Paraboliczny charakter baśni

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• utrwala wiadomości dotyczące baśni,

• utrwala wiadomości na temat sposobu realizacji w literaturze cech gatunkowych baśni,

• zapoznaje się z utworami baśniowymi, wykorzystującymi te same motywy,

• rozumie pojęcie: parabola.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wskazać konkretne teksty baśniowe, realizujące i wykorzystujące te same motywy,

• czytać ze zrozumieniem,

• omówić paraboliczny charakter baśni,

• rozróżnić następujące pojęcia: baśń, bajka i fantasy.

2. Metoda i forma pracy

Dyskusja, praca w grupach, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstami baśni Krzyżanowskiego i braci Grimm.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze Baśni Krzyżanowskiego i braci Grimm.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie listy obecności.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Zapisanie tematu lekcji.

4. Swobodna dyskusja o historii baśni (rozróżnienie bajki, baśni i fantasy).

5. Dyskusja o sposobach realizacji motywów baśniowych w historii literatury.

b) Faza realizacyjna

1. Praca z tekstami baśni:

Zaprzedana przez ojca Juliana Krzyżanowskiego,

Ptak gadający i drzewo śpiewające Juliana Krzyżanowskiego,

Kopciuszek W. J. G rimm.

Co łączy wymienione baśnie?

Zwrócenie uwagi na fakt, iż baśnie mają wiele wersji i w różnym stopniu różnią się od siebie. Wszystkie jednak są zbudowane na podobnych zasadach i to, co je łączy – to wspólne motywy.

2. Analiza wybranych motywów filmowych:

Piękna i bestia (Beauty and the Beast) reż. Gary Trousdale,

Harry Potter,

Mała księżniczka, reż. Marta Luna i Juan Carlos Munoz,

Fantagiro.

Jakie motywy łączą te filmy?

Wymień wspólne motywy omawianych filmów i bajek.

Zwrócenie uczniom uwagi na podobieństwo baśni do gatunków jej pokrewnych - fantasy, filmy fantastyczne itd. Autor Wiedźmina posuwa się nawet do stwierdzenia, że fantasy to baśń pisana w czasach science fiction - pisaną równolegle do science fiction i korzystającą z jej doświadczeń. Wiąże się to z podwójnym rodowodem fantasy, przejmującej wiele elementów budowy świata z baśni - obok tych zaczerpniętych z science fiction.

3. Uczniowie czytają fragment książki Bettelheima pt. Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Następnie odpowiadają na pytanie: Jakie funkcje pełnią baśnie w kulturze?

Bettelheim uważa, że baśń pozwala dziecku pokonać lęki przed dorastaniem i usamodzielnieniem się, oderwaniem od rodziców oraz lęki związane z płcią przeciwną, ale przede wszystkim baśń przekazuje podstawową wiedzę na temat kultury, w której dziecko dorasta.

c) Faza podsumowująca

Dyskusja podsumowująca – podsumowanie informacji o baśniach.

Podanie zadania domowego (załącznik).

5. Bibliografia

1. Bettelheim B., *Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni,*WAB, Warszawa 1996.

2. Grimm J. W, Baśnie, Zielona Sowa, Kraków 1997.

3. Kapełuś H., Bajka w dawnej Polsce, PIW, Warszawa 1968.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Wybierz kilka baśni i znajdź elementy je łączące.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja poświęcona analizie baśni – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.