Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

E‑book – Inwentaryzacja drzewostanów. Baza wiedzy

LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi – technik leśnik 314301

bg‑lime

Parametry opisów drzewostanu

Przy sporządzaniu opisu drzewostanu należy brać pod uwagę kilka elementów.

RzHob1Ouv3zJw1
Mapa myśli przedstawiająca parametry opisów drzewostanu. Należą do nich: skład gatunkowy, wiek drzewa, zmieszanie drzew, przeciętna pierśnica, przeciętna wysokość, bonitacja, zadrzewienie, bieżący przyrost miąższości oraz miąższość.
Parametry opisów drzewostanu
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Skład gatunkowy drzewostanu – procentowy udział poszczególnych gatunków drzew w danym drzewostanie. Określa się go albo na podstawie udziału ilościowego (w przypadku upraw), albo udziału miąższościowego (dla starszych drzewostanów). Stanowi podstawę do opracowywania zabiegów gospodarczych.

Wyróżniamy drzewostany:

  • lite (albo jednogatunkowe) – gdy przeważa jeden gatunek drzew, a obecność innych gatunków w drzewostanie głównym nie przekracza 10% całej liczby drzew albo powierzchni drzewostanu;

  • mieszane (wielogatunkowe) – w tym przypadku przeważający gatunek drzew określany jest jako gatunek główny (podstawowy), a te o mniejszym udziale – jako gatunki domieszkowe. Taka też jest kolejność w opisywaniu składu gatunkowego (przy czym suma liczb dla poszczególnych gatunków nie może przekroczyć liczby 10), np.: 7So, 3Św.

Wiek gatunków drzew występujących w poszczególnych warstwach drzewostanu pozwala na ustalenie m.in. wieku rębności i kolejności wyrębu, czyli planu cięć.

Zmieszanie określa sposób rozmieszczenia drzew w danym drzewostanie, np. zmieszanie gatunków jednostkowe i grupowe, rzędowe i pasowe (na przemian rzędami lub pasami), drobno- lub wielkokępowe (gdy gatunki zmieszane są kępami o różnej wielkości).

Przeciętna pierśnica określana jest na podstawie pomiarów od 5 do 10 drzew wykonanych w miejscach reprezentatywnych dla określonego drzewostanu (osobno dla każdego piętra); wynik podawany jest w zaokrągleniu do pełnych centymetrów.

Przeciętną wysokość drzewostanu określa się najczęściej na podstawie pomiaru tych samych drzew, na których mierzona była pierśnica – od 1 m wzwyż, przy zaokrągleniu wyniku do pełnych metrów.

Bonitacja drzewostanu (także klasa bonitacji) to wskaźnik pozwalający na określenie potencjalnych możliwości produkcyjnych danego gatunku drzewa rosnącego w określonym siedlisku leśnym.

W Polsce wyróżniono pięć klas bonitacji i oznacza się je cyframi rzymskimi. Klasa bonitacji I to najwyższe możliwości produkcyjne w danym siedlisku.

R1ZmAMopbh7Rx1
Mapa myśli przedstawiająca klasy bonitacji. Dla sosny są to klasy: pierwsza a, pierwsza, druga, trzecia, czwarta oraz piąta. Dla buku są to klasy: pierwsza, druga, trzecia, czwarta oraz piąta. Dla dębu są to klasy: pierwsza, druga, trzecia oraz czwarta. Dla modrzewia są to klasy: pierwsza, druga oraz trzecia. Dla świerka są to klasy: pierwsza, druga, trzecia, czwarta oraz piąta.
Klasy bonitacji
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Klasę bonitacji określa się przez porównanie wysokości (przeciętnej) danego drzewostanu z przeciętną wysokością wzorcowego drzewostanu (obie wartości ustalane są dla tego samego wieku drzewostanu). Przy ustalaniu klasy bonitacji można sięgnąć po tablice zasobności drzewostanów albo tablice zasobności i przyrostu drzewostanów (np. tablice Bolesława Szymkiewicza). W nich też znajdują się krzywe bonitacyjne ukazujące przebieg wzrostu wysokości drzewostanu wraz z wzrostem jego wieku.

Znajomość zadrzewienia (inaczej: czynnika lub wskaźnika zadrzewienia) służy głównie do oceny produkcyjności drzewostanu. Wskaźnik ten wylicza się jako stosunek miąższości rzeczywistej danego drzewostanu do miąższości tabelarycznej (opisywanej np. w tablicach zasobności i przyrostu drzewostanów).

Aby móc ustalać wielkość pozyskania użytków drzewnych (określić zapas drzewostanów rębnych i przeszłorębnych), a w konsekwencji opracowywać szczegółowy plan cięć, powinniśmy znać miąższość drzewostanu. Miąższość drewna to jego objętość wyrażona w kubikach, a więc mIndeks górny 3. Można ją wyliczać jako iloczyn długości sztuki drewna oraz powierzchni przekroju (średnicy) w połowie długości kłody. Miąższość można odczytać w tablicach miąższości publikowanych przez Lasy Państwowe lub wyliczać, korzystając ze specjalnych kalkulatorów miąższości drewna okrągłego. I tak np. według tablic miąższość grubizny sosny o przeciętnej wysokości 24,2 m i grubości pniaka (bez kory) 44 cm wynosi prawie 1,3 mIndeks górny 3.

Miąższość drzewostanu liczona na jednym hektarze to zasobność.

Natomiast bieżący przyrost miąższości (przyrost roczny) obrazuje wielkość zmiany miąższości drzewostanu w danym okresie w wyniku wzrostu drzew, ale zależy on także od procesów zmiany liczby drzew w tym czasie.

Jeśli znamy miąższość drzewostanu głównego oraz bieżącą wartość sumy użytków przedrębnych, jesteśmy w stanie wyliczyć sumaryczną produkcję drewna.

R2crxkcd0jLib