Podsumowanie wiadomości o właściwościach materii
W tym dziale opisaliśmy podstawowe właściwości materii w różnych stanach skupienia: ciekłym, stałym i gazowym. Pokazaliśmy związek tych właściwości z wewnętrzną, cząsteczkową budową ciał. Zdefiniowaliśmy wielkości fizyczne: gęstość, ciśnienie, ciśnienie hydrostatyczne i atmosferyczne oraz opisaliśmy sposoby ich pomiaru. Sformułowaliśmy prawa fizyczne dotyczące zjawisk zachodzących w cieczach i gazach: prawo Pascala i prawo Archimedesa. Wiesz już, jak doświadczalnie sprawdzić ich prawdziwość, i umiesz wskazać ich praktyczne wykorzystanie.
![Zdjęcie przedstawia scenę z ulicznym punktem obsługi rowerów, zorganizowanym przy okazji jakiegoś święta lub wyścigu. Na pierwszym planie młoda kobieta robi coś przy łańcuchu i tylnym kole roweru stojącego do góry nogami. W tle odbywają się przeglądy dwóch innych maszyn.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1VvCkV6RcXTK/5/20E3MICtAjSN0l4T6EWKUIJxg0nvKpRB.jpg)
1. Atomy i cząsteczki
![Schemat przedstawia trójwymiarowy makroskopowy obraz atomów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1B30BuJwlhKr/5/YM7f9GFtq23pYWUJW73PQYTvpvyB6xz2.png)
Materia składa się z cząsteczek zbudowanych z atomów.
Atomy są bardzo małe, ich rozmiary wyraża się w nanometrach, czyli miliardowych częściach metra. Atomy są niewidoczne pod zwykłymi mikroskopami.
Atomy i cząsteczki znajdują się w nieustannym, chaotycznym ruchu.
O cząsteczkowej budowie materii i o ruchu cząsteczek świadczą:
dyfuzja – samorzutne mieszanie się substancji, np. rozprzestrzenianie się zapachu w nieruchomym powietrzu;
kontrakcja objętości – objętość mieszaniny cieczy jest mniejsza od sumy objętości jej składników; ze zmieszania szklanki grochu i szklanki maku powstanie mieszanina o mniejszej objętości niż dwie szklanki;
ruchy Browna – nieustanne chaotyczne ruchy cząstek zawiesiny w cieczy lub gazie (np. cząstek tłuszczu w wodzie);
obrazy atomów z supernowoczesnych mikroskopów zwanych mikroskopami tunelowymi.
2. Trzy stany skupienia
![Ilustracja przedstawia schemat przemian fazowych. Na schemacie widnieją trzy koła. Jedno koło na górze ilustracji. Dwa koła na dole, jedno w lewym rogu, drugie w prawym rogu. Koła układem przypominają trójką równoboczny. W kołach widnieją napisy, a obok kół rysunki. W górnym kole napisano: „ciało gazowe”. Na rysunku obok są trzy niebieskie chmurki. Dwie jasne, jedna ciemna. W lewym dolnym kole napisano: „ciało stałe”. Na rysunku obok przedstawiono jasnoniebieską kostkę lodu. W prawym dolnym kole napisano: „ciało ciekłe”. Na rysunku obok znajduje się pięć kropelek w kolorze niebieskim. Od górnego koła „ciało gazowe” w kierunku lewego dolnego koła „ciało stałe” poprowadzono strzałkę. Strzałka została opisana jako „resublimacja”. Strzałka w drugą stronę (od „ciała stałego” do „ciała gazowego”) została opisana jako „sublimacja”. Od górnego koła „ciało gazowe” w kierunku prawego dolnego koła „ciało ciekłe” poprowadzono strzałkę. Strzałka opisana jako „skraplanie”. Strzałka w drugą stronę („od ciała ciekłego” do „ciała gazowego”) jest opisana jako „parowanie”. Od dolnego lewego koła „ciało stałe” do prawego dolnego koła „ciało ciekłe” poprowadzono strzałkę. Strzałka opisana jako „topnienie”. Od „ciała ciekłego” do „ciała stałego” prowadzi strzałka opisana „krzepnięcie”.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1Hj2m8IyXfGv/5/1C41iNT5TFeGvQ1GRZDw1ztdgwgzwbHp.png)
Materia występuje w trzech podstawowych stanach skupienia:
gazowym – atomy i cząsteczki znajdują się w dużych odległościach od siebie, poruszają się swobodnie i zderzają się ze sobą oraz ściankami naczynia;
ciekłym – atomy i cząsteczki leżą blisko siebie, przyciągają się i odpychają, ale mogą się swobodnie przemieszczać (podobnie jak pasażerowie z zatłoczonym tramwaju);
stałym – atomy i cząsteczki leżą blisko siebie i są ze sobą mocno związane, nie mogą się przemieszczać, ale mogą wykonywać ruchy drgające.
3. Gęstość materii
![Ilustracja przedstawia areometr zanurzony w cieczy. Tło białe. Ciecz jasnoniebieska. Po środku areometr. Szklana rurka bez otworów. Szkło przezroczyste, gładkie. Górna część wąska z widoczną skalą. Skala od góry: 0,7; 0,8; 0,9; 1,0; 1,1; 1,2; 1,3. Pod ostatnią liczbą napisano: g/ centymetry sześcienne. Poniżej skali rurka delikatnie się rozszerza. Zakończenie spiczaste. Na samym dnie rurki znajduje się balast. Balast zaznaczono dwiema barwami: czerwoną od góry, ciemnoszarą na dole. Skala zanurzonego areometru w cieczy wskazuje wynik 1,0.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ID1GrtVKBLW/5/y7UQ9bACK0CcycRf4j6Kv3KZAZ1StLK2.png)
Gęstość () to iloraz masy i objętości: , gdzie: – masa ciała; – jego objętość.
Gęstość jest wielkością charakterystyczną dla danej substancji.
Gęstość zawiera informację, jaka jest masa jednego metra (centymetra, decymetra) sześciennego danej substancji. Jeśli gęstość drewna wynosi , to znaczy, że jeden metr sześcienny tego drewna ma masę .
Aby wyznaczyć gęstość ciała, musimy znać jego masę i objętość. Mierzenie objętości zależy od kształtu ciała. Gdy ma ono kształt regularny (sześcian, prostopadłościan, walec, kula), należy zmierzyć linijką wysokość, długość, szerokość lub średnicę i za pomocą wzorów matematycznych wyliczyć objętość danej bryły. Gdy ciała nie mają regularnego kształtu, ich objętość możemy wyznaczyć za pomocą menzurki z wodą (jeśli pozwalają na to wymiary badanej bryły). W celu wyznaczenia masy ciała posługujemy się wagą.
4. Właściwości ciał stałych
![Zdjęcie stłuczonych przedmiotów z porcelany, celem jest pokazanie kruchości materiału](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RgXE0f5EV1hce/5/2Uy8D4qtT8f7xX53oBytYPorfGy0mfLh.png)
Ciała stałe zachowują swój kształt i swoją objętość.
Zmiana kształtu ciała stałego nie wpływa na jego objętość.
Ciała stałe dzielimy na:
sprężyste – przykłady: stal, kauczuk;
plastyczne – przykłady: plastelina, ołów;
kruche – przykłady: porcelana, lód.
Ten podział jest umowny i zależy od wielkości siły, która działa na ciało.
5. Budowa krystaliczna ciał stałych
![Ilustracja przedstawia kryształ górski. Tło czarne. Kryształ bezbarwny, przezroczysty.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RntBZImg5rCCz/5/1VwoVhXiNjZhy1PSzcGSwra0FF472Pra.jpg)
Ze względu na sposób ułożenia atomów lub cząsteczek ciała stałe dzielimy na:
krystaliczne – atomy, jony lub cząsteczki są rozmieszczone regularnie, tworzą pewną strukturę geometryczną, nazywaną siecią krystaliczną (przykłady: sól kuchenna, kwarc, metale);
amorficzne – tworzące je atomy lub cząsteczki rozłożone są chaotycznie, czyli w sposób nieuporządkowany (przykłady: szkło, smoła, parafina).
6. Właściwości cieczy
![Zdjęcie przedstawia czynność polegającą na nalewaniu wody do kieliszka. Tło jasne, kieliszek stoi na drewnianym stole. Kieliszek szklany, bezbarwny na wysokiej nóżce. W lewym górnym rogu widać fragment dzbanka, z którego nalewana jest woda.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R17FSi72NfdJo/5/8zi4SZLzaJjVmcyJtJIyTCyat8zi6TjI.jpg)
Ciecze mają określoną objętość, ale nie kształt. Przyjmują kształt naczynia, w którym są umieszczone.
Na styku z innym ośrodkiem (próżnią, powietrzem, cieczą lub ścianką naczynia) ciecze tworzą określony kształt powierzchni, nazywany powierzchnią swobodną cieczy.
W stanie nieważkości powierzchnia swobodna cieczy ma kształt kuli.
Ciecze są nieściśliwe.
Ciecze zmieniają swoją objętość pod wpływem temperatury – zjawisko to nosi nazwę rozszerzalności termicznej.
7. Napięcie powierzchniowe
![Zdjęcie przedstawia bańki mydlane. Na zdjęciu widoczne dwie, duże bańki. Tło rozmyte.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R14rXHEs2MCbf/5/OOSoD2mgx0ptUOaIyhky0AtoJ6oruBCb.jpg)
Powierzchnia swobodna cieczy dąży do tego, aby mieć jak najmniejsze pole, a siły, które to powodują, nazywamy siłami napięcia powierzchniowego. Kiedy pole to wzrośnie (np. nastąpi ugięcie powierzchni), siły napięcia dążą do jego zmniejszenia.
Siłami spójności (kohezji) nazywamy oddziaływania występujące między cząsteczkami tej samej substancji.
Siły przylegania (adhezji) to oddziaływania występujące między cząsteczkami różnych substancji.
Relacje między siłami przylegania i spójności prowadzą do powstawania odpowiednich menisków:
gdy siły spójności są większe od sił przylegania, powstaje menisk wypukły;
gdy siły przylegania są większe od sił spójności, powstaje menisk wklęsły.
8. Właściwości gazów
Gazy nie mają swojego kształtu ani swojej objętości. Przybierają kształt i objętość naczynia, w którym się znajdują.
Cząsteczki gazu wypełniają całą objętość naczynia – bez względu na jego kształt.
Gazy są ściśliwe (w przeciwieństwie do ciał stałych i cieczy).
9. Ciśnienie
![Zdjęcie przedstawia manometr. Tło białe. Manometr metalowy. Tarcza biała. Na tarczy trzy wskazówki i skala. Wskazówki mają trzy barwy: czarną, zieloną i czerwoną. Każda wskazuje inną wartość. Skala od 0 do 1,6 co 0.2. Po środku skali litery „MPa”.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1di7ncYgGhnB/5/13MCt3KkVN4BJqm9ziTqJWpynwzSTC57.png)
Ciśnienie to wielkość fizyczna – jest miarą siły nacisku (parcia) na jednostkę powierzchni; oznaczamy je małą literą .
Aby obliczyć wartość ciśnienia, należy siłę nacisku () działającą prostopadle do powierzchni podzielić przez pole powierzchni (), na którą ta siła działa. Ciśnienie = siła nacisku (parcie) / pole powierzchni; .
Jednostką podstawową ciśnienia w układzie SI jest paskal (); .
Ciśnienie gazów i cieczy mierzymy za pomocą manometrów.
10. Ciśnienie hydrostatyczne
![Ilustracja przedstawia zasadę działania wodociągów miejskich. Tło białe. Na dole brązowy grunt. Pomiędzy gruntem a tłem, zielona trawa. Po lewej, na wzniesieniu, wieża ciśnień. Kolor szary. Wieża na górze się rozszerza. Na górze, w środku zaznaczono „zbiornik wodny” z niebieską wodą. Woda wypełnia zbiornik do połowy. Po prawej narysowano szary budynek jednopiętrowy. Podpisany „Użytkownicy”. Budynek stoi niżej niż wieża ciśnień. Dach budynku na poziomie połowy wieży. Na obu piętrach, w środku narysowano urządzenia sanitarne: toaletę, umywalkę i wannę z prysznicem. Urządzanie sanitarne zostały z wieżą ciśnień symbolicznie połączone niebieskimi liniami, które oznaczają rury doprowadzające wodę. Rury całego budynku łączą się u jego podstawy, schodzą poniżej gruntu i tą drogą dochodzą do wieży ciśnień. Stamtąd bezpośrednio do zbiornika z wodą. W lewej części ilustracji, poniżej gruntu, znajduje się niebieski prostokąt. Podpisany „Stacja pomp”. Stacja w podobny sposób, jak budynek, połączona jest ze zbiornikiem wody wieży ciśnień. Na niebieskich liniach – rurach narysowano strzałki. Strzałki wskazują, w którą stronę dostarczana jest woda. Od stacji pomp do zbiornika wody. Od zbiornika wody do budynku, do „Użytkowników”.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R13160qlWR0qF/5/ErlMIfawEXzcWQMIlAwZMqdmXZrsNauH.png)
Ciśnienie hydrostatyczne spowodowane jest ciężarem cieczy znajdującej się w spoczynku; zależy od wysokości słupa cieczy i od jej gęstości.
Ciśnienie hydrostatyczne obliczamy ze wzoru: , gdzie:
– ciśnienie cieczy;
– gęstość cieczy;
– przyspieszenie ziemskie;
– wysokość słupa cieczy.
11. Ciśnienie atmosferyczne
![Zdjęcie przedstawia barometr. Tło białe. Widoczna tylko tarcza barometru. Tarcza okrągła, biała. Górne półkole tarczy z zaznaczoną skalą. Skala od 980 (lewa strona) do 1050 (prawa strona). Dwie wskazówki. Jedna długa, czarna. Wskazuje wartość pomiędzy 1010 a 1020. Druga krótsza, ciemnoszara. Wskazuje wartość ponad 1040. W dolnej części tarczy widoczne litery „hPa”. Pod nimi napis: „Barometr”. Obok skali narysowano trzy symbole pogody. Obok wartości 990: chmura z kroplami deszczu. Obok wartości 1010: słońce za chmurą. Obok wartości 1030: słońce.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RULCmIxptEOIh/5/26T9i5CliM6BkRfkeuL15xozv1NEopAt.png)
Ciśnienie atmosferyczne związane jest z ciężarem powietrza, znajdującego się powyżej poziomu, na którym je mierzymy. Im bliżej powierzchni Ziemi, tym wyższe jest ciśnienie atmosferyczne, i odwrotnie – na szczytach górskich ciśnienie atmosferyczne jest niższe niż w dolinach.
Do pomiarów ciśnienia atmosferycznego służą barometry.
12. Prawo Pascala
![Ilustracja przedstawia zbiornik z cieczą. Tło białe. Zbiornik w kształcie kuli. Wypełnienie jasnobłękitne. Od góry otwór wlotowy do zbiornika. Wlot zbiornika „zamknięty” zieloną linią. Od zielonej linii, pionowo w dół zwrócona strzałka. Strzałka oznaczona symbolem siły F. Po zewnętrznej stronie zbiornika, od ścian, odchodzi siedem zielonych strzałek. Strzałki znajdują się w równych odstępach od siebie. Wszystkie mają taką samą długość.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RMgZw7R9QPKXC/5/2WetFm4aatWaKR8ujQ7IcQclFwvli3yk.png)
Jeżeli na ciecz lub gaz będziemy wywierać parcie z zewnątrz, to wytworzy ono w cieczy lub gazie dodatkowe ciśnienie jednakowe w całej objętości tej cieczy lub tego gazu.
Mówimy, że ciśnienie zewnętrzne wywierane na płyn rozchodzi się we wszystkich kierunkach jednakowo.
13. Zastosowanie prawa Pascala
![Prasa hydraulicznaIlustracja przedstawia schemat prasy hydraulicznej. Tło białe. Prasa żółta. Pod prasą znajduje się samochód osobowy. Z lewej strony prazy znajduje się tłok pełniący funkcję pompy. Z prawej strony, nad samochodem, tłok roboczy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R171SUgaek5Si/5/2VwpLx49gQl6a27iTVPWAlFLKRcqciHO.png)
Prawo Pascala znalazło szerokie zastosowanie w konstrukcji pras, podnośników, pomp hydraulicznych i układów hamulcowych.
Zasada działania prasy hydraulicznej wykorzystuje prawo Pascala. Zadaniem prasy jest zwielokrotnienie zewnętrznej siły nacisku i wykorzystanie jej do wykonania pracy. Prasa hydrauliczna jest najważniejszym elementem każdego siłownika.
Wartość siły uzyskanej za pomocą prasy jest tyle razy większa od zewnętrznej siły działającej na tłok, ile razy powierzchnia większego tłoka jest większa od powierzchni mniejszego tłoka; .
14. Prawo Archimedesa
![Ilustracja przedstawia koronę królewską. Tło białe. Korona wykonana ze złota. Ozdobiona perłami i rubinami. Korona zanurzona w naczyniu z wodą. Naczynie prawie pełne. Korona znajduje się na dnie naczynia, jest w całości zanurzona. Po środku korony narysowano białą strzałkę. Strzałka skierowana pionowo, zwrócona ku górze. Grot sięga połowy wypełnionego naczynia. Strzałka podpisana literami Fw.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/ReA3nZ3wRvdCa/5/SYLrUaTbUj9dwpaTlTpaKB30lCJesvux.png)
Na każde ciało zanurzone w cieczy (gazie) działa siła wyporu zwrócona ku górze i równa pod względem wartości ciężarowi wypartej cieczy (gazu).
Wartość siły wyporu zależy od gęstości cieczy (gazu) oraz od objętości wypartego płynu lub gazu. Siłę wyporu oblicza się za pomocą wzoru:
gdzie:
– gęstość wypartej cieczy (gazu); – objętość wypartej cieczy (gazu); – przyspieszenie ziemskie.
15. Pływanie ciał
![schematyczny rysunek statku na wodzie; widoczne jest częściowe zanurzenie w wodzie, zaznaczona siła ciężkości i siła wyporu równe co do wartości i przeciwnie skierowane. Długości wektorów takie same (Q=Fw)](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RQU7NMCbExYUv/5/ojyflF7EqU9FKTDEcpck4hLbbXCF5uFI.png)
Ciało tonie w cieczy lub gazie | Ciało unosi się na dowolnej głębokości w cieczy bądź gazie | Ciało unosi się na powierzchni cieczy (częściowo zanurzone) |
Siła ciężkości ma wartość większą od siły wyporu działającej na ciało. | Siła ciężkości ma taką samą wartość jak siła wyporu działająca na ciało. | Siła ciężkości równa jest sile wyporu. |
Gęstość ciała jest większa od gęstości cieczy lub gazu. | Gęstość ciała jest równa gęstości cieczy albo gazu. | Gęstość ciała jest mniejsza od gęstości cieczy lub gazu. |
16. Zadania
Kostka masła ma wymiary 10 cm x 8 cm x 3 cm, a jej masa wynosi 228 g. Oblicz gęstość masła. Wynik podaj w oraz w .
Wypisz podobieństwa i różnice w cząsteczkowej budowie cieczy i gazów oraz cieczy i ciał stałych. Posłuż się tabelą.
CIECZE I GAZY | |
PODOBIEŃSTWA | RÓŻNICE |
CIECZE I CIAŁA STAŁE | |
PODOBIEŃSTWA | RÓŻNICE |
Jak nazywa się zjawisko, dzięki któremu kropla atramentu wpuszczona do nieruchomej wody po pewnym czasie zabarwia ją w całości? Opisz, jak ono przebiega. Co należy zrobić, aby cała woda zabarwiła się szybciej?
Balon pasażerski unosi się w powietrzu i tkwi nieruchomo na jednej wysokości. Jak zachowa się balon, gdy pasażerowie wyrzucą z kosza część balastu? Odpowiedź uzasadnij. Użyj m.in. pojęć: używając między innymi takich pojęć jak: siła ciążenia, siła wyporu powietrza, równowaga sił.
Ciało stałe | |
drewno dębu | 600–900 |
mosiądz | 8200–8950 |
ołów | 11 336 |
stal nierdzewna | 8100 |
złoto | 19 320 |
lód (0°C) | 920 |
Ciecze | |
benzyna | 700 |
eter | 720 |
gliceryna | 1260 |
nafta | 800 |
oliwa | 920 |
rtęć | 13 550 |
woda destylowana (4°C) | 1000 |
Gazy | |
argon | 1,784 |
chlor | 3,22 |
hel | 0,178 |
powietrze | 1,185 |
tlen | 1,429 |
wodór | 0,09 |
Korzystając z powyższej tabeli, oceń prawdziwość następujących stwierdzeń:
Prawda | Fałsz | |
Stalowa kulka utonie w rtęci. | □ | □ |
Kropla gliceryny utonie w wodzie. | □ | □ |
Balonik z tlenem uniesie się do góry w zbiorniku wypełnionym chlorem. | □ | □ |
Kostka lodu pływa na powierzchni benzyny. | □ | □ |
Kropla oliwy pływa po powierzchni nafty. | □ | □ |
Balonik z argonem unosi się w powietrzu. | □ | □ |
Dębowa listewka może utonąć w eterze. | □ | □ |
W zbiorniku wypełnionym wodorem balonik z helem opadnie na dno. | □ | □ |
W dokumentach opisujących prawa i obowiązki pracowników transportowych napisano: „…masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych samodzielnie przez pracownika nie może przekraczać 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej”. Czy jeden pracownik może jednorazowo przenieść pojemnik zawierający 3 litry () rtęci? Gęstość rtęci wynosi 13 550. Czy pracownik mógłby przenosić takie pojemniki, gdyby to była jego stała praca? Wykonaj odpowiednie obliczenia.
Pamiętaj o przeliczeniu litrów na metry sześcienne.
* W tablicach fizycznych można znaleźć informację, że cząsteczki powietrza w temperaturze pokojowej poruszają się z szybkością około 1000 Po jakim czasie teoretycznie powinniśmy poczuć zapach perfum z opakowania otwartego w odległości 5 metrów? Dlaczego w rzeczywistości czas ten jest znacznie dłuższy?
Ciało, którego ciężar wynosi 20 N, zanurzono w cieczy. Ciężar wypartej cieczy wyniósł 23 N. Czy ciało to będzie w tej cieczy tonąć czy – pływać? Jeśli nie utonie, to będzie całkowicie zanurzone w cieczy czy tylko częściowo? Odpowiedź uzasadnij.
Wieloryb pływa na głębokości 1000 metrów. Jaką wartość ma siła nacisku wody na skórę wieloryba? Powierzchnia ciała wieloryba wynosi 300 a gęstość wody morskiej – 1030 .
17. Test
Jak zmieni się ciśnienie hydrostatyczne na dnie naczynia zawierającego 1 litr wody, jeżeli przelejemy ją z szerokiej miski do wąskiego wysokiego wazonu?
- Ciśnienie wzrośnie, ponieważ zmaleje powierzchnia, na którą naciska ciężar cieczy.
- Ciśnienie wzrośnie, ponieważ wzrośnie wysokość słupa cieczy.
- Ciśnienie zmaleje, ponieważ zmaleje powierzchnia, na którą naciska ciężar cieczy.
- Ciśnienie nie zmieni się, ponieważ nie zmienił się ciężar cieczy.
- Ciśnienie zmaleje, ponieważ wzrośnie wysokość słupa cieczy.
Nie można w sposób zauważalny zmniejszyć objętości metalu, mimo użycia bardzo dużej siły ściskającej, ponieważ:
- podczas ściskania zwiększają się siły odpychania między cząsteczkami metalu.
- cząsteczki w metalu leżą tak blisko siebie, że nie można ich bardziej przybliżyć.
- cząsteczki (atomy) metalu są twarde i nieściśliwe.
- cząsteczki metalu są uporządkowane (każda ma ustalone położenie) i nie można tego zmienić.
Jeśli ciało przeniesiemy z Ziemi na Księżyc, to zmianie ulegnie:
- tylko ciężar tego ciała.
- masa, gęstość i ciężar ciała.
- masa i ciężar tego ciała.
- masa i gęstość ciała.
- tylko masa ciała.
- tylko gęstość tego ciała.
Przygotuj kartkę i przybory do pisania przed przystąpieniem do rozwiązywania zadania.
Pręt miedziany ma masę 8950 g. Gęstość miedzi wynosi 8950 .
Jaka jest objętość tego pręta? Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.
- 0,001
- 1
- 1 litr
- Nie można obliczyć objętości pręta, bo nie znamy jego wymiarów.
- 1000
- 0,01
- 1
- 1
Jakie właściwości ciał stałych wykorzystujemy, wykonując czynności?
skoki o tyczce, toczenie kauczukowej kulki po stole, kozłowanie piłki, gryzienie chipsów, formowania figurek z masy solnej, kucie żelaza, rozdrabnianie kamieni na tłuczeń drogowy, wiązanie włosów gumką (frotką), rzeźbienie w gipsie, dekorowanie tortu masą maślaną, skakanie na trampolinie, łamanie chrustu na ognisko, podrzucanie do góry sprężynki od długopisu (dla zabawy)
Kruchość | |
---|---|
Plastyczność | |
Sprężystość | |
Elementy niepasujące do żadnej kategorii |
Oceniając jakość deski, stolarz wykonał następujące czynności:
1. Sprawdził, czy deska jest prosta.
2. Zmierzył długość, szerokość i grubość deski.
3. Określił kolor deski (ewentualne zasinienia).
4. Wyznaczył masę deski (przy użyciu wagi).
5. Podzielił masę deski przez jej objętość.
6. Podzielił objętość deski przez jej masę.
7. Ocenił stopień wilgotności drewna, porównując gęstość deski z gęstościami drewna o różnej wilgotności.
8. Obliczył objętość deski.
Które z tych czynności musiał wykonać i w jakiej kolejności, aby wyznaczyć gęstość deski? Wskaż wszystkie prawidłowe odpowiedzi.
- 4 – 2 – 8 – 5
- 2 – 8 – 4 – 5
- 2 – 4 – 8 – 5
- 4 – 2 – 8 – 6
- 4 – 1 – 8 – 5
- 4 – 8 – 2 – 5
- 4 – 8 – 2 – 6
- 4 – 2 – 8 – 7
Przygotuj kartkę i przybory do pisania przed przystąpieniem do rozwiazywania zadania.
Pojemność baku (zbiornika na paliwo) samochodowego wynosi 40 litrów. Gęstość benzyny wynosi 700 .
O ile wzrośnie masa samochodu, gdy kierowca zatankuje do pełna? Zakładamy, że przed tankowaniem zbiornik był pusty. Wskaż wszystkie prawidłowe odpowiedzi.
- 28 kg
- 28 000 g
- 28 000 kg
- 280 kg
- 2,8 kg
- 17,5 kg
- 175 kg
Czy można zobaczyć parę wodną?
- Nie, ponieważ para wodna jest gazem bezbarwnym.
- Tak, widzimy ją w postaci chmur i mgły.
- Tak, widzimy ją na zaparowanej szybie lub lustrze.
- Tak, widzimy ją w postaci dymku wydobywającego się spod pokrywki garnka.
Do szklanego naczynia wlano ciecz, która utworzyła w nim menisk wypukły. Na podstawie tej obserwacji można powiedzieć, że:
- siły spójności między cząsteczkami cieczy są większe od sił przylegania ciecz-szkło.
- cząsteczki cieczy nie oddziałują z cząsteczkami wody.
- siły spójności między cząsteczkami cieczy są mniejsze od sił przylegania ciecz-szkło.
- siły spójności między cząsteczkami cieczy są większe lub mniejsze od sił przylegania ciecz-szkło.
- nic nie wiadomo o wielkości sił spójności i sił przylegania.
Mamy do dyspozycji zbiornik o pojemności 20 litrów możliwie dokładnie opróżniony za pomocą specjalnej pompy. Zbiornik ten połączono z butlą o pojemności 10 litrów zawierającą dwutlenek węgla. Po tym połączeniu dwutlenek węgla
- przepłynie częściowo do zbiornika i zajmie w sumie objętość 30 litrów.
- przepłynie całkowicie do większego zbiornika i zajmie objętość 20 litrów.
- przepłynie całkowicie do większego zbiornika i zajmie w nim objętość 10 litrów.
- zależnie od ciśnienia przepłynie do zbiornika lub nie.
- nie przepłynie do zbiornika, ponieważ cały mieści się w butli.
- przepłynie do zbiornika, jeśli ten będzie znajdował się niżej niż butla.
Dobierz jednostkę do wielkości fizycznej.
gęstość, objętość, masa, ciśnienie, parcie
N | |
Pa | |
kg | |
Jak zmienia się zanurzenie jachtu i działająca na niego siła wyporu, gdy z silnie zasolonego oceanu przepływa on na mniej zasolone morze, a następnie na słodkowodne jezioro?
- Zanurzenie jachtu rośnie, a wartość siły wyporu pozostaje bez zmian.
- Zanurzenie jachtu rośnie, a wartość siły wyporu maleje.
- Zanurzenie jachtu rośnie i wartość siły wyporu rośnie.
- Zanurzenie jachtu maleje i wartość siły wyporu maleje.
- Zanurzenie jachtu maleje, a wartość siły wyporu rośnie.
- Zanurzenie najpierw rośnie, potem maleje, a wartość siły wyporu nie zmienia się.
- Zanurzenie jachtu maleje, a wartość siły wyporu pozostaje bez zmian.
![Uproszczony schemat hydraulicznego układu hamulcowego – dwa przekroje o różnych polach powierzchni. Zaznaczona siła nacisku na mniejszą powierzchnię (tłoczek). Powierzchnie tłoków i siła opisane. Dane do opisu: (S1=1cm2 , S2=100cm2 , F1=50N)Ponadto zaznaczone dwa punkty: punkt A tuż pod powierzchnią tłoka o polu S1 oraz punkt B pod powierzchnią tłoka o polu S2.Celem jest graficzna forma prezentacji danych do obliczeń z zastosowaniem prawa Pascal.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1X8ExKApUcpQ/3/b66Dasr2fvVubFMHxGhG1N8922hNAm87.png)
Przygotuj kartkę i przybory do pisania przed przystąpieniem do rozwiazywania zadania.
Odczytaj informacje podane na rysunku i oblicz ciśnienie płynu w punktach A i B. Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.
-
w punkcie A – 50 MPa
w punkcie B – 50 MPa -
w punkcie A – 50 000 kPa
w punkcie B – 50 000 kPa -
w punkcie A – 500 000 hPa
w punkcie B – 500 000 hPa -
w punkcie A – 50 Pa
w punkcie B – 50 Pa -
w punkcie A – 500 000 Pa
w punkcie B – 5000 Pa -
w punkcie A – 50 Pa
w punkcie B – 0,5 Pa -
w punkcie A – 50 hPa
w punkcie B – 50 hPa -
w punkcie A – 50 hPa
w punkcie B – 0,5 hPa
![Ilustracja przedstawia schemat układu atomów w ciałach o różnych stanach skupienie. Tło białe. Na ilustracji trzy kwadraty. Czarne kontury, białe wnętrza. Kwadraty ułożone w jednym rzędzie. Ponumerowane cyframi rzymskimi od I do III (od lewej). W każdym znajdują się małe, niebieskie kółka, ale w różnych ilościach. W pierwszym kółka wypełniają całe wnętrze kwadratu, leżą ciasno ułożone. W drugim jest jedynie kilka kółek, leżą rozrzucone na całej powierzchni kwadratu. W trzecim kółek jest kilkadziesiąt. Zajmują całą powierzchnię, jednak nie leżą tak ciasno, jak w kwadracie I.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/ROQsZHgpxx9UR/3/2CHd9B5NGd8XjnGnwcMST2b6jFL1XXyb.png)
Na rysunku przedstawiono schematycznie układ atomów w ciałach o różnych stanach skupienia. Rysunki oznaczone cyframi I, II, III przedstawiają modele budowy:
-
I – ciała stałego
II – gazu
III – cieczy -
I – ciała stałego
II – cieczy
III – gazu -
I – cieczy
II – gazu
III – ciała stałego -
I – gazu
II – ciała stałego
III – cieczy