, spotkaniach grupowych, a także wspieranie grup samopomocowych w zakresie zdrowia psychicznego;
- zaspokajanie, w miarę możliwości, tych potrzeb, które wpływają w dużym stopniu na rozwój psychiczny: bezpieczeństwa, działań higienicznych, odżywiania, ruchu, odpoczynku, kontaktu, godności osobistej, kontaktu emocjonalnego, sensu życia oraz potrzeb kulturalnych;
- umożliwienie realizacji potrzeb religijnych i kulturalnych;
- zapobieganie stanom powodującym konieczność ciągłej opieki ze strony instytucji poprzez globalną rehabilitację środowiskową;
- zróżnicowanie usług w zależności od możliwości psychofizycznych osób oraz ich potrzeb, oczekiwań i zainteresowań;
- organizowanie spotkań i zajęć integracyjnych poza Środowiskowym Domem Samopomocy;
- współpraca z rodzinami osób korzystających z działalności Domu, poradnictwo, informacja, wsparcie i pomoc w rozwiązywaniu problemów życiowych;
- wspieranie grup samopomocowych;
- uaktywnianie środowiska związane z propagowaniem i ochroną zdrowia psychicznego;
- współpraca ze środkami masowego przekazu w celu propagowania ochrony zdrowia psychicznego;
- współpraca z organizacjami społecznymi, stowarzyszeniami, fundacjami, kościołem, placówkami oświatowymi, kulturalnymi czy samorządami lokalnymi w celu integracji osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin ze środowiskiem;
- kształtowanie właściwych postaw społecznych u osób z zaburzeniami psychicznymi oraz w ich rodzinach, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałanie ich dyskryminacji.
- Domy dziennego pobytu przeznaczone są dla osób będących mieszkańcami okolicznych rejonów, wymagających określonych usług, które są zdolne dochodzić i dojeżdżać do tych instytucji. W zależności od aktualnych uregulowań prawnych mogą z nich korzystać ludzie samotni, starsi, inwalidzi, osoby o zmniejszonej sprawności ruchowej, przebywające w złych warunkach mieszkaniowych i bytowych, mające nieodpowiednie stosunki z rodziną bądź osoby starsze, których rodzina nie ma możliwości sprawowania pełnej opieki nad nimi w ciągu dnia. Pobyt w tym domu wyzwala wiarę we własne siły, poczucie przydatności i godności, pozwala zapomnieć o samotności, pokonać trudności związane z życiem codziennym, zwiększa szansę dalszej niezależności i samodzielności, a przede wszystkim opóźnia starość i przejście do stacjonarnych domów pomocy społecznej.
Dom dziennego pobytu – ośrodek wsparcia w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej, który świadczy usługi bytowe, opiekuńcze i wspomagające zgodnie z przyjętymi warunkami funkcjonowania, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających. W placówce tego typu prowadzi się również działalność rehabilitacyjną, różne zajęcia terapeutyczne i kulturalne, spotkania i imprezy integracyjne oraz wycieczki. Zakres usług obejmuje zapewnienie uczestnikom posiłków, a także wsparcie w zakresie opieki pielęgniarskiej, zabezpieczenie potrzeb socjalno-bytowych i opiekę duszpasterską.
Dzienny Dom realizuje zadania w szczególności poprzez udzielanie świadczeń podczas całodziennego pobytu w zakresie:- usług opiekuńczych,
- terapii zajęciowej grupowej i indywidualnej dla podtrzymywania kondycji psychofizycznej,
- usług rehabilitacyjnych,
- zapewnienia posiłku,
- poradnictwa specjalistycznego,
- zaspokajania potrzeb towarzyskich i rekreacyjno-kulturalnych,
- możliwość udziału w zajęciach terapeutycznych, plastycznych, muzycznych,
- specjalistyczne wsparcie i dedykowane zajęcia dla opiekunów faktycznych uczestników DDP.
- Kino
Kino to obiekt widowiskowy, przeznaczony do projekcji filmów na dużym ekranie. - Sala widowiskowa
Pierwsze rzędy często są przeznaczone dla osób na wózkach inwalidzkich i osób mających problem ze swobodnym przemieszczaniem się. Wzdłuż podejść mogą być zamocowane poręcze.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Jednym z miejsc spędzania wolnego czasu, spotkań z rodziną i znajomymi może być kawiarnia czy restauracja.Jeśli obiekty te mieszczą się w starych budynkach, mogą się pojawić utrudnienia dla osób mających trudności w poruszaniu się, np. zbyt gęsto ustawione stoliki, brak przystosowanych toalet czy brak podjazdów przy wejściu.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Jednym z miejsc spędzania wolnego czasu, spotkań z rodziną i znajomymi może być restauracja.Wejście
Dużym ułatwieniem dla osób mających trudności w poruszaniu się są odpowiednio przygotowane podjazdy i wejścia do restauracji.Wnętrze restauracji
Coraz częściej wnętrza restauracji czy kawiarni są przestronne, między stolikami jest dużo wolnego miejsca, co jest znacznym ułatwieniem w poruszaniu się.Wejście do toalety w restauracji
W głębi mieszczą się toalety, a jedna z nich jest dostosowana dla osób niepełnosprawnych, to jest zachowano przestrzeń manewrową o wymiarach 150 na 150 centymetrów, wyposażono w uchwyty i poręcze, zamontowano uchylne lustra, a także w duże drzwi z futryną o minimalnej szerokości 90 centymetrów.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Duże miasto
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Nagranie dźwiękowe tożsame z poniższym tekstem.
Duże miasto oferuje pełen wachlarz możliwości spędzania wolnego czasu z bliskimi oraz aktywności o charakterze kulturalnym czy edukacyjnym.
W dużych miastach jest wiele ułatwień dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim lub z chodzikiem, np.:
chodniki, najczęściej układane z kostki brukowej,
zjazdy z chodnika na jezdnię dla wózków,
przystanki komunikacji miejskiej z ułatwionym wejściem,
sygnalizacja świetlna, która dźwiękowo informuje o zielonym świetle na przejściu,
zaznaczenie zbliżania się do jezdni (kafelki) na chodnikach,
niskie schody w autobusach i tramwajach komunikacji miejskiej, dopasowane do progów na przystankach autobusowych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Uniwersytet trzeciego wieku
- Uniwersytety trzeciego wieku to placówki dydaktyczne, skierowane do osób po pięćdziesiątym roku życia, emerytów i rencistów. Najczęściej zlokalizowane są przy działających uczelniach wyższych. Starsi studenci mogą poszerzać swoją wiedzę i nabywać nowe umiejętności w różnych sekcjach, zgodnych z ich zainteresowaniami – historycznej, medycznej, komputerowej, filmowej czy turystycznej. Badania pokazują, że udział seniorów w różnorodnych zajęciach pozytywnie nastawia ich do życia, a fizyczna i umysłowa aktywność, którą umożliwiają Uniwersytety Trzeciego Wieku, poprawiają kondycję osób starszych. Wśród uczestników zmniejsza się ryzyko chorób typowych dla procesu starzenia, takich jak choroba Alzheimera, depresja czy bezsenność.
Uniwersytet Trzeciego Wieku to doskonałe rozwiązanie dla osób, które przeszły na emeryturę i ciężko znoszą bezczynność. Brak zajęcia, uczucie bezużyteczności i bezsensu życia to częste przyczyny depresji osób starszych, zaś mniejsza aktywności fizyczna związana z nieustannym przebywaniem w domu – to źródło podupadania na zdrowiu.
- Teatr
Teatr to rodzaj sztuki widowiskowej, w której aktor lub grupa aktorów na żywo daje przedstawienie dla publiczności. Terminem tym określa się czasami sam spektakl teatralny lub też budynek, w którym on jest grany. - Wejście
Przy wejściu do teatru znajdują się różne udogodnienia dla osób poruszających się na wózkach czy z chodzikiem. - Schody
Przy schodach znajdują się windy i poręcze. - Wejście do toalety
W teatrze znajdują się toalety, z których jedna jest dostosowana do osób niepełnosprawnych - z zachowaniem przestrzeni manewrowej o wymiarach 150 na 150 centymetrów, wyposażona w uchwyty, poręcze i zamontowane uchylne lustra, a także duże drzwi z futryną o minimalnej szerokości 90 centymetrów.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP
Filharmonia to instytucja kultury zajmująca się organizacją i prezentacją koncertów muzyki poważnej i rozrywkowej.Sala widowiskowa
Pierwsze rzędy często są przeznaczone dla osób na wózkach inwalidzkich i osób mających problem ze swobodnym przemieszczaniem się. W nowoczesnych salach znajdują się szerokie przejścia, które ułatwiając przemieszczanie się.Kawiarnia
W teatrach i filharmoniach znajdują się wydzielone miejsca – kawiarnie, gdzie można się czegoś napić, spotkać znajomych, porozmawiać czy podzielić się wrażeniami z oglądanego widowiska.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DNSiTipVP