Pisownia „nie” z różnymi częściami mowy
Pisownia „nie” z różnymi częściami mowy
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń wie z jakimi częściami mowy „nie” pisze się razem, a z jakimi oddzielnie.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi zastosować wiedzę o pisowni „nie” w ćwiczeniach.
2. Metoda i forma pracy
Praca z całą klasą, praca indywidualna, ćwiczenie.
3. Środki dydaktyczne
Karta pracy z ćwiczeniami
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą jaką częścią mowy jest „nie”.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel mówi uczniom, jaką częścią mowy jest „nie” (załącznik 1).
Nauczyciel podaje uczniom informacje dotyczące pisowni „nie” z różnymi częściami mowy (załącznik 1). Uczniowie sami mogą podawać przykłady dla zasad pisowni „nie”.
Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy z kontrolnym ćwiczeniem (załącznik 2). Uczniowie mają czas na samodzielne wykonanie ćwiczenia, które następnie jest wykonywane wspólnie (ustnie) przez całą klasę.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel podaje głośno róże wyrazy z „nie” i prosi wskazanych przez siebie uczniów o podanie, czy piszemy je razem czy osobno (załącznik 3).
5. Bibliografia
B. Gierymska, K. Gierymski, Ortografia na bardzo dobry, Agencja Wydawnicza „Gram”, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a) Wiadomości do przekazania na lekcji
Załącznik 1.
Nie – partykuła, która jest nieodmienną i niesamodzielną częścią mowy wyrażającą zaprzeczenie
„Nie” piszemy łącznie:
z rzeczownikami (nieporządek, niechęć, nieprzyjaciel),
z przymiotnikami (niemiły, nieczynny, niemłody),
z przysłówkami utworzonymi od zaprzeczonych przymiotników (niesmacznie, niespokojnie, niedobrze),
z niektórymi zaimkami i liczebnikami, które maja zupełnie inne znaczenie z przeczeniem „nie” oraz bez przeczenia (niejaki, niewielu, niektórzy),
z formami stopnia wyższego i najwyższego przymiotników i przysłówków, które bez „nie” nie występują wcale lub jeśli „nie” oznacza cechę przeciwstawną podstawowego przymiotnika i przysłówka (niedorzeczny – niedorzeczniejszy – najniedorzeczniejszy),
z imiesłowami przymiotnikowymi użytymi w znaczeniu przymiotnikowym (niedościgniony – czyli doskonały, niezbadany – czyli tajemniczy).
„Nie” piszemy rozdzielnie:
z osobowymi formami czasownika (nie jestem, nie czytaj, nie mieszkaliby),
z bezokolicznikiem (nie kupić, nie znaleźć, nie biec),
z osobowymi formami czasownika występującymi w funkcji bezosobowej (nie powinno się, nie wypada, nie należało),
z wyrazami, które występują w znaczeniu czasownikowym lub w funkcji orzecznika (nie można, nie szkoda, nie żal),
z bezosobowymi formami czasownika zakończonymi na –no, - to (nie zrobiono, nie rozpoczęto, nie odszukano),
z imiesłowami przysłówkowymi (nie zrobiwszy, nie śpiąc, nie doszedłszy),
z imiesłowami przymiotnikowymi użytymi w znaczeniu czasownikowym (nie pracujący mężczyzna, nie rosnące kwiaty, nie rozwiązane zadanie),
z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym (nie łatwiejszy, nie większy, nie najkrótszy),
z p[przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym (nie łatwiej, nie prędzej, nie najdoskonalej),
z przysłówkami pochodzącymi od przymiotników (nie bardzo, nie zawsze, nie teraz),
z rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami, jeżeli „nie” wyraża przeciwstawienie (Nie pogoda, lecz zły stan zdrowia opóźnił wyjazd Eweliny ad morze.),
z liczebnikami (nie raz, nie dwa, nie czworo),
z zaimkami (nie mój, nie tamten, nie każdy).
b) Karta pracy ucznia
Załącznik 2.
1. W podanym zestawie wyrazów podkreśl te, które są napisane niepoprawnie.
nieporządek,
niechęć,
nie młody (zależy od kontekstu – uczeń może uzasadnić w jakim przypadku napiszemy ten wyraz razem, a w jakim osobno i podać przykład zdania, np. Nie młody kocur skoczył na płot, ale ten stary, wąsaty i chudy. Mężczyzna był już niemłody i ciężko było mu zmieniać na stare lata miejsce zamieszkania.),
niewypada (źle),
niedorzecznie,
niesprzedaliby (źle).
2. Napisz przeciwieństwa do podanych wyrazów:
myśląc – ( nie myśląc)
pracować- (nie pracować)
każdy- (nie każdy)
dobrze- (niedobrze)
jaki- (niejaki)
c) Przykładowe wyrazy do wykorzystania na końcu lekcji
Załącznik 3.
Niedyskrecja, niedokładność, nietowarzyski, nieposłuszny, niegrzecznie, niedościgniony, niechęć, niepalenie, niejasno, nieoceniony, nie dłuższy, nie prędzej, nie wolno
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak