Obraz przedstawia widok na piętrowy budynek ze skośnym, pomarańczowym dachem. Okna umieszczone są symetrycznie, a dwa budynki mieszkalne połączone są wyższym, dwupiętrowym. Do wejścia do budynku prowadzą schody. Przed budynkiem piaskowy plac, po którym przechodzą się ludzie w eleganckich strojach. Wzdłuż drogi zielone krzewy w donicach i duże drzewa.
Obraz przedstawia widok na piętrowy budynek ze skośnym, pomarańczowym dachem. Okna umieszczone są symetrycznie, a dwa budynki mieszkalne połączone są wyższym, dwupiętrowym. Do wejścia do budynku prowadzą schody. Przed budynkiem piaskowy plac, po którym przechodzą się ludzie w eleganckich strojach. Wzdłuż drogi zielone krzewy w donicach i duże drzewa.
Nagranie video. Wyświetla się plansza z tytułem: „Nauka polska w XVIII wieku. Dydaktyka czy badania?”. Następnie pojawia się dr hab. Filip Wolański z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mężczyzna o długich, siwych włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszone na niej fragmenty grafik, biała kanapa i wzorzyste poduszki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił dr hab. Filip Wolański, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego".
Nagranie video. Wyświetla się plansza z tytułem: „Nauka polska w XVIII wieku. Dydaktyka czy badania?”. Następnie pojawia się dr hab. Filip Wolański z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mężczyzna o długich, siwych włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszone na niej fragmenty grafik, biała kanapa i wzorzyste poduszki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił dr hab. Filip Wolański, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego".
Nauka polska w XVIII wieku
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.
Nagranie video. Wyświetla się plansza z tytułem: „Nauka polska w XVIII wieku. Dydaktyka czy badania?”. Następnie pojawia się dr hab. Filip Wolański z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mężczyzna o długich, siwych włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszone na niej fragmenty grafik, biała kanapa i wzorzyste poduszki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił dr hab. Filip Wolański, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego".
R1VK3U2s8h8JB
Nagranie video. Wyświetla się plansza z tytułem: „Podróże edukacyjne w I Rzeczypospolitej”. Następnie pojawia się dr hab. Filip Wolański z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mężczyzna o długich, siwych włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszone na niej fragmenty grafik, biała kanapa i wzorzyste poduszki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił dr hab. Filip Wolański, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego".
Nagranie video. Wyświetla się plansza z tytułem: „Podróże edukacyjne w I Rzeczypospolitej”. Następnie pojawia się dr hab. Filip Wolański z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mężczyzna o długich, siwych włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszone na niej fragmenty grafik, biała kanapa i wzorzyste poduszki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił dr hab. Filip Wolański, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego".
Podróże edukacyjne w I Rzeczypospolitej
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.
Nagranie video. Wyświetla się plansza z tytułem: „Podróże edukacyjne w I Rzeczypospolitej”. Następnie pojawia się dr hab. Filip Wolański z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mężczyzna o długich, siwych włosach w okularach siedzi w jasnym pomieszczeniu. W tle biała ściana, powieszone na niej fragmenty grafik, biała kanapa i wzorzyste poduszki. Film kończy się planszą z napisami: wystąpił dr hab. Filip Wolański, scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E‑podręczniki do kształcenia ogólnego".
masoneria
masoneria
organizacja filozoficzna, która kultywuje życie doczesne i skupia się na doskonaleniu siebie oraz świata. Masoneria całkowicie odrzuca ideę jednorazowego stworzenia (jak w chrześcijaństwie). Wierzy, że świat wymaga nieustannej budowy i doskonalenia
Polecenie 1
Wyjaśnij, pod jakim względem Oświecenie w Polsce było różne w porównaniu np. z oświeceniem we Francji.
R1c2Lwu5mbhkn
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Oświecenie w Polsce charakteryzowało się mniejszymi osiągnięciami w porównaniu z oświeceniem we Francji zwłaszcza w dziedzinie naukowej. W Polsce działało mniej uczonych niż w innych krajach.
Polecenie 2
Podróże młodych przedstawicieli arystokracji polskiej w okresie oświecenia inspirowały ich do przenoszenia poznanych wzorców kultury zachodniej po powrocie do kraju. Wyszukaj i podaj tego rodzaju przykłady. Przypomnij, jak było w epokach poprzednich.
RUfRQqhYaJYB3
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Podróż braci Mniszchów, podróż młodego Stanisława Poniatowskiego W epokach poprzednich:
Podróż synów Jakuba Sobieskiego - Jana i Marka, podróż Tomasza, Michała i Marcina Zamoyskich. Celem podróży było zdobycie gruntownego wykształcenia, obycia w świecie, poznanie innych krajów.
t7KAYjpAOl_0000000T
Impulsy oświeceniowe płynące do Polski
Najbardziej znaczące impulsy oświeceniowe docierały do Polski z Francji. We wczesnej, saskiej fazie rolę rozsadnika nowych idei pełniły z jednej strony dwór drezdeński, a z drugiej - po klęsce Stanisława Leszczyńskiego - jego krąg lotaryński. Tytularny król Polski nigdy nie wyrzekł się swoich korzeni i nie zrezygnował z chęci wpływania na polskie sprawy (por. lekcja 119).
R1MyyN4Ke5NWI1
Obraz przedstawia portret mężczyzny. Ma on siwe, kręcone na końcach włosy. Ma brązowe oczy, długi, prostu nos oraz pełne usta. Ukazany został od ramion w górę. Ma na sobie białą koszulę z ciasno przylegającym do szyi kołnierzem, żółtą bluzkę i ciemną kamizelkę. Tło za mężczyzną jest ciemne, jednolite.
Fryderyk August Rutowski
Źródło: Louis de Silvestre, 1724, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ważną rolę, podobnie jak w innych krajach, odgrywała masoneriamasoneriamasoneria, której początki sięgają do lat dwudziestych XVIII w., kiedy Fryderyk August Rutowski (nieślubny syn Augusta II Mocnego) założył w Warszawie lożę 'Trzech Braci'. Oddziaływanie masonerii miało jednak zasadnicze ograniczenie. Z trudem docierało do zwykłych dworków szlacheckich, przenikając raczej do kręgów arystokratyczno‑dworskich. Podobnie zresztą jak przywieziona też za pośrednictwem francuskim fascynacja Anglią. Jednymi z pierwszych, którzy jej ulegli, byli młody jeszcze wówczas (1754 r.) przyszły król Stanisław Poniatowski i jego wpływowy protektor Adam Kazimierz Czartoryski.
Kolejnym źródłem inspiracji oświeceniowych były wzorce czerpane z Niemiec. Działo się to za pośrednictwem Drezna i saskich ośrodków nauki (np. uniwersytetu w Lipsku i sąsiadującego z nim pruskiego Halle) oraz poprzez Gdańsk i niemieckojęzyczne, luterańskie tamtejsze mieszczaństwo.
t7KAYjpAOl_00000014
Rola Kościoła – triumf oświaty
Początek wieku XVIII wydawał się szczytem 'kontrreformacji' i wpływów kościoła na szlachtę polską. Okazuje się jednak, że również w Rzeczpospolitej zauważalne były tendencje antyklerykalne. Miały one - podobnie jak dawniej - podłoże stanowe. Szlachta chciała uwolnić się od jurysdykcji sądów kościelnych, formalnie zrównać obciążenia podatkowe, jak i zapewnić sobie płacenie dziesięciny w pieniądzu, a nie w naturze. Wrogość budziły też prerogatywy nuncjatury apostolskiejt7KAYjpAOl_000tp001nuncjatury apostolskiej.
Jednocześnie jednak w tym okresie wśród duchowieństwa przewagę zyskują pokolenia lepiej wykształcone do pracy duszpasterskiej, przenoszące na grunt polski nowe sposoby oddziaływania, nie polemizujące ze zdobyczami nauki, a nawet starające się pogodzić naukę z religią. Zgodnie z poglądami najbardziej uczonego papieża epoki Benedykta XIV miało to zapobiec postępującej sekularyzacji i upowszechnianiu deizmu.
Duchowni ci chętnie podróżowali i studiowali w Rzymie i Neapolu, dokąd przenikały wzorce francuskie (m.in. przez burboński dwór neapolitański), łatwiejsze do przyjęcia za włoskim i kościelnym pośrednictwem.
R15DKkWGVbVz9
Obraz przedstawia widok na piaskową ulicę. Jest ona zatłoczona: przechadzają się po niej ludzie, jeżdżą wozy i konie. Z obu stron ulicy wysokie zabudowania, na ścianach których umieszczone zostały symetrycznie okna. Z lewej strony ulicy, w oddali, kościół z dwoma wieżami na przedzie.
Widok na ul. Długą w Warszawie. W głębi po prawej konwikt (bursa dla uczniów) zakonu teatynów; w tym budynku mieściła się nuncjatura apostolska przed rozbiorami
Źródło: Bernardo Bellotto, 1778, olej na płótnie, Zamek Królewski w Warszawie, domena publiczna.
Ćwiczenie 1
R1KF6YPYvJt7E1
zadanie interaktywne
Wskaż jakie były źródła przenikania ideałów Oświecenia na ziemie polskie.
szkolnictwo zakonu jezuitów
dwór Stanisława Leszczyńskiego w Lotaryngii
dwór saski Wettinów
magnaci hołdujący tradycji sarmackiej
podróże młodych przedstawicieli arystokracji polskiej do Francji
powstające w Warszawie loże masońskie
podróże i studia części duchownych do Rzymu i Neapolu
zaczynająca się wśród arystokracji moda na wzorce angielskie
podróże do Stanów Zjednoczonych
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t7KAYjpAOl_000tp001
nuncjatura apostolska
siedziba przedstawicielstwa (ambasada) Stolicy Apostolskiej reprezentująca w osobie nuncjusza interesy tego podmiotu
t7KAYjpAOl_0000001K
Władcy dają przykład – mecenat Wettynów i Stanisława Augusta Poniatowskiego
Zarówno August II jak i jego syn August III byli znani ze swojego zamiłowania do sztuki. Dzięki ich inwestycjom Drezno zmieniło się we wzorcowe miasto barokowe, a Zwinger w podziwiany przez ówczesną Europę przykład budowli pałacowej. Także w Warszawie przedsięwzięli szereg inwestycji, poczynając od słynnej Osi Saskiej, po przebudowę Zamku Królewskiego. Wzniesiono też nowy zamek w Grodnie, w którym odbywały się sejmy.
Stanisław Leszczyński wprawdzie nie miał możliwości zrealizować swoich projektów w Polsce, zrobił to jednak w swoich posiadłościach w Lotaryngii: w Lunéville [czyt.: lunewil] oraz Nancy [czyt.: nosi].
Najwięcej jednak zawdzięcza polska kultura mecenatowi ostatniego władcy - Stanisława Augusta. Przy współpracy z doradcami w sprawach sztuki MarcelloBacciarellim oraz Fryderykiem Moszyńskim władca realizował szereg inicjatyw w dziedzinie urbanistyki, architektury, rzeźby i malarstwa.
Król wspierał postęp kultury na wiele sposobów, poczynając od słynnych obiadów czwartkowych skupiających elity intelektualne i literackie, przez fundowanie stypendiów utalentowanym artystom, po kolekcjonerstwo i kreowanie rozwoju sztuki przez zamówienia.
Tragiczny finał rządów Poniatowskiego spowodował niestety zagrabienie (głównie przez Rosjan i Prusaków) znacznej części kolekcjonerskiego dorobku króla. Tylko nieliczne dzieła powróciły do Polski w wyniku rewindykacji oraz późniejszych zakupów.
R1TDnNYaZHVAB
Ilustracja przedstawia dwupiętrowy budynek ze spadzistym dachem. Na obu końcach oraz na środku budynku ściany wysuwają się do przodu. Na ścianach budynku symetrycznie umieszczone zostały okna.
Nowy zamek w Grodnie
Źródło: a. nn., domena publiczna.
RvSAGnaSkNl0P
Zdjęcie przedstawia dwukondygnacyjny zamek. W centralnej części skrzydła po prawej stronie znajduje się kolumnada sięgająca do wysokości drugiej kondygnacji, nad nią są okna drugiej kondygnacji, a nad nimi trójkątny tympanon. Po lewej stronie jest środkowe skrzydło wysunięte do przodu, a po jego lewej stronie, lewe skrzydło, które jest na tej samej wysokości do prawe. Budynek zwieńczony jest mansardowym dachem, na pierwszej kondygnacji okna są prostokątne, na drugiej zakończone łukiem. Do kolumnady prowadzi piaszczysta droga, po obu jej stronach jest przystrzyżony trawnik. Po lewej stronie przed budynkiem są klomby z kwiatami i krzewy.
Zamek Luneville
Źródło: Grain de sel, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Polecenie 3
Opisz, w jaki sposób król Stanisław August Poniatowski wspierał rozwój kultury oświecenia na ziemiach polskich.
R1LygxuIQEGmB
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Stanisław August Poniatowski był mecenasem kultury i sztuki. Władca realizował wiele inicjatyw w dziedzinie rzeźby, malarstwa, architektury. Zapraszał do Polski wielu wybitnych artystów np. Marcello Bacciarellego, Dominika Merliniego, Bernardo Belotto - Canaletto. Duże znaczenie miały tzw. obiady czwartkowe, które skupiały elity intelektualne. Król fundował także stypendia dla utalentowanych artystów. W dziedzinie edukacji król utworzył Szkołę Rycerską. Z inicjatywy króla powstał Teatr Narodowy.
t7KAYjpAOl_00000028
Rola mecenatu magnackiego
Przykład płynący od władców oraz z zagranicy stał się również inspiracją dla polskich magnatów. Wspaniałe pałace, ogrody, przebudowa rezydencjalnych miasteczek i kolekcjonowanie dzieł sztuki stały się niemal obowiązkiem największych rodów magnackich. Działo się tak niezależnie od opcji politycznych – konserwatywnych czy postępowych.
Główne rody magnackie zaczęły wznosić wspaniałe rezydencje jeszcze w XVII w. W kolejnym stuleciu jednak nabrały one wręcz monarszego rozmachu i splendoru. Pałace Radziwiłłów w Nieświeżu i Nieborowie, Branickich w Białymstoku, Lubomirskich w Łańcucie, Czartoryskich w Puławach, Sieniawie czy Korcu, Potockich w Tulczynie należały do największych i najbardziej znanych. Dochody płynące zwłaszcza z przeżywających kolonizacyjny boom kresów południowo‑wschodnich pozwalały tworzyć tak nowatorskie dzieła jak wspaniały ogród sentymentalno‑krajobrazowy w Zofiówce. Szczęsny Potocki, który zasłynął jako „czołowy zdrajca”Stanisław Szczęsny Potocki„czołowy zdrajca”, stworzył tu u kresu Rzeczypospolitej jedno z najpiękniejszych założeń ogrodowych Europy swojej epoki.
Stanisław Szczęsny Potocki
Stanisław Szczęsny Potocki
wraz z grupą innych magnatów, w tym m.in. Franciszkiem Ksawerym Branickim i Sewerynem Rzewuskim zawiązał konfederację targowicką, która wymierzona była w Konstytucję 3 maja i stała się pretekstem dla rosyjskiej interwencji w kraju, a w konsekwencji doprowadziła do rozbiorów i utraty przez Polskę suwerenności na 123 lata.
R9ZVQZidm1HYp
Zdjęcie przedstawia dwupiętrowy budynek ze spadzistym, pomarańczowym dachem. W centralnej części budynku wejście. Okna na ścianach rozmieszczone zostały symetrycznie i w równych odległościach. Przed budynkiem szeroka, piaskowa droga, a z obu jego stron zielone drzewa. Niebo błękitne, częściowo przysłonięte białymi chmurami. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Pałac w Nieborowie
Źródło: Wikimedia Commons, Dariusz Cierpiał, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1EkU97ZNX5O0
Zdjęcie przedstawia żółty, dwupiętrowy budynek. Z obu jego stron wyższe wieże, a dalej niski, piętrowy budynek. Wejście do pałacu na środku, a na dachu rzeźba siedzącego mężczyzny i kobiety, po między nimi stoi mężczyzna dźwigający na ramionach kulę. Przed wejściem piaskowy plac, a za nim niski, żółty murek. Przed murem piaskowa droga, a z obu jej stron krótko przystrzyżona, zielona trawa. Z lewej strony budynku zielone drzewa. Niebo jasne, bezchmurne. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Pałac Branickich w Białymstoku
Źródło: Wikimedia Commons, Sebastian Maćkiewicz, licencja: CC BY-SA 2.5.
R1LEyToAwyV5r
Obraz przedstawia widok na piętrowy budynek ze skośnym, pomarańczowym dachem. Okna umieszczone są symetrycznie, a dwa budynki mieszkalne połączone są wyższym, dwupiętrowym. Do wejścia do budynku prowadzą schody. Przed budynkiem piaskowy plac, po którym przechodzą się ludzie w eleganckich strojach. Wzdłuż drogi zielone krzewy w donicach i duże drzewa.
Zdjęcie przedstawia parterowy budynek, a z obu jego stron wyższy, piętrowy. Całość pałacu ma skośny, szary dach. zmienić na: Zdjęcie przedstawia budynek którego środkowa część jest parterowa, a dwa boczne skrzydła piętrowe. Fasada ozdobiona jest pilastrami pomiędzy oknami na obydwu kondygnacjach. Wejście zwieńczone jest tympanonem. Budynek nakryty jest mansardowym dachem z oknami w niższej części.
Pałac w Sieniawie
Źródło: Wikimedia Commons, Korona b, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2
R1H8XJAWqYuEi1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Połącz obiekty architektury pałacowej z rodami magnackimi, które je fundowały w XVIII w.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t7KAYjpAOl_00000030
Nowe wzorce architektoniczne
Okres panowania Poniatowskiego przyniósł wyraźne zmiany w gustach architektonicznych. Powstała nawet odmiana stylistyczna, którą historycy sztuki nazwali 'klasycyzmem stanisławowskim', będącym zapowiedzią typowego dla następnego stulecia połączenia wątków historycznych: klasycyzmu, palladianizmut7KAYjpAOl_000tp003palladianizmu, baroku i rokoka z wątkami orientalnymi. Do najbardziej znanych realizacji należy tu zaliczyć dzieła przybyłego z Włoch Dominika Merliniego, który otrzymał tytuł 'architekta króla Rzeczypospolitej'. Był on autorem m.in. przebudowy Zamku Ujazdowskiego (1766‑1771) i nowych wnętrz na Zamku Królewskim (sala Audiencyjna, sypialnia, sale: Ensemblowa, Rycerska, Tronowa i kaplica, biblioteka).
Najważniejsze i najbardziej charakterystyczne, w sposób zdecydowany zrywające z późnobarokową estetyką były prace w Łazienkach: Biały Domek i Pałac Myślewicki, Pałac na Wyspie, Wodozbiór (przebudowany zbiornik wody) i Stara Pomarańczarnia wraz z Teatrem. Merlini odbudował też po pożarze pałac Krasińskich oraz gmach Trybunału w Lublinie. Dla magnatów związanych z dworem zrealizował przebudowę pałaców w Opolu Lubelskim (1766‑72), Jabłonnie (1775‑79) oraz warszawskiej Królikarni (1786‑89).
R1CMJuIMTxm1Y
Zdjęcie przedstawia wnętrze sali bogato zdobionej złotem. Sala jest prostokątna. Na lewej ścianie dwa okna, pomiędzy którymi znajduje się biała rzeźba oraz lustro. Na centralnej ścianie dwie pary drzwi: jedne zamknięte, a drugie otwarte. Pomiędzy nimi duży obraz przedstawiający mężczyznę na koniu. Wzdłuż prawej ściany białe rzeźby oraz czarne popiersia. Z sufitu zwisają kryształowe żyrandole. Na podłodze kwadratowe panele złożone z różnych odcieni drewna, tworzące wzory.
Sala tronowa w Zamku Królewskim w Warszawie
Źródło: Wikimedia Commons, Carlos Delgado, licencja: CC BY-SA 3.0.
RkJygXmKAMmFD
Zdjęcie przedstawia wnętrze sali bogato zdobionej złotem. Wzdłuż ściany ustawione zostały złote kolumny, pomiędzy którymi w niszach znajdują się rzeźby lub lustra. Z sufitu zwisają duże, kryształowe żyrandole. Na podłodze parkiet w dwóch kolorach drewna w kształcie rombów.
Sala Wielka
Źródło: Wikimedia Commons, Marek Wojciechowski, Ewa Wojciechowska, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Q3z5gJbdqHH
Zdjęcie przedstawia salę. Ściany są czerwone, a na nich w równych odstępach są złote wnęki z drzwiami i oknami. Wzdłuż ścian stoją krzesła obite czerwonym materiałem. Na ścianie na wprost jest czerwony tron z zadaszeniem. Sufit jest biały ze złotymi zdobieniami. Z sufitu zwisają dwa kryształowe żyrandole. Podłoga wyłożona jest drewnianym parkietem w dwóch kolorach.
Izba Rady
Źródło: Wikimedia Commons, Marek Wojciechowski, Ewa Wojciechowska, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1OJuu2uRFbk8
Zdjęcie przedstawia dwukondygnacyjny budynek. W cenntralnej części znajdueje się trójkątny tympanon wsparty na czterech kolumnach. Na całej długości fasady pomiędzy oknami są pilastry. Po prawej stronie budynek połączony jest zadaszoną kolumnadą z mniejszym dwukondygnacyjnym budynkiem. Pałac stoi nad wodą. Na pierwszym planie stoi drzewo z kolorowymi liśćmi, przed którym leżą czerwone i żółte liście.
Łazienki: Pałac na Wyspie
Źródło: Wikimedia Commons, Wolskaola, licencja: CC BY-SA 3.0.
RJorx7sjQQ5xi
Zdjęcie przedstawia wnętrze sali. Z prawej strony ściana, w której znajdują się okna w równej odległości. Pomiędzy nimi złote zdobienia. W górnej części zdjęcia ściana przylegająca, na której znajduje się kominek, a nad nim rzeźba mężczyzny. Na środku sali długi stół ze złotym oraz białym obrusem. Na stole mikrofony, a przy stole złote krzesła.
Pałac na Wyspie – wnętrza
Źródło: European People's Party, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.0.
RpZrzhR0WCjoE
Zdjęcie przedstawia półokrągły, piętrowy budynek. Na obu jego końcach dach jest podwyższony, w kształcie ostrosłupa. Okna w budynku rozmieszczone symetrycznie i w równych odległościach. Centralna część budynku jest podwyższona do drugiego piętra, a u dołu znajduje się wejście z drewnianymi drzwiami. Przed budynkiem brukowy plac, na środku którego jest zielona trawa i ciemnymi i żółtymi kwiatami. Za budynkiem zielone, wysokie drzewa. Niebo jasne, zachmurzone. Zdjęcie zostało zrobione w świetle dziennym.
Łazienki: Pałac Myślewicki
Źródło: QLogic, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
RwYlkZbL6CVM2
Zdjęcie przedstawia plac, wokół którego stoją kolumny o różnej wysokości. Z lewej strony zdjęcia fragment ściany, w której znajduje się wnęka z rzeźbą człowieka. Przed placem woda. W tle zielone drzewa. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Łazienki: Amfiteatr
Źródło: Albertyanks, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Rl8LUy2VMNZUG
Zdjęcie przedstawia dwupiętrowy budynek ze spadzistym, zielonym dachem. Końce budynku oraz jego centralna część są wysunięte do przodu, a przestrzeń między nimi zagospodarowana jako balkon. Na środku budynku, na dachu, rzeźba. Okna pałacu rozmieszczone symetrycznie i w równych odległościach. Przed budynkiem zielona trawa i krzewy. Niebo błękitne z kilkoma chmurami. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Pałac Krasińskich w Warszawie
Źródło: Wikimedia Commons, Marek Wojciechowski, Ewa Wojciechowski, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4
Podaj przebudowy, jakich obiektów na zlecenie króla dokonał Merlini.
R185gkZFyzzMZ
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Do najważniejszych prac Merliniego należy przebudowa Pałacu Łazienkowskiego, Zamku Królewskiego, zamku Ujazdowskiego.
Polecenie 5
Wymień przykłady obiektów architektonicznych stanowiących część kompleksu w Łazienkach.
R1H1lR55qYTZj
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Pałac na Wodzie, Pałac Myślewicki, Stara Pomarańczarnia, Biały Dom, Wodozbiór, Amfiteatr, Ogród Królewski, Modernistyczny, Romantyczny.
t7KAYjpAOl_000tp003
styl w architekturze zapoczątkowany przez Andrea Palladio. Budowle wzniesione przez tego architekta i jego naśladowców cechuje konsekwencja układów konstrukcyjnych, umiarkowanie w dekoracji, stosowanie wielkiego porządku obejmującego całą wysokość budynku
t7KAYjpAOl_0000004O
Teatr Narodowy
W roku 1765, a zatem zaledwie rok po swojej koronacji Stanisław August Poniatowski zainaugurował występy pierwszej polskiej, stałej trupy teatralnej pod nazwą 'Aktorowie Narodowi Jego Królewskiej Mości'. Grała ona w języku polskim, najczęściej komedie, których satyryczne ostrze wymierzone było w sarmackie, konserwatywne środowisko szlacheckie. Przesłanie polityczne i edukacyjne były oczywiste. Znacznie później zespół teatralny zyskał miano 'Teatru Narodowego'.
RYRY0Xagzgnmw1
Obraz przedstawia wnętrze sali teatralnej. W dolnej części obrazu scena, na której znajdują się ludzie w eleganckich strojach. Za nimi, na ścianie, obraz przedstawiający ulicę z budynkami z obu jej stron. Pod sceną tłum ludzi oglądających występ. Z lewej strony obrazu cztery poziomy balkonów, z których wyglądają oglądający. Z sufitu zwisają żyrandole, na ścianach są wiszące świeczniki.
Spektakl w obecności króla Stanisława Augusta
Źródło: a. nn., 1790, olej na płótnie, Muzeum Teatru Narodowego, domena publiczna.
Za ojca tej, w znacznej części finansowanej przez króla, instytucji uważa się Wojciecha Bogusławskiego, choć w rzeczywistości funkcję kierowniczą objął on dopiero w 1783 r. i z przerwami pełnił ją aż do 1814 r. Osobowość dyrektora wpłynęła na dobór repertuaru i poważne zaangażowanie polityczne teatru po stronie reform i postępu. To na scenie narodowej wystawiono w gorącym okresie Sejmu Czteroletniego sztukę Juliana Ursyna Niemcewicza Powrót posła. Podobnie w 1794 r., w przededniu Insurekcji Kościuszkowskiej wystawiono operę Krakowiacy i górale. Obie sztuki miały określony cel polityczny – poparcie reform i zjednoczenie narodu ponad podziałami stanowymi.
R60PTAUs9r16l
Zdjęcie przedstawia monumentalny budynek. Centralna jego część jest wysunięta do przodu i składa się z trzech pięter. Dwa pierwsze są wsparte kolumnami. Na dachu pierwszego piętra rzeźba. Z obu stron budynku niższe, podłużne skrzydła. Dach na parterze wsparty kolumnami. Przed budynkiem zaparkowane różnokolorowe samochody osobowe. Niebo błękitne, bezchmurne. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Teatr Narodowy w Warszawie
Źródło: Wikimedia Commons, Marek Wojciechowski, Ewa Wojciechowska, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1d6aT983zAMn
Obraz przedstawia piętrowy budynek. Przednia część jest niższa, piętrowa, a wejście jej dodatkowo wsparte kolumnami. Z tyłu budynku część wyższa, piętrowa. Okna w całym teatrze rozmieszczone symetrycznie i w równych odstępach. Przed budynkiem plac, na którym leżą drewniane belki oraz stoją trzy osoby. W prawym rogu obrazu fragment budynku, do którego przymocowane są drewniane belki z metalowymi łańcuchami. Przy budynku leżą deski oraz beczki. Obraz jest utrzymany w odcieniach beży i brązu.
Teatr Narodowy na Placu Krasińskich w Warszawie
Źródło: Zygmunta Vogla, domena publiczna.
Polecenie 6
Scharakteryzuj dorobek Teatru Narodowego epoki stanisławowskiej.
Rz1YBNY9Y6s8p
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Pierwsza trupa teatralna grała najczęściej komedie wymierzone w konserwatywną szlachtę. Do najważniejszych przedstawień należy zaliczyć sztukę Juliana Ursyna Niemcewicza 'Powrót posła' i operę 'Krakowiacy i górale'. Postacią, która odegrała najważniejszą rolę w działalności Teatru Narodowego był Wojciech Bogusławski.
Polecenie 7
Scharakteryzuj dorobek epoki stanisławowskiej w dziedzinie edukacji.
Red1x54FHbVTo
(Uzupełnij).
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Dorobek epoki stanisławowskiej w dziedzinie edukacji:
1765 rok - powstała pierwsza szkoła świecka - Szkoła Rycerska.
1773 rok - powołano Komisję Edukacji Narodowej.
t7KAYjpAOl_0000005J
Biblioteka Załuskich
Biblioteka Załuskich została oficjalnie otworzona jako publicznie dostępna instytucja w 1747 r. Założyli ją dwaj bracia: Andrzej i Józef Załuscy. Obaj byli duchownymi i pełnili też inne ważne funkcje publiczne (np. Andrzej był biskupem i kanclerzem). Swoje zbiory zaczęli gromadzić już od pocz. lat 20. XVIII w., od początku też myśleli o nadaniu placówce charakteru narodowego. Już w chwili otwarcia biblioteka należała do większych tego typu placówek w Europie, licząc 180 tys. tomów i 10 tys. rękopisów.
Fundatorzy obawiali się o losy zbioru po swojej śmierci i ostatecznie uznali, że najpewniejszym zabezpieczeniem przed zakusami spadkobierców będzie podarowanie biblioteki jezuitom. W ten sposób trafiła ona pod kuratelęt7KAYjpAOl_000tp005kuratelę Komisji Edukacji Narodowej, zachowując status 'Książnicy narodowej'.
Po upadku powstania kościuszkowskiego na osobisty rozkaz carycy Katarzyny II bibliotekę miano przewieźć do Rosji. Zbiór liczył wówczas 400 tys. dzieł. W czasie pakowania i przewożenia wielka część książek została rozkradziona lub zniszczona. Do Petersburga dotarło zaledwie 262 tys. dzieł i stały się one podstawą dla Cesarskiej Biblioteki Publicznej (obecnie Rosyjskiej Biblioteki Narodowej).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zgodnie z traktatem pokojowym w 1921 r. Rosjanie oddali część zrabowanych zbiorów. W wyniku rewindykacji do Warszawy wróciło 43 tys. książek. Niestety, podpalone przez Niemców po powstaniu warszawskim, spłonęły one w 1944 r.
Biblioteka Załuskich stała się symbolem odrodzenia kulturalnego Polski w dobie oświecenia. Stanowiła wówczas największy w Europie, publicznie dostępny księgozbiór i bazę licznych badań naukowych.
R1QJZ9bzUsJUT
Obraz przedstawia wysoki, dwupiętrowy budynek. Na jego dachu okrągła wieża. Wejście do biblioteki w centralnej jej cześci. Okna rozmieszczone symetrycznie i w równych odległościach. Z obu stron budynku niższe, piętrowe domy, przylegające do biblioteki. Przed budynkiem piaskowy plac, na którym leżą deski oraz kamienie. Na placu stoją również ludzie. Z lewej strony obrazu drzewo, drewniany płot oraz studnia. Z prawej strony obrazu budynek mieszkalny ze skośnym dachem. Niebo błękitne, częściowo zachmurzone.
Biblioteka Załuskich
Źródło: Zygmunt Vogel, 1801, akwarele na papierze, Muzeum Narodowe w Warszawie, domena publiczna.
R15KtaDQZPWHm
Zdjęcie przedstawia współczesny budynek. Z przodu niższa jego część: piętrowa, z przeszklonymi ścianami. Z tyłu budynek jest wyższy, obłożony kafelkami w różnych odcieniach beżu. Przed budynkiem betonowy plac i prowadząca do niego droga. Na placu betonowe donice z roślinnością, a wzdłuż drogi zielona trawa i drzewa. Niebo błękitne, z kilkoma białymi chmurami. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.
Budynek Biblioteki Narodowej w Warszawie
Źródło: Wikimedia Commons, Marcin Białek, licencja: CC BY-SA 3.0.
t7KAYjpAOl_000tp005
opieka nad osobą niezdolną do działań prawnych lub nieobecną oraz nad jej majątkiem