Podejmowanie decyzji

1. Cele lekcji

Umiejętności

Uczniowie potrafią zanalizować, jakie argumenty „za” i „przeciw” mają wpływ na ich decyzje, które z tych argumentów są najbardziej ważące, poznają przebieg całego procesu decyzyjnego – od sformułowania problemu, przez zbieranie informacji, badanie „pola sił”, sformułowania możliwych rozwiązań do wyboru najwłaściwszego z nich.

2. Metoda i forma pracy

Praca w podgrupach, na forum całej klasy.

Metody interakcyjne z wykorzystaniem zabaw i gier psychologicznych.

3. Środki dydaktyczne

plansze przygotowane wg załączników, przybory do pisania

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel informuje o tematyce zajęć i ich warsztatowej formie.

Uczniowie siadają w kręgu, nauczyciel wprowadza podstawowe zasady pracy warsztatowej lub dopytuje uczniów, jakie zasady pomogłyby wspólnie pracować (Załącznik 1). Ważne jest, żeby uczniowie nie wymieniali wyklepanych formułek, ale potraktowali ustalone zasady osobiście (pomaga omawianie, doprecyzowanie zasad, dopytywanie o to, co pomaga albo przeszkadza im w kontaktach osobistych).

b) Faza realizacyjna

Moje decyzje

Chciałabym, żeby każdy z was pomyślał o jakiejś decyzji, którą podjął, albo którą musi podjąć. Zwykle podejmowanie decyzji kojarzy nam się z bardzo poważnymi sprawami, np. wyborem kierunku albo trybu studiów. Jednak każdego dnia dokonujemy wielu mniejszych decyzji – np. czy obejrzeć film, czy pouczyć się, gdzie i z kim wyjechać na wakacje. Chciałabym teraz, żeby każdy powiedział o jakiejś swojej decyzji. To mogą być sprawy bardzo ważne, ale mogą być też bardziej powszednie. (rundka)

Pole sił

Podejmowanie decyzji polega na wyborze jednego działania spośród różnych możliwości. Na razie uwzględnimy w sytuacjach, o których mówiliście tylko dwie możliwości – jeśli było ich więcej wybierzcie dwie najważniejsze albo najbardziej atrakcyjne.

Chciałabym, żebyście dla każdej z tych możliwości narysowali takie pole sił. (nauczyciel prezentuje schemat – Załącznik 2). Dla każdego wyboru można znaleźć argumentu „za” i „przeciw”, mogą one być generowane przez nasze własne przekonania, odczucia, a mogą też pochodzić od osób z naszego otoczenia, mających na nas wpływ. Wypiszcie wszystkie te argumenty. W jednym polu tabeli może się ich pojawić kilka.

Weźmy na przykład wybór trybu studiów – czy zdecydować się na studia dzienne, czy zaoczne (Załącznik 3). Przy wyborze studiów dziennych:

-argumenty „moje” „za” mogą być takie: codzienne zajęcia dają bardziej systematyczną wiedzę, będę miała czas na spotkania ze znajomymi, imprezy;

-argumenty „moje” „przeciw”: będę się musiała zdecydowanie więcej przygotowywać do egzaminów, bo są trudniejsze, trudniej mi będzie zdobyć doświadczenie zawodowe.

-argumenty „innych” „za”: studia dzienne są bardziej prestiżowe;

-argumenty „innych” „przeciw”: będziemy musieli dokładać ci sporo pieniędzy.

Przy wyborze studiów zaocznych:

-”moje” argumenty „za”: będę mogła bardziej elastycznie planować swój czas, będę miała czas na podjęcie pracy i zdobycie doświadczenia;

-”moje” argumenty „przeciw”: studia i praca to może być bardzo męczące; nie poznam tylu fajnych ludzi;

- argumenty „innych” „za”: brak;

- argumenty „innych” „przeciw”: to jest jeszcze czas dla ciebie na naukę, potem nie będziesz już miała takiego czasu.

Spróbujcie wypisać takie argumenty dla obu możliwych rozwiązań w waszych decyzjach.

Nie jest ważna tylko ilość argumentów, ale tez ich siła, waga. Spróbujcie teraz na nowym arkuszu zaznaczyć, jaką siłę „przyciągania” albo „odpychania” mają wypisane przez was stwierdzenia. Zaznaczcie to kręgami – im większą siłę mają argumenty każdego rodzaju – tym większy okrąg narysujcie w polu tabeli.

Omówienie: To ćwiczenie pozwala dostrzec i poukładać sobie w głowie, jakie czynniki mają wpływ na nasze decyzje. Możemy także doświadczyć, jak duży wpływ ma na nas każdy z „zestawu” argumentów”.

Czy odkryliście coś nowego dla siebie dzięki tym analizom? Czy wydaje się wam, że takie ćwiczenie może być pomocne do analizy różnych problemów, które istnieją naprawdę?

Proces podejmowania decyzji

Chciałabym teraz, żebyśmy zrobili „burzę mózgów”. Podajcie jak najwięcej sytuacji, w których trzeba podjąć decyzje. (nauczyciel zapisuje propozycje na tablicy).

Teraz chciałbym, żebyśmy prześledzili cały proces podejmowania decyzji. Podzielcie się na trzyosobowe zespoły. Każdy zespół wybierze sobie jeden problem z zapisanych na tablicy; lepiej by było, gdy to był problem bardziej skomplikowany. Chciałbym, żebyście zaprezentowali, jak ten problem można rozwiązać, jaką decyzję podjąć.

Nauczyciel prezentuje planszę (Załącznik 4)

W takiej sytuacji najpierw nazywamy, określamy jaki jest problem, na czym polega sytuacja wyboru. Tą samą sytuację można opisać na różnym poziomie ogólności. Kontynuując poprzedni przykład, możemy zastanawiać się np. czy przygotowywać się do egzaminów na studia dzienne, czy sobie „odpuścić”, czy wybrać studia dzienne, czy wieczorowe (tak, jak ja to sformułowałam wcześniej), jaką ścieżkę kariery wybrać – bardziej zawodową, czy bardziej naukową. Każde z tych pytań ma inny poziom ogólności. Spróbujcie sformułować wybrany problem na dwa inne sposoby.

Następny etap obejmuje zbieranie informacji – żeby podjąć właściwą decyzję, ważne, żeby zgromadzić jak najwięcej potrzebnych informacji. Powinniście też uwzględnić „pole sił”, które opisywaliście w poprzednim ćwiczeniu – oprócz informacji do podjęcia decyzji służą nam też nasze odczucia, preferencje, a także ewentualnie opinie innych ludzi.

Po zebraniu takich danych można wygenerować różne możliwe rozwiązania. Biorąc pod uwagę zebrane informacje i nasze preferencje, możemy podsumować atrakcyjność każdego możliwego rozwiązania i wybrać najbardziej korzystne. Spróbujcie powielić ten proces, rozwiązując wybrany przez was problem. (Nauczyciel rozdaje formularze ocen – Załącznik 5).

c) Faza podsumowująca

Co było dla was najważniejsze na tych zajęciach? Czy będziecie mogli ćwiczone strategie stosować do podejmowania własnych decyzji? (rundka)

5. Bibliografia

A. Kobiałka A. Jak żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne): Program profilaktyczny dla młodzieży: Ćwiczenia grupowe. Warszawa, Agencja Informacji Użytkowej, 1992.

6. Załączniki

Załącznik 1

Podstawowe zasady pracy warsztatowej:

- jedna osoba mówi, reszta słucha

- każdy ma prawo wypowiedzieć własną opinię, nie krytykujemy się

- nie obrażamy się wzajemnie, nie atakujemy

- jeśli z jakichś powodów któreś z ćwiczeń będzie dla kogoś zbyt trudne, ma prawo odmówić udziału w nim (tę zasadę powinien wprowadzić nauczyciel)

7. Czas trwania lekcji

ok. 60 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak