Pojedynki na słowa i dyskusja o dyskusji
Podobnie jak trudno jest na świecie znaleźć osoby o identycznym wyglądzie, tak też niemal niemożliwe jest, by dwie osoby miały dokładnie takie same poglądy na wszystkie sprawy tego świata. Mimo że ludzie tak bardzo różnią się między sobą, znajdują porozumienie. Z tej walki na słowa wszyscy mogą wyjść zwycięsko.
1) Określ, w jakich sytuacjach użyjesz metafor: „pojedynek na słowa”, „walka na słowa”, „słowna batalia”, „toczyć wojnę słowną”, „atakować słowami”?
2) Korzystając z dostępnych ci źródeł drukowanych lub internetowych, zgromadź jak najwięcej wyrazów tworzących wspólną rodzinę ze słowem polemika.
Sztuka dyskutowania
Umiejętność dyskutowania jest niezwykle potrzebna w różnych dziedzinach życia. Przydaje się wówczas, gdy bronimy swojego zdania, wyrażamy poglądy odmienne od stanowiska naszych przeciwników, chcemy przekonać kogoś do określonych postaw lub zachowań, pragniemy znaleźć kompromis w jakiejś spornej sprawie. Sztuka dyskutowania wiąże się z kulturą osobistą wobec rozmówców, umiejętnością dobierania i prezentowania argumentów (dowodów), a także przedstawiania własnych sądów. Uczestnik dyskusji powinien umieć bronić swoich racji i jednocześnie szanować przeciwników. Ważne jest, by potrafić ich słuchać i błyskawicznie reagować na ich słowa.
Krótki kodeks uczestnika dyskusji
Pamiętaj zawsze o grzeczności i szacunku dla swoich rozmówców. Wysłuchaj ich racji, nie przerywaj im i zachowaj kolejność wypowiadania się.
Trzymaj się tematu, który jest przedmiotem dyskusji.
Nie bądź gołosłowny, uzasadniaj każdą sformułowaną przez siebie tezę. Przytocz odpowiednie argumenty, które powinny być przekonujące.
Dbaj o poprawność swoich wypowiedzi i o właściwy dobór środków językowych (np. w oficjalnej dyskusji unikaj wyrazów i wyrażeń potocznych, posługuj się polszczyzną ogólną).
Wyrażaj się jasno, zwięźle i w sposób uporządkowany. Unikaj gadulstwa, rozwlekłości, chaotyczności wypowiedzi.
Staraj się przekonać drugich, gdyż istotą dyskusji jest spór, przekonywanie do głoszonych przez siebie racji. Jeśli Ci się to nie powiedzie, uszanuj opinię innych.
Wypowiadając swoją opinię, nie skupiaj się tylko na sądach negatywnych. Pamiętaj, że prawdziwa krytyka polega na wskazaniu zarówno tego, co złe, jak i tego, co dobre.
Mirosław Bańko, Krótki kodeks uczestnika dyskusji, [w:] , Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko, Warszawa 2006, s. 167.
Gdy chcemy zaprezentować własne zdanie, możemy poprzedzić je następującymi wyrażeniami: „sądzę, że...”, „uważam, że...”, „w moim przekonaniu”, „w mojej opinii”, „według mnie”. Opinie polemiczne zawsze sygnalizujemy w sposób kulturalny i nieobrażający naszego rozmówcy. Warto wtedy użyć takich sformułowań, jak: „Nie mogę zgodzić się z opinią przedmówcy, ponieważ...”; „Szanuję zdanie X‑a, ale...”; „W omawianej sprawie mam inne zdanie, a mianowicie...”; „Okoliczności zmuszają mnie do polemiki ze zdaniem mojego przedmówcy”. Niedopuszczalne w kulturalnej rozmowie są sformułowania typu: „Opowiadasz bzdury”; „To kompletne banialuki. Chyba jesteś niedouczony”.
Zadaniowo
Przyjrzyj się poniższej ilustracji i powiedz, jakim wyrażeniem określamy dyskusję, w której udział biorą przedstawiciele władzy i opozycji, dążąc do zawarcia kompromisu w jakiejś bardzo ważnej dla całego społeczeństwa sprawie.
Połącz wyrazy oznaczające różne rodzaje dyskusji z właściwą definicją.
Dyskusja, której celem jest osiągnięcie kompromisu., Dyskusja prowadzona przez specjalistów, której przysłuchuje się audytorium., Dyskusja, w której uczestnicy wypowiadają dłuższe monologi na ważne tematy., Dyskusja z udziałem autorytetów i publiczności.
| Debata | |
| Forum | |
| Panel | |
| Pertraktacje |
Zaprzecz poniższym poglądom. Swoją opinię uzasadnij. Pamiętaj, by odmienne zdanie wyrazić w grzecznej formie.
a) Wakacje powinny trwać nie dłużej niż 4 tygodnie.
b) Klapsy jeszcze nigdy nikomu nie zaszkodziły.
c) Nastolatkom powinno się zabronić dostępu do internetu.
d) Dorośli mają prawo czytać pamiętniki swoich dzieci bez ich pozwolenia.
Przeprowadźcie w klasie dyskusję na następujący temat: „Czy i kiedy możemy czuć się bezpieczni w cyberprzestrzeni?”
Zgromadź jak najwięcej wyrażeń służących kulturalnemu i grzecznemu zasygnalizowaniu opinii przeciwnej zdaniu rozmówcy. Twoją listę mogą rozpoczynać sformułowania wymienione w wykładzie na początku lekcji. Więcej tego typu połączeń językowych wypisz z artykułu Anny Dąbrowskiej pt. Akty etykiety językowej wyrażające brak zgody z opinią rozmówcy, dostępnego m.in. pod adresem: link.