Poezje Władysława Broniewskiego na nowo odczytane

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna teksty wybranych wierszy W. Broniewskiego w kontekście biografii autora,

• utrwala wiadomości z poetyki.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• interpretować wybrane liryki W. Broniewskiego, np. dostrzegając nawiązania do romantycznej tradycji poezji czynu,

• uzasadnić funkcję użytych przez poetę środków stylistycznych.

2. Metoda i forma pracy

Praca z tekstem

Pogadanka

Heureza

Referat

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik z serii „Pamiętajcie o ogrodach…” cz. 3 i tekst wiersza Kalambury

Nagrania z płyty CD Broniewski i sprzęt do ich odtworzenia

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Rozumienie twórczości Broniewskiego wymaga znajomości jego skomplikowanej biografii. Dobrym wprowadzeniem do lekcji będzie więc krótki referat przygotowany wcześniej przez ucznia przedstawiający sylwetkę poety.

b) Faza realizacyjna

Lekcja ma postać interpretacji wierszy, układających się w literacki portret Broniewskiego. Istotną rolę w przekazie tekstów poety mają ich współczesne muzyczne opracowania, których fragmenty odtwarzamy z płyty Broniewski. Po wysłuchaniu utworów nauczyciel prowadzi z uczniami rozmowę interpretacyjną. Stawiając pytania lub formułując zadania, kieruje tokiem interpretacji. Oto przykładowy porządek pracy nad poszczególnymi wierszami:

Wysłuchanie fragmentu wiersza Ulica Miła w interpretacji zespołu Paresłów.

1. Poezja społecznego zaangażowania – Ulica Miła

• Jaki obraz warszawskiej ulicy Miłej w okresie międzywojnia ukazał Broniewski?

• Jak można by określić wymowę tego utworu?

• „Ulica Miła, wcale nie jest miła./ Ulicą Miłą nie chodź, moja miła.” – jaki środek stylistyczny zastosował poeta w cytowanym urywku, jaką funkcję pełni w tworzeniu znaczenia tekstu?

Odtworzenie fragmentu wiersza „Ballady i romanse” w wykonaniu Sióstr Wrońskich

2. Poezja – „słowo i czyn”, „Ballady i romanse” – czyli romantyczne inspiracje

• Przedstawcie zadania poezji w programowym wierszu pod tym tytułem.

• Wiersz Broniewskiego pochodzi z tomu Drzewo rozpaczające (1945), w jaki sposób poeta, mówiąc o II wojnie światowej, nawiązuje – nie tylko tytułem – do Romantyczności A. Mickiewicza? Jaką funkcję pełnią aluzje literackie?

Wysłuchanie fragmentów wierszy: Rozmowa z historią w opracowaniu formacji „Meble” oraz utworu Dąb z muzyką nagraną przez „Przyzwoitość”.

3. Rozmowa z historią, Dąb jako przykłady liryki autotematycznej

• Z jakimi wydarzeniami z życia Broniewskiego wiąże się wiersz Rozmowa z historią? Zanalizujcie język tego utworu. Czym się cechuje?

• Jak z perspektywy czasu Broniewski ocenił swoje życie i twórczość w wierszu Dąb?

c) Faza podsumowująca

Zwykle po analizie wierszy uczniowie dokonują podsumowania. Tym razem zamiast syntezowania wiedzy proponuje się zapoznanie z jeszcze innym Broniewskim – dobrym warsztatowo poetą.

Po kilkakrotnej prezentacji fragmentu piosenki Muńka Staszczyka i „Pustek” Kalambury uczniowie starają się napisać z pamięci tekst wiersza. Nauczyciel zadaje przykładowe pytania interpretacyjne:

O czym traktuje tekst piosenki?

Na czym polega gra słów? (Jeśli nie wszyscy uczniowie znają to pojęcie, nauczyciel wyjaśnia, czym jest „kalambur”.)

Następnie przedstawia zapis wiersza Kalambury, który powinien pomóc w wyciągnięciu wniosków interpretacyjnych.

5. Bibliografia

1. Broniewski (płyta CD), Raster, Warszawa 2005.

2. Broniewski W., Kalambury [w:] tegoż Wiersze warszawskie, Czytelnik, Warszawa 1964, s. 35.

3. Jarecka D., Broniewski to nie Che, http://serwisy.gazeta.pl/wyborcza/1,68586,3003067.html;

4. Makowiecki A. i in., „Pamiętajcie o ogrodach…”. Literatura – kultura – język, cz. 3, Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, WSiP, Warszawa 2003.

5. Miazga M., „Pamiętajcie o ogrodach…”. Literatura – kultura – język, cz. 3 ,
   Poradnik dla nauczyciela…, WSiP, Warszawa 2004.

6. Sankowski R., „Broniewski” – płyta w poszukiwaniu straconego tekstu, http://serwisy.gazeta.pl/wyborcza/1,68586,3003070.html

6. Załączniki

Zadanie domowe

Zainteresowanym tematem nauczyciel może polecić odwiedzenie strony internetowej:

http://www.broniewski.pl/ i wycieczkę do Muzeum W. Broniewskiego w Warszawie.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja adresowana do uczniów klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego z rozszerzonym programem nauczania języka polskiego.